Alpabetong Griyego

(Idinirekta mula sa Archaic Greek alphabets)

Ang alpabetong Griyego ay binubuo ng dalawampu't apat na titik na ginagamit sa pagsulat ng wikang Griyego mula sa pagbubukas ng ika-labinsiyam na siglo. Ito rin ang itinuturing na pinakauna at pinakamatandang palatitikan kung saan ang bawat patinig at katinig ay kinakatawanan ng isa at naiibang mga simbolo.[2] Ito ay ginagamit pa rin hanggang sa kasalukuyan. Sa pagpasok ng ikalawang siglo CE, ang mga palabilangan ng mga Griyego ay ibinase rin dito.

Alpabetong Griyego
UriAlpabeto
Mga wikaGriyego, na may kaunting pagbabago sa iba't ibang wika.
Panahon~800 BC hanggang sa kasalukuyan[1]
Mga magulang na sistema
Mga anak na sistemaGotiko
Glagolitiko
Siriliko
Koptiko
Alpabetong Armenyo
Alpabetong Lumang Italiko
Alpabetong Latin
ISO 15924Grek, 200
DireksyonKaliwa-kanan
Alyas-UnicodeGreek
PAALALA: Maaaring naglalaman ang pahinang ito ng mga simbolong pamponetikong IPA.
Alpabetong Griyego
Αα Alpha Νν Nu
Ββ Beta Ξξ Xi
Γγ Gamma Οο Omicron
Δδ Delta Ππ Pi
Εε Epsilon Ρρ Rho
Ζζ Zeta Σσς Sigma
Ηη Eta Ττ Tau
Θθ Theta Υυ Upsilon
Ιι Iota Φφ Phi
Κκ Kappa Χχ Chi
Λλ Lamda Ψψ Psi
Μμ Mu Ωω Omega
Bilang titik
Stigma Sampi
Koppa
Hindi na ginagamit na mga titik
Digamma San
Heta Sho

Diyakritiko sa Griyego

Ang alpabetong Griyego ay nagmula sa alpabetong Penisyo bagamat hindi ito kaugnay sa palatitikan ng Tsipre. Ang alpabetong Griyego ang pinagmulan ng iba pang mga titik sa Europa at sa Gitnang Silangan kabilang na ang alpabetong Latin.[2] Sa pangkalahatan, halos lahat ng titik sa alpabetong ito ay ginagamit ding simbolo sa matematika at pisika, pisika ng partikula, pangalan ng mga kapatiran ng mga lalaki at kapatiran ng mga babae (fraternity and sorority) at iba pang gamit.

Mga titik baguhin

Titik Kumakatawang
Penisyo
titik
Pangalan Transliterasyon1 Pagbigkas Katumbas
sa pagbilang
Inggles Sinaunang
Griyego
Kalagitnaang
Griyego
(maramihang tunog)
Padron:Audio-nohelp Sinaunang
Griyego
Makabagong
Griyego
Klasikong
Sinaunang
Griyego
Makabagong
Griyego
Α α   Aleph Alpha ἄλφα άλφα a [a] [aː] [a] 1
Β β   Beth Beta βῆτα βήτα b v [b] [v] 2
Γ γ   Gimel Gamma γάμμα γάμμα
γάμα
g gh, g, j [g] [ɣ], [ʝ] 3
Δ δ   Daleth Delta δέλτα δέλτα d d, dh, th [d] [ð] 4
Ε ε   He Epsilon ε ψιλόν έψιλον e [e] 5
Ζ ζ   Zayin Zeta ζῆτα ζήτα z [zd]
(o [dz])
kalaunan [zː]
[z] 7
Η η   Heth Eta ἦτα ήτα e, ē i [ɛː] [i] 8
Θ θ   Teth Theta θῆτα θήτα th [tʰ] [θ] 9
Ι ι   Yodh Iota ἰῶτα ιώτα
γιώτα
i [i] [iː] [i], [ʝ] 10
Κ κ   Kaph Kappa κάππα κάππα
κάπα
k [k] [k], [c] 20
Λ λ   Lamedh Lambda λάβδα λάμβδα λάμδα
λάμβδα
l [l] 30
Μ μ   Mem Mu μῦ μι
μυ
m [m] 40
Ν ν   Nun Nu νῦ νι
νυ
n [n] 50
Ξ ξ   Samekh Xi ξεῖ ξῖ ξι x x, ks [ks] 60
Ο ο   'Ayin Omicron οὖ ὂ μικρόν όμικρον o [o] 70
Π π   Pe Pi πεῖ πῖ πι p [p] 80
Ρ ρ   Resh Rho ῥῶ ρω r (: rh) r [r], [r̥] [r] 100
Σ σ ς   Sin Sigma σῖγμα σίγμα s [s] 200
Τ τ   Taw Tau ταῦ ταυ t [t] 300
Υ υ   Waw Upsilon ὖ ψιλόν ύψιλον u, y y, v, f [y] [yː]
(dati [ʉ] [ʉː])
[i] 400
Φ φ pinagtatalunan ang pinagmulan
(tignan ang teksto)
Phi φεῖ φῖ φι ph f [pʰ] [f] 500
Χ χ Chi χεῖ χῖ χι ch ch, kh [kʰ] [x], [ç] 600
Ψ ψ Psi ψεῖ ψῖ ψι ps [ps] 700
Ω ω   'Ayin Omega ὦ μέγα ωμέγα o, ō o [ɔː] [o] 800
  1. Para sa karagdagang detalye, silipin ang Romanisasyon ng Griyego.
Titik Kumakatawang
Penisyong
titik
Pangalan Transliterasyon1 Pagbigkas Katumbas
sa pagbilang
Inggles Sinaunang Griyego Kalagitnaang Griyego
Ϝ ϝ   Waw Digamma ϝαῦ δίγαμμα w [w] 6
Ϛ ϛ Stigma στῖγμα st [st] 6
Ͱ ͱ   Heth Heta ἧτα ήτα h [h] -
Ϻ ϻ   Sade San ϻάν σάν s [s] -
Ϟ ϟ   Qoph Koppa ϙόππα κόππα q [q] 90
Ϡ ϡ   Sade Sampi σαμπῖ ss [sː], [ks], [ts] 900
Ϸ ϸ   Shin Sho sh [ʃ] -
  1. Para sa karagdagang detalye, silipin ang U0370.pdf.

Sanggunian baguhin

  1. Pierre Swiggers, Transmission of the Phoenician Script to the West, in Daniels and Bright, The World's Writing Systems, 1996
  2. 2.0 2.1 Coulmas, Florian (1996). The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems. Oxford: Blackwell Publishers Ltd. ISBN 0-631-21481-X.

Mga kawing panlabas baguhin