Aldan, Rusya
Ang Aldan (Ruso: Алдан, IPA [ɐlˈdan]; Yakut: Алдан) ay isang lungsod na nagmimina ng ginto at ang sentrong pampangasiwaan ng Distrito ng Aldansky ng Republika ng Sakha, Rusya. Matatagpuan ito sa mga kabundukan ng Aldan, sa limasan ng Ilog Aldan, sa sapà ng Orto-Sala malapit sa bunganga nito sa Ilog Seligdar, sa layong 470 kilometro (290 milya) timog ng kabisera ng republika na Yakutsk. Ang populasyon nito ay 21,275 katao noong 2010.[3]
Aldan Алдан | |
|---|---|
Lungsod sa ilalim ng hurisdiksiyon ng distrito[1] | |
| Transkripsyong Iba | |
| • Yakut | Алдан |
.jpg) | |
Lokasyon ng Aldan  | |
  Aldan Lokasyon ng Aldan Aldan Aldan (Russia) | |
| Mga koordinado: 58°37′N 125°25′E / 58.617°N 125.417°E | |
| Bansa | Rusya |
| Kasakupang pederal | Republika ng Sakha[1] |
| Distritong administratibo | Aldansky District[1] |
| Lungsod | Aldan[1] |
| Itinatag | 1923[2] |
| Katayuang lungsod mula noong | 1939 |
| Lawak | |
| • Kabuuan | 33 km2 (13 milya kuwadrado) |
| Taas | 650 m (2,130 tal) |
| Populasyon (Senso noong 2010)[3] | |
| • Kabuuan | 21,275 |
| • Taya (January 2016)[4] | 20,892 |
| • Kapal | 640/km2 (1,700/milya kuwadrado) |
| • Kabisera ng | Aldansky District[1], Lungsod ng Aldan[1] |
| • Distritong munisipal | Aldansky Municipal District[5] |
| • Urbanong kapookan | Aldan Urban Settlement[5] |
| • Kabisera ng | Aldansky Municipal District[6], Aldan Urban Settlement[5] |
| Sona ng oras | UTC+9 ([7]) |
| (Mga) kodigong postal[8] | 678900–678902, 678906, 678909 |
| OKTMO ID | 98603101001 |
Kasaysayan
baguhinItinatag ito noong 1923[2] bilang Nezametny (Незаме́тный), kasunod ng pagkakatuklas ng mayamang mga deposito ginto. Ginawaran ito ng katayuang panlungsod kasama ng bagong pangalan nito noong 1939. Itinayo rito noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang isang palapagan para sa rutang panghimpapwid ng Alaska-Siberia (ALSIB) na ginamit upang ilulan ang mga sasakyang panghimpapawid ng Programang Lend-Lease ng Amerika patungong Silangang Prontera.[9]
Demograpiya
baguhin| Taon | Pop. | ±% |
|---|---|---|
| 1979 | 20,173 | — |
| 1989 | 27,090 | +34.3% |
| 2002 | 24,715 | −8.8% |
| 2010 | 21,275 | −13.9% |
| Senso 2010:[3]; Senso 2002:[10]; Senso 1989:[11]; Senso 1979:[12] | ||
Ekonomiya
baguhinNananatiling produktibong sentro ang Aldan para sa pagmimina ng ginto at mika. Malakihang naiwasan nito ang labis na pagbagsak ng populasyon na dinanas ng ibang mga lungsod sa Malayong Silangang Rusya sa mga taong pagkaraan ng pagbuwag ng Unyong Sobyet.
Transportation
baguhin
Matatagpuan ang lungsod sa Lansangang Lena ng A360 na nag-uugnay ng Yakutsk sa Never, gayon din sa hindi pa tapos na daambakal ng Pangunahing linya ng Amur–Yakutsk. Pinaglilingkuran ito ng Paliparan ng Aldan.
Klima
baguhinAng Aldan ay may karaniwang klimang subartiko (Köppen Dfc) ng silangang Siberia, bagamat mas-naapektuhan ito ng Karagatang Pasipiko kung ihahambing sa mga pamayanan sa ibabang limasan ng Ilog Lena, kaya nagbibigay ito ng mas-mabigat na pag-ulan tuwing tag-init kaysa karamihang bahagi ng republika, gayon din ang kaunting higit pang pag-ulan ng niyebe at hindi gaanong sukdulan ang mga temperatura kapag taglamig – bagamat napakaginaw parin para sa latitud nito at mas-malamig nang 10 °C or 18 °F kaysa mga pamayanan sa baybaying-dagat ng Okhotsk. Sa kabila ng hindi gaanong sukdulang mga taglamig kung ihahambing sa mas-hilagang mga bahagi ng Sakha, hindi nakararanas ang Aldan ng anumang araw mula Nobyembre 22 hanggang Marso 7 nang may temperaturang hindi nagyeyelo. Bagamat may pagka-banayad ang mga taglamig sa lungsod kung ihahambing sa Yakutsk, mas-malamig at mas-maulap ang mga tag-init kaysa mas-hilagang mga pook.
