Portugal
Ang Portugal, o opisyal na tinatawag na Republikang Portuges (República Portuguesa [ʁɛˈpuβlikɐ puɾtuˈɣezɐ]), ay bansang matatagpuan sa timog-kanlurang Europa sa Tangway ng Iberia. Pinaka-kanluraning[9] bansa sa Europa ang Portugal, at natatabihan ng Karagatang Atlantiko sa kanluran at timog, at ng Espanya sa hilaga at silangan. Bahagi ng Portugal ang Atlantikong kapuluan ng Azores at Madeira na kapwang awtonomong rehiyon na may kanilang sariling mga pamahalaang rehiyonal.
Republikang Portuges República Portuguesa[note 1]
| |
|---|---|
 Watawat
 Eskudo
| |
 Kinaroroonan ng Portugal (madilim na luntian) – sa lupalop ng Europa (luntian & madilim na kulay abo) | |
| Kabisera | Lisbon |
| Pinakamalaking lungsod | capital |
| Wikang opisyal | Portuges |
| Kinilalang wikang panrehiyon | Mirandes[a] |
| Pangkat-etniko (2011) |
|
| Katawagan | Portuges |
| Pamahalaan | Unitary semi-presidential republic |
• Pangulo | Marcelo Rebelo de Sousa |
| Eduardo Ferro Rodrigues | |
| António Costa | |
| Lehislatura | Pagpupulong ng Republika |
| Pagbuo | |
| 868 | |
| 1095 | |
| 24 Hunyo 1128 | |
• Kaharian | 26 Hulyo 1139 |
| 5 Oktubre 1143 | |
| 23 Mayo 1179 | |
| 1 Disyembre 1640 | |
| 5 Oktubre 1910 | |
| 25 Abril 1974 | |
| 25 Abril 1976 | |
| 1 Enero 1986 | |
| Lawak | |
• Kabuuan | 92,212[1] km2 (35,603 mi kuw) (ika-111) |
• Katubigan (%) | 0.5 |
| Populasyon | |
• Pagtataya sa 2015 | 10,341,330[2] (ika-83) |
• Senso ng 2011 | 10,562,178[3] |
• Densidad | 115/km2 (297.8/mi kuw) (ika-97) |
| KDP (PLP) | Pagtataya sa 2016 |
• Kabuuan | $296 bilyon[4] (ika-50) |
• Bawat kapita | $28,476[4] (ika-40) |
| KDP (nominal) | Pagtataya sa 2016 |
• Kabuuan | $204.186 bilyon[4] (ika-43) |
• Bawat kapita | $19,611[4] (ika-36) |
| Gini (2013) | 34.2[5] katamtaman |
| TKP (2014) |  0.830[6]napakataas · ika-43 |
| Salapi | Euro (€)[c] (EUR) |
| Sona ng oras | UTC−1 (WET (UTC) AZOT) |
• Tag-init (DST) | WEST (UTC+1) AZOST |
| Note: Mainland Portugal and Madeira use WET/WEST, the Azores use AZOT/AZOST | |
| Kabilang-sulok | New Zealand at Karagatang Pasipiko |
| Ayos ng petsa | aa/bb/tttt |
| Gilid ng pagmamaneho | kanan |
| Kodigong pantelepono | +351 |
| Kodigo sa ISO 3166 | PT |
| Internet TLD | .pt |
| |
Ang Portugual ay ang pinakamatandang estado sa Tangway ng Iberia at isa sa mga pinakamatanda sa Europe na patuloy na pinagtirahan, pinagsakupan, at pinaglabanan mula noong sinaunang panahon. Sumunod sa mga tauhang dipa-Selta, Selta, Cartagineses, at Romano ang mga pagsasalakay ng mga Hermanikong Visigodo at Suebi. Itinatag ang Portugal bilang bansa noong Kristiyanong Reconquista laban sa mga Morong nanghimasok sa Tangway ng Iberia noong 711 PK. Itinatag noong 868, sumikat ang Kondehan ng Portugal pagkatapos ng Laban sa São Mamede noong 1128. Ipinroklama ang Kaharian ng Portugal pagkasunod sa Labanan sa Ourique noong 1139, at kinilala ang kalayaan mula sa León ng Tratado ni Zamora noong 1143.[10]
Pinanggalingan ng salita
baguhinGaling ang salitang Portugal sa Gitnang Latin na Portyngale, mula sa dantaong 1300. "Daungang Gaya" (Portus Cale, ngayong Oporto) ang ibig sabihin nito. Galing ang unang hari ng Portugal sa Portucale, ang Kondeng si Alfonso.[11]
Kasalukuyang kalagayan
baguhinAng Portugal ay isang bansang may-kaunlaran[12] at nagtataglay ng ika-19 pinakamataas na ginhawa sa buhay, ayon sa The Economist Intelligence Unit. Ito ay ang ika-13 na mapayapa at ikawalong pinaka-globalized na bansa sa daigdig. Ito ay kasapi ng Unyong Europeo at ng Mga Nagkakaisang Bansa. Ito rin ay isang estadong Schengen.
Tingnan din
baguhinMga sanggunian
baguhin- ↑ In recognized minority languages of Portugal:
- ↑ (sa Portuges) Público. "Portugal tem 92.212 quilómetros quadrados, por enquanto...". Retrieved 2 July 2012. Naka-arkibo 5 October 2012 sa Wayback Machine.
- ↑ (sa Portuges) [1]. Accessed on 17 June 2015.
- ↑ (sa Portuges) Portugal. Censos 2011 (ine.pt)
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "Portugal". International Monetary Fund. Nakuha noong 13 Disyembre 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Marso 2016. Nakuha noong 13 Agosto 2013.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Nakuha noong 14 Disyembre 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Reconhecimento oficial de direitos linguísticos da comunidade mirandesa (Official recognition of linguistic rights of the Mirandese community)". Centro de Linguística da Universidade de Lisboa. Inarkibo mula sa orihinal noong 18 Marso 2002. Nakuha noong 2 Disyembre 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ The Euromosaic study, Mirandese in Portugal, europa.eu – European Commission website. Retrieved January 2007. Link updated December 2015
- ↑ Christopher Bliss, Jorge Braga de Macedo, C. J. Bliss, p.13
- ↑ Brian Jenkins, Spyros A. Sofos, Nation and identity in contemporary Europe, p. 145, Routledge, 1996, ISBN 0-415-12313-5
- ↑ https://www.etymonline.com/word/portugal
- ↑ "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-04-09. Nakuha noong 2011-02-08.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)