Andrés Novales
Si Andrés Novales ( c. 1800 – Hunyo 2, 1823) ay isang Pilipinong kapitan sa Hukbong Kastila sa Pilipinas, at sariling ipinahayag na isang Emperador ng Pilipinas.
| Andrés Novales | |
|---|---|
| 1 June 1823- 2 June 1823 (1 araw na naghari bago nahuli at nabitay) | |
| Kapanganakan | c. 1800 Manila, Captaincy General of the Philippines, Spanish Empire |
| Kamatayan | June 2, 1823 (edad 22–23) Manila, Captaincy General of the Philippines, Spanish Empire |
| Pananampalataya | Romano Katoliko |
Ang kanyang pagkabalisa tungkol sa pagtrato sa mga sundalong Creole ay nagbunsod sa kanya na magsimula ng isang pag-aalsa noong 1823 na nagbigay inspirasyon kahit sa mga taong tulad ni José Rizal. Matagumpay niyang nabihag ang Intramuros at naiproklama siyang Emperador ng Pilipinas ng kanyang mga tagasunod. Gayunpaman, natalo siya sa loob ng isang araw ng mga Espanyol na dagdag kawal mula sa Pampanga.
Maagang buhay at karera
baguhinAng ama ni Novales ay isang kapitan sa Hukbong Kastila, habang ang kanyang ina ay ipinanganak sa isang kilalang pamilya sa Pilipinas. Naging kadete siya sa edad na siyam at tenyente sa labing-apat. Nang marinig niya ang tungkol sa umiiral na digmaan sa pagitan ng Espanya at Pransiya, humingi siya ng pahintulot sa kanyang nakatataas na opisyal na pumunta sa Madrid . Sa kabila ng pagbaba sa pagiging isang boluntaryong sundalo na walang ranggo pagkarating sa Espanya, bumalik siya sa Pilipinas na may ranggo na kapitan. Ang kanyang kasigasigan sa paglilingkod ay hindi humina, na nagdulot sa kanya ng inggit at galit sa iba pang mga opisyal ng militar - isang bagay na ginamit ni Gobernador-Heneral Juan Antonio Martínez sa kalaunan laban kay Novales.
Paghihimagsik ni Novales
baguhinAng pagkabalisa ni Novales sa paraan ng pakikitungo ng mga awtoridad ng Espanya sa mga creole ay lumaki, na umabot sa kasukdulan nito nang ang mga peninsular ay ipinadala sa Pilipinas upang palitan ang mga opisyal na Creole. Nakita niya ang simpatiya ng maraming Creole, kabilang si Luis Rodríguez Varela ("El Conde Filipino") gayundin ang mga na-ibaba ang tungkulin na opisyal na Amerikanong Latino sa Hukbong Espanyol. "Ang mga opisyal sa hukbo ng Pilipinas ay halos ganap na binubuo ng mga Amerikano," ang sabi ng mananalaysay na Espanyol na si José Montero y Vidal. "Natatanggap nila sa labis na pagkasuklam ang pagdating ng mga opisyal ng peninsular bilang mga dagdag tauhan, dahil inaakala nila na sila ay itatabi sa mga promosyon at dahil sa mga antagonismo ng lahi." Bilang parusa sa hindi pagsang-ayon na ito, maraming opisyal ng militar at pampublikong opisyal ang ipinatapon, kabilang si Novales, na ipinatapon sa Mindanao upang labanan ang mga pirata. Hindi napigilan, palihim siyang bumalik sa Maynila .
Noong gabi ng Hunyo 1, 1823, si Novales, kasama ang isang tinyente na si Ruiz at iba pang mga nasasakupan sa rehimyento ng Hari, gayundin ang mga hindi nasisiyahang dating opisyal na Latino na mga "Amerikano", na karamihan ay binubuo ng mga Mexicano na may halo na mga Creole at mestizo mula sa ngayon ay independiyenteng mga bansa ng Colombia, Venezuela, Peru, Chile, Argentina at Costa Rica,[1] ay lumabas upang magsimula ng isang pag-aalsa. Kasama ang 800 Pilipino na kinuha ng kanyang mga sarhento, kinuha nila ang Palasyo ng Gobernador-Heneral, ang Manila Cathedral, ang cabildo (bulwagan ng lungsod) at iba pang mahahalagang gusali ng pamahalaan sa Intramuros .
Nabigong mahanap ang Gobernador-Heneral, pinatay nila ang tenyente gobernador at dating gobernador-heneral na si Mariano Fernández de Folgueras. Si Folgueras ang nagmungkahi na palitan ng mga peninsular ang mga opisyal ng Creole. Sumigaw ang mga sundalo ng ¡Viva el Emperador Novales! ("Mabuhay ang Emperador Novales!" ) Nakapagtataka, sinundan ng mga taga-bayan si Novales at ang kanyang mga tropa habang sila ay nagmamartsa patungo sa Maynila. Sa kalaunan ay nabigo silang sakupin ang Kutang Santiago dahil ang kapatid ni Andrés na si Mariano, na namumuno sa kuta, ay tumangging buksan ang mga tarangkahan nito. Sinugod ng mga otoridad ang mga sundalo sa kuta nang malaman na lumalaban pa rin ito sa mga rebelde. Si Novales mismo ay nahuling nagtatago sa ilalim ng Puerta Real ng mga sundalong Espanyol.
Alas-5:00 ng hapon ng Hunyo 2, sina Novales, Ruiz, at 21 sarhento ay binitay ng pagbaril sa isang hardin malapit sa Puerta del Postigo. Sa kanyang mga huling minuto, idineklara ni Novales na siya at ang kanyang mga kasama ay magpapakita ng halimbawa ng pakikipaglaban para sa kalayaan. Si Mariano sa una ay papatayin din dahil sa pagiging kapatid ni Andrés, ngunit ang karamihan ay nakiusap para sa kanyang kalayaan sa argumento na nailigtas niya ang gobyerno mula sa pagbagsak. Nakatanggap si Mariano ng buwanang pensiyon na ₱ 14, ngunit nagalit pagkatapos ng pagbitay.[2]
Pamana
baguhinSi Novales na nagpakilalang emperador, at ang kanyang rebolusyon ay tumagal lamang ng isang araw. Ang kanyang pakikipaglaban para sa pagkakapantay-pantay at kalayaan, gayunpaman, ay nag-alab sa isang serye ng iba pang mga pag-aalsa na kalaunan ay humantong sa pagbuo ng Pilipinas bilang isang bansa.
Tingnan din
baguhinMga sanggunian
baguhin- ↑ ""Filipinos In Mexico's History 4 (The Mexican Connection – The Cultural Cargo Of The Manila-Acapulco Galleons) By Carlos Quirino". Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-08-04. Nakuha noong 2021-11-24.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2016-03-04. Nakuha noong 2021-11-24.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)
| Mga Pangmaharlikang Pamagat | ||
|---|---|---|
| Bagong katawagan | Emperador ng Pilipinas June 1, 1823 |
Susunod: {{{after}}} |