Talaan ng mga pinaikling salitang pang-agham sa Latin
Ang sumusunod ay ilan sa mga pagpapaikli sa Latin na ginamit sa mga panitikang pang-agham :
Daglat | Buong parirala sa Latin | Kahulugan sa Tagalog |
---|---|---|
a. | anno | sa taon(g) |
ab. | aberratio | palihis; dibersyon |
a. D. | Anno Domini | taon ng Panginoon; panahong kristiyano |
Ad hoc | Ad hoc | hanggang dito; hanggang sa pagtatapos |
Ad inf. | Ad infinitum | hanggang sa walang hanggan; magpakailanman |
ad int. | ad interim | pansamantala |
Ad lib. | Ad libitum | kakaiba; walang limitasyong kapunuan |
Ad nau. | Ad nauseam | hanggang sa mapagod; hanggang sa magsawa |
adv. | advena | tinuturing banyaga; kinikilala |
aff. | affinis | kaugnay; katabi; katulad |
al. | alii | iba pa |
al. | aliorum | ng iba |
ap. | apud | kasama; sa paglalathala ng |
ascr. | ascriptum | inilaan para sa/kay |
auct. | auctorum | ng mga may-akda |
c. | cum | kasama ang/si |
ca. | circa | sa paligid; malapit; noong mga taon [bilang] |
cet. | cetera | at iba pa |
cf.; cfr. | confer | ihambing |
cit. | citatus | isinasangguni/binanggit |
comb. | combinatio | kombinasyon/pagsasama-sama |
comb. nov. | combinatio nova | panibagong kombinasyon |
cons. | conservandus | upang maitago/mapanatili |
corr. | correxit | siya/ito ay naitama |
cult. | cultus | nilinang/napaghusay |
cv. | cultivarietas | linangin/ipaghusay |
dat. | datus | datos/naibigay na |
De fac. | De facto | sa katotohanan; sa pagsasanay |
De jur. | De iure | sa prinsipyo; ayon sa nakatalagang batas |
ded. | dedit | ibinigay niya/ito |
descr. | descriptio | paglalarawan |
det. | determinavit | tukoy siya/ito |
e. descr. | ex descrioptione | mula sa paglalarawan |
e. num. | ex numero | mula sa bilang/numero |
e.g. | exempli gratia | halimbawa; bilang halimbawa |
e.p. | ex parte | bahagya |
emend. | emendatus | pinalitan; isinaayos |
err. typogr. | errore typographico | ng/sa isang maling tipograpiya |
et al. | et alii | at mga nakibahagi; at iba pa |
excl. | excliusus | hindi kabilang; hindi kasama |
exs.; exsic. | exsiccatus | tuyo; natuyo |
f. | fide | sang-ayon kay/sa |
f. | forma | anyo |
f. sp. | forma specialis | natatanging anyo |
fil. | filius | anak (lalaki) |
gen. | genus | uri; sari |
gen. et sp. nov. | genus et species nova | panibagong sari at panibagong espesye |
gen. nov. | genus novus | panibagong sari |
gr. | grupo | ang pangkat ng |
h. | horetus | hardin |
hb.; herb. | herbarium | halamang gamot |
hort. | hortorum | ng hardin |
hort. | hortulanorum | ng mga hardin |
i.e. | id est | ito ay; kung sasabihin |
ib.; ibid. | ibidem | sa parehong lugar; sa iisang pook |
ic. | icon | guhit; larawan |
id. | idem | pareho |
in adnot. | in adnotatione | sa isang tala; sa isang anotasyon |
in litt. | in litteris | kaisa sa/ng; sa pakikibahagi ng |
in sched. | in schedula | sa isang tatak; sa isang muwestra |
In vit. | In vitro | sa paraang eksperimental; sa laboratoryo |
In viv. | In vivo | sa paraang natural; taglay ng organismo |
include. | inclusus | kasama; kabilang |
ined. | ineditus | hindi nailathala; hindi pa nababago |
inq.; inquil. | inquilinus | naturalisado |
Int. al. | Inter allie | sa pagitan natin/namin; sa pagitan ng mga balbal |
l.c.; loc. cit. | loco citato | sa nabanggit na pook; sa lugar na sinabi |
lat. | latus | malapad |
m. | mihi | para sa akin; akin |
masc. | masculus | panlalaki; lalaki |
min. parte | pro minore parte | sa pamamagitan ng pinakamaliit; sa mas maliit na bahagi |
ms.; mss. | manuscriptum; manuscripta | manuskrito; mga manuskrito |
mus. | museum | museo |
mut. char. | mutatis characteribus | na may mga katangiang nagbabago |
n. | nobis | para sa atin/amin; atin/amin |
n.; nom. | nomen | pangalan/katawagan |
n. | novus | panibago; bago |
n.n.; n. nov. | nomen novum | panibagong pangalan/katawagan |
n.n.; nom. nud. | nomen nudum | pangalang huwad |
n. sp. | nova species | panibagong espesye |
n. v. | non visus | nang hindi pa nakikita; hindi naobserbahan |
nm. | nothomorphus | notomorpo; mga elementong elementarya na nakikilala bilang morpolohiya |
no. | numero | bilang |
nob. | nobis | para sa atin/amin |