| Datos ng klima para sa Aldan | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buwan | Ene | Peb | Mar | Abr | May | Hun | Hul | Ago | Set | Okt | Nob | Dis | Taon |
| Sukdulang taas °S (°P) | −2.5 (27.5) |
−1 (30) |
9.1 (48.4) |
18.8 (65.8) |
27.4 (81.3) |
34.3 (93.7) |
34.4 (93.9) |
35.2 (95.4) |
25.8 (78.4) |
15.8 (60.4) |
6.1 (43) |
−0.6 (30.9) |
35.2 (95.4) |
| Katamtamang taas °S (°P) | −21.9 (−7.4) |
−18.1 (−0.6) |
−9.3 (15.3) |
1.0 (33.8) |
10.6 (51.1) |
20.3 (68.5) |
22.6 (72.7) |
19.2 (66.6) |
9.8 (49.6) |
−2.4 (27.7) |
−14.6 (5.7) |
−21.2 (−6.2) |
−0.3 (31.5) |
| Arawang tamtaman °S (°P) | −26.3 (−15.3) |
−23.3 (−9.9) |
−15.2 (4.6) |
−4.2 (24.4) |
5.1 (41.2) |
13.9 (57) |
16.6 (61.9) |
13.4 (56.1) |
4.9 (40.8) |
−6.4 (20.5) |
−18.8 (−1.8) |
−25.3 (−13.5) |
−5.5 (22.1) |
| Katamtamang baba °S (°P) | −30.6 (−23.1) |
−28.3 (−18.9) |
−21.3 (−6.3) |
−9.6 (14.7) |
0.0 (32) |
7.5 (45.5) |
10.9 (51.6) |
8.1 (46.6) |
0.8 (33.4) |
−10.4 (13.3) |
−23.1 (−9.6) |
−29.5 (−21.1) |
−10.5 (13.1) |
| Sukdulang baba °S (°P) | −48.7 (−55.7) |
−46.3 (−51.3) |
−42 (−44) |
−31.7 (−25.1) |
−16 (3) |
−5.9 (21.4) |
−0.8 (30.6) |
−4.4 (24.1) |
−16.1 (3) |
−30.3 (−22.5) |
−44.9 (−48.8) |
−48.3 (−54.9) |
−48.7 (−55.7) |
| Katamtamang presipitasyon mm (pulgada) | 27 (1.06) |
24 (0.94) |
29 (1.14) |
36 (1.42) |
71 (2.8) |
82 (3.23) |
108 (4.25) |
105 (4.13) |
94 (3.7) |
68 (2.68) |
42 (1.65) |
32 (1.26) |
718 (28.27) |
| Araw ng katamtamang pag-ulan | 0 | 0 | 0.1 | 4 | 16 | 19 | 19 | 18 | 18 | 4 | 0 | 0 | 98 |
| Araw ng katamtamang pag-niyebe | 27 | 26 | 23 | 19 | 13 | 1 | 0.03 | 0.3 | 10 | 26 | 27 | 28 | 200 |
| Katamtamang kahalumigmigang relatibo (%) | 78 | 76 | 70 | 62 | 61 | 63 | 71 | 75 | 76 | 77 | 78 | 78 | 72 |
| Buwanang tamtaman ng sikat ng araw | 66 | 119 | 192 | 210 | 249 | 262 | 276 | 227 | 144 | 93 | 73 | 41 | 1,952 |
| Sanggunian #1: Pogoda.ru.net[13] | |||||||||||||
| Sanggunian #2: NOAA (sun, 1961–1990)[14] | |||||||||||||
Mga sanggunian
baguhinTalababa
baguhin- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Registry of the Administrative-Territorial Divisions of the Sakha Republic
- ↑ 2.0 2.1 Энциклопедия Города России. Moscow: Большая Российская Энциклопедия. 2003. p. 16. ISBN 5-7107-7399-9.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 3.0 3.1 3.2 Russian Federal State Statistics Service (2011). "Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (sa wikang Ruso). Russian Federal State Statistics Service.
{{cite web}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Sakha Republic (Yakutia) Territorial Branch of the Federal State Statistics Service. Численность населения по районам республики на 1 января 2016 года Naka-arkibo 2018-09-29 sa Wayback Machine. (sa Ruso)
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Law #173-Z #353-III
- ↑ Law #172-Z #351-III
- ↑ "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (sa wikang Ruso). 3 Hunyo 2011. Nakuha noong 19 Enero 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Почта России. Информационно-вычислительный центр ОАСУ РПО. (Russian Post). Поиск объектов почтовой связи (Postal Objects Search) (sa Ruso)
- ↑ Igor Lebedev. Aviation Lend-Lease to Russia. Nova Publishers, 1997, pp. 44-49
- ↑ Russian Federal State Statistics Service (21 Mayo 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек" [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [All-Russia Population Census of 2002] (sa wikang Ruso).
{{cite web}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров" [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (sa wikang Ruso). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics]. 1989 – sa pamamagitan ni/ng Demoscope Weekly.
{{cite web}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Всесоюзная перепись населения 1979 г. Национальный состав населения по регионам России" [All Union Population Census of 1979. Ethnic composition of the population by regions of Russia] (XLS). Всесоюзная перепись населения 1979 года [All-Union Population Census of 1979] (sa wikang Ruso). 1979 – sa pamamagitan ni/ng Demoscope Weekly (website of the Institute of Demographics of the State University—Higher School of Economics.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Weather and Climate- The Climate of Aldan" (sa wikang Ruso). Weather and Climate (Погода и климат). Nakuha noong Mayo 13, 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
"Aldan Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Nakuha noong Mayo 13, 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga pinagkunan
baguhin- Official website of the Sakha Republic. Registry of the Administrative-Territorial Divisions of the Sakha Republic. Aldansky District Naka-arkibo 2017-04-25 sa Wayback Machine.. (sa Ruso)
- Padron:RussiaAdmMunRef/sa/munlist0
- Padron:RussiaAdmMunRef/sa/munlist1
Mga kawing panlabas
baguhin- (sa Ruso) Official website of Aldan
- (sa Ruso) Official website of Aldan Youth Theater