Labanan sa Sambat

Ang Labanan sa Sambat (Kastila: Batalla de Sambat; Ingles: Battle of Sambat) ay ang pinakahuling labanan ng mga unang pag-alsa ng Katipunan sa Laguna. Ang laban ay ang pangwakas na pangunahing aksyon para sa kabanatang Katipunan ng " Maluningning " na nagtatapos sa pagkatalo ng mga rebelde at batas militar sa lalawigan ng Laguna.

Labanan sa Sambat Rebolusyon sa Laguna
Bahagi ng the Philippine Revolution
Historical Marker at the site of the battle, Pagsanjan, Laguna
Petsa November 15–16, 1896 Lookasyon Pagsanjan, Laguna, Pilipinas Resulta Panalo ng Espanya Pagkatalo ng mga Katipunero ng Maluningning.
Mga nakipagdigma
Katipunan	Imperyo ng Espanya
Mga kumander at pinuno
Severino Taino Francisco Abad †	Nicolas Jaramillo
Lakas
3,000 mga rebelde	1 Kampo ng cazadores
Mga nasawi at pinsala
Malubha	Kaunti

Matapos ang mga siglo ng pamamahala ng kolonyal ng Espanya, ang sama ng loob sa mga kolonista, partikular sa mga prayle na Dominicanong nagmamay-ari ng karamihan sa bukirin sa lalawigan ng Laguna, ay lumago ng lumago kasama ng kolonyal at klerikal na kapangyarihan na umabuso sa kanilang kapangyarihan at pinarusahan ang mga nangungupahan ng mga bukirin kung tumanggi silang bayaran ang kanilang dapat bayaran Isang magandang halimbawa nito ay ang pagpapaalis sa angkan ng Rizal mula sa bayan ng Calamba matapos ang kanilang pakikibaka sa kanilang mga nangungupahang Dominicano. Si José Rizal, pambansang bayani ng Pilipinas ay nagsulat tungkol sa mga nasabing isyu sa kanyang dalawang nobelang, Noli me tangere, at El filibusterismo . Nanawagan siyan ng isang rebolusyon. Ang tawag ng pag-aalsa ay sinagot ng lihim ng lipunan ng Katipunan. Itinatag ni Andres Bonifacio sa Maynila, sa loob ng ilang taon, ang mga kasapi ng Katipunero ay binuksan sa mga kalapit na lalawigan na may mga kasapi ng Katipunan na "Maluningning" na itinatag sa Pagsanjan noong Disyembre 12, 1894, ni Severino Taiño. Ang mga kasapi ay nagmula sa Lumban, Paete, Pakil, Siniloan, Cavinti, Santa Cruz, Magdalena at iba pang mga bayan tulad ng mga mula pa sa lalawigan ng Tayabas.

Si Jose Rizal, pambansang bayani ng Pilipinas ay katutubo sa lalawigan ng Laguna

Ang rebolusyon

Noong Agosto 1896, ang Katipunan ay natuklasan ng mga awtoridad ng Espanya, di-nagtagal ay sumiklab ang poot at naganap ang magkasabay na pag-aalsa sa Cavite, Manila, Tarlac, Pampanga, Bulacan, Batangas, Nueva Ecija, at Laguna . Ang nasabing walong lalawigan na ito ay inilagay sa ilalim ng batas militar ni Gobernador Ramon Blanco . Napilitan ang mga Katipunero ng Laguna na magkita at planuhin ang kanilang rebolusyon sa mas liblib na mga lugar. Ang isang tanyag na lugar ng mga pagpupulong ng Katipunan ay ang Nagcarlan Underground Cemetery .

Simula ng pag-aalsa

Ang mga rebolusyonaryo ng Laguna ay nagpasimula ng tunay na labanan sa huling bahagi ng taon, na pinili si Severino Taino bilang kanilang pinuno, sinimulan nila ang kanilang pag-aalsa sa pamamagitan ng pag-atake sa kani-kanilang bayan sa pag-asang makakuha ng sandata mula sa mga lokal na garison ng Guardia Civil pati na rin upang mangalap ng mga rebelde mula sa mga katutubong garison sa ilalim ang hukbo ng Espanya. Ang mga pag-atake sa mga bayan ng Laguna na Lumban, Paete, Pakil, Siniloan, Cavinti, Santa Cruz, Magdalena at Pagsanjan ay taktikal na matagumpay sa pagkuha ng armas at paghikayat ng mga cuadrilleros o lokal na katutubong pulisya ng bawat bayan. Gayunpaman, walang mga madiskarteng puntos ang nakuha at ang hukbo ng Laguna ay nanatiling isang pwersang gerilya. Sa oras na inayos ni Heneral Taino ang kanyang mga boluntaryo na kasama niya, higit sa tatlong libong kalalakihan mula sa buong mga lalawigan ng Laguna at Tayabas, ang mga sandata na kinuha nila mula sa mga Espanyol ay pinatunayan na kulang, subalit, ngayon o hindi kailanman para sa mga rebolusyonaryo na naglalayong pag atake sa pangunahing bayan ng Sta. Cruz.