nom. abort. | nomen abolrtivum | pangalang salungat mula sa kodigo |
nom. alt. | nomen alternativum | pangalang kahalili |
nom. ambig. | nomen ambiguum | pangalang hindi tiyak |
nom. abam. | nomen anamorphosis | pangalang nakabatay sa hindi ganap na uri |
nom. conf. | nomen confusum | pangalang nakalilito |
nom. dub. | nomen dubium | pangalang kaduda-duda; pangalang may alinlangan |
nom. hybr. | nomen hybridum | pangalang may halo/kombinasyon |
nom. illeg. | nomen illegitimum | pangalang walang katwiran |
nom. inval. | nomen invalidum | pangalang hindi wasto |
nom. legit. | nomen legitimum | pangalang may katwiran |
nom. monstr. | nomen monstrositatum | pangalang nakabatay sa kakaibang pagbabago ng katangian (depormidad) |
nom. nov. | nomen novum | pangalang panibago |
nom. oblit. | nomen oblitum | pangalang nalimutan |
nom. obsc. | nomen obscurum | pangalang malabo; pangalang hindi masyadong kilala |
nom. provis. | nomen promisorium | pangalang pansamantala |
nom. rejic. | nomen rejiciendum | pangalang itinanggi |
nom. superf. | nomen superfluum | pangalang labis; pangalang hindi na kailangan |
non al. | non aliorum | hindi mula sa ibang may-akda; eksklusibo |
nov. | novus | panibago/bago |
nov. n. | novus nomen | panibagong pangalan |
nov. sp. | nova species | panibagong espesye |
op. cit. | opere citato | sa binanggit na gawa/akda |
ordo nat. | ordo naturalis | likas na batas/kaayusan |
orth. mut. | orthographia mutata | sa maling pagbabaybay/pagsulat |
p. | pagina | pahina |
p.p. | pro parte | sa isang bahagi/parte; bahagya |
p.t. | pro tempore | pansamantala |
part. | partim | bahagi ng; kabilang sa |
Per an. | Per annum | taunan/taon-taon |
Per cap. | Per capita | bawat isa |
Per d. | Per diem | pang-araw-araw na kabuhayan |
Per se | Per se | kung sasabihin; kung ipapahiwatig |
prop. | propositus | panukala; panukalang itinatag |
prov. | provisorius | pansamantala |
q. e. | quod est | kung ano ito; ito ay |
q. v. | quod vide | kung ano ang hitsura; ito ay |
r.; rr. | rarus; rarissimus | kakaiba; napakabihira |
recent | recentiorum | mula sa kamakailang mga may-akda |
s. ampl. | sensu amplificato | sa ipinalawak na kahulugan; sa kaisipang ipinalabis |
s. d. | sine die | sa walang hanggang na petsa/panahon |
sensu | sensu | sa kaisipan ng |
s. l. | sensu lato | sa kaisipang ipinalabis; ng pangkalahatang pormal |
s. latis. | sensu latissimo | sa higit pang ipinalawak na kaisipan |
s. n. | sine numero | walang bilang |
s. s.; s. sgtr. | sensu stricto | sa kaisipang mahigpit; ng tiyak na anyo |
s. stricti. | sensu strictissimo | sa mahigpit na kaisipan |
sc. | scilicet | ayon sa pagkakabanggit |
sched. | scheda | tatak |
sec. | secundum | sang-ayon sa/kay; sumusunod sa/kay |
seq. | sequens | sumusunod |
ser. | series | serye; hanay |
s-g.; subgen. | subgenus | subgénero |
s-gg. | subgenera | subgéneros |
sp. | species | espesye |
spp. | species | mga espesye |
sp. ind.; sp. indet. | species indeterminata | espesyeng hindi tukoy |
sp. n.; sp. nov. | species nova | espesyeng panibago |
spec. | specimen | espesimen; muwestra |
sphalm. | sphalmatha | por error, por una equivocación |
ssp.; subsp. | subspecies | subespesye |
sspp. | subspecies | mga subespesye |
st.; stat. | status | antas; kalagayan |
stat. nov. | status novus | panibagong antas/kalagayan |
supra cit. | supra citato | binanggit; isinangguni kanina/sa taas |
syn. | synonymon, synonymia | kasingkahulugan |
syn. nov. | synonymum novum | panibagong kasingkahulugan |
t.; tab. | tabula | talahanayan |
t. | teste | sa katibayan ng |
t.; tom. | tomus | tono; bolyum (tunog) |
tax. vag. | taxum vagum | hindi tiyak na taxon |
trans. nov. | translation nova | panibagong paglapat; panibagong salin |
typ. | typus | uri |
typ. cons. | typus conservandus | napanatiling uri |
v.; var. | varietas | sari-sari |
v. | vide | tingnan; panuorin |
v. | visum | nakita; napanuod |
v.; vol. | volumen | bolyum (aklat at manuskrito) |
v. et. | vide etiam | tingnan din |
viz. | videlicet | ayon sa pagkakabanggit |
Tingnan din
baguhinPanlabas na kawingan
baguhin- Diksyonaryo ng Ekolohiya(Kastila)