Wikipedia

Labanan sa Bayang

Ang Labanan sa Bayang ( Maranao : Padang Karbala [2] ) ay ang unang malaking pakikipag-ugnayan ng Rebelyong Moro. [1]  Isa itong ekspedisyong pamparusa na pinamunuan ni Koronel Frank D. Baldwin bilang pagganti sa mga pagpatay na ginawa ng mga Moro sa lugar ng Malabang at Parang sa pulo ng Mindanao. [1]  Pinamunuan ni Kolonel Baldwin ang pitong kumpanya ng 27th Infantry at ang 25th Battery Light Artillery laban sa mga Moro sa timog baybayin ng Lawa ng Lanao, partikular na ang nayon ng Bayang. [1] Kinuha ng mga Amerikano ang Fort Pandapatan at ang kuta ng Datu ng Binidayan, na pinatay ang Sultan ng Bayang sa proseso. [1]

Labanan sa Bayang
Bahagi ng Himagsikang Moro
PetsaMayo 2–3, 1902
Lookasyon
Malapit sa Malabang, timog ng Lawa ng Lanao, Mindanao
Resulta

Pagkawagi ng Amerika

Mga nakipagdigma
 Estados Unidos Mga Kumpederadong Sultanato ng Lanao
Mga kumander at pinuno
Colonel Frank D. Baldwin Sultan Pandapatan
Lakas
1,200 katao
4 mountain guns[1]:30		 Mga 600 mandirigmang Maranao
2 forts[1]:33
Mga nasawi at pinsala
11 pinatay
42 sugatan[1]:38		 400–500 piantay
9 nahuli
39 tumakas[1]:38

Background

baguhin

Inakusahan ng mga Moro ang mga Amerikano na sinusubukang ipalit sila mula sa Islam tungo sa Kristiyanismo, tulad ng mga pagtatangka ng mga Espanyol, at nagtanim ng sama ng loob mula 1900 nang pinatay ng mga tropa sa ilalim ni Lt. Col. LM Brett si Datu Amirul. [3],  Nagkaroon din ng hindi pagkakaunawaan sa pagpapalawig ng Bates Agreement ng 1899 sa pangkalupaang Mindanao kung saan inakala ng mga Amerikano na naitatag na nila ang soberanya sa pamamagitan ng pagkuha ng pirma ng Sultan ng Sulu, sng mga Moro ng Lanao ay isa pang soberanya at naisip na maaari nilang ipagpatuloy ang kanilang tuntunin. [3]


Bago pa man ideklara ng Pamahalaang Insular ng mga Pulo ng Pilipinas na "napatahimik" o "asimilisado", ang mga insidente ng karahasan sa katimugang Isla ng Mindanao ay nagbunsod ng pagbubukas ng isang buong bagong harapan ng katatapos na Digmaang Pilipino–Amerikano, ang nagsimula na ang tinatawag na Moro rebellion. Bagama't sinubukan ng mga Heneral tulad ni Leonard Wood na makipag-ayos sa lokal na Datu ng Moroland, ang ilang mga Datu ay hindi interesadong ibigay ang kanilang soberanya sa mga bagong kolonisador na ito, halos agad na sumiklab ang labanan sa mga maliliit na insidente ng pagpatay at pagnanakaw ng mga armas mula sa mga Amerikanong nakatalaga doon. . Ang ekspedisyon sa Bayang ay sinasabing isang paghihiganti sa dalawang pagpaslang, 3 linggo ang pagitan, ang mga salarin ay mga Moro o Muslim na Pilipino na umaasang makakuha ng Krag–Jørgensen rifle ng mga Amerikano. Bilang tugon, kinuha ni Baldwin ang kanyang buong utos ng 1,025 lalaki sa ekspedisyon at idinagdag ang 25th Battery of the Field Artillery (65 lalaki), sampung six-mule team at 40 pack mules na pinapatakbo ng mga contract civilian packer, at 300 upahang cargadores . 600 lalaki ng 10th at 17th Infantry Regiments ang inilipat sa Malabang bilang pansamantalang kapalit ng kanyang pwersa at magsilbing reserba.

Martsa sa Bayang

baguhin

Sa huling bahagi ng Abril, si Baldwin ay nagtatag ng isang base sa daungan ng Malabang, at nagplanong magmartsa pahilaga sa tabi ng Ilog Matling hanggang sa Lawa ng Lanao. [4]  Nagtayo sila ng punong-tanggapan sa matandang kuta ng Espanya na tinatawag na "Corcuera". Habang sila ay nagmamartsa patungo sa Bayang, nakatagpo sila ng makapal na gubat, tila walang kalaliman na mga hukay ng putik at mga tropikal