Pag-atake sa Sta. Cruz

Ang pag-atake sa Sta.Cruz ay pinasimulan noong Nobyembre 15, 1896 at sinalakay ni heneral Taino ang Casa Real at ang simbahan at kumbento ng Sta. Cruz, ang kampo ng mga cazadores at infanterias ay pinalakas ng pagdating ni Heneral Nicolas Jaramillo, na pinuno sa sona ng Laguna ni Gob. Blanco. Ang 3,000 na mga Katipunero na armado ng napakakaunting mga baril, na may nakararaming mga sibat at mga kutsilyo at mga Bolo ay nakaharap sa isang bilang na pinalakas at mas mataas na teknolohikal na puwersang Espanyol na armado ng mga Remington at Mauser na riple, pati na rin ang ilang matataas na kalibre . Hindi nakapagtataka, nabigo ang pag-atake ng mga Katipunero na nagtamo ng katakut takot na bilang ng mga nasugatan.

Pagtatanggol sa Pagsanjan

Si Severino Taino at ang kanyang hukbo ay umatras sa mga sangang daan na malapit sa Barrio ng Sambat sa Pagsanjan. Ito ang kanyang de facto na kapital at base, napagtanto ang hangarin ng mga Kastila na sugurin ang kanyang mga posisyon dito, kinuha niya upang ipagtanggol ang mga sangang daan ng Sambat sa natitirang hukbo, kasama ng kanyang likurang bantay ng cuadrilleros sa ilalim ni Koronel Francisco Abad. Kinabukasan, Nobyembre 16, nakita ang mga Espanyol na cazadores na nakikipag digma sa mga rebelde. Ang mga rebelde ay nagkakagulo at nauubos ang moralidad ay pinagsama-sama sa huling pagkakataon ni Koronel Abad at bilang akusado sa cazadores, si Abad ay binaril at napatay, nahulog mula sa kanyang kabayo. Matapos ang 3 oras ng mabangis na pakikipag-digmaan, nabawasan ang mga rebelde at wala nang sapat na tauhan si Heneral Taino upang labanan ang mga Kastila sa labanan, lumipat siya sa pakikidigmang gerilya kasama ang natitira sa dating napakalaking hukbong rebelde. Sinimulan ng mga Espanyol ang kanilang pag-uusig at pag-aresto sa mga hinihinalang mga rebelde sa buong lalawigan sa mga sumunod na linggo.

Ang lugar ng labanan ng Sambat

Pagkaraan

Ang pag-aalsa ay nagtapos sa mga pagkakataon ng mga Katipuneros na magpasimula ng higit na poot laban sa mga Espanyol, na binawasan ang kanilang giyera sa isa sa pag-akit at pag-atake na hit-and-run. Ito ang kaso para sa karamihan ng rebolusyon sa puntong ito ng oras, makatipid para sa rebolusyon sa Cavite kung saan nakita ang buong lalawigan na napalaya. Ang Cavite ay nakita ng maraming mga Tagalog bilang isang kanlungan mula sa nakahihingal na batas militar para sa kanilang sariling mga lalawigan. Ang inuusig na sibilyan at partisan ng Lagunenos, ay nagsimulang maglakbay sa mga grupo, sa isang malawak na paglipat patungo sa independiyenteng Cavite, dinala ang kanilang mga banda ng bayan, mga santo ng patron at mga banner. Ang medyo tahimik na pag-aaway ay nakatulong sa mga taong ito na mas madaling maglakbay patungo sa Cavite sa tinatawag na " Ang Panahon ng Tagalog " o sa Tagalog Age. Gayunpaman, sa pagpapatupad ng mga Espanyol kay Jose Rizal sa Maynila noong Disyembre 30, 1896, di nagtagal ay sumiklab muli ang pag-aalsa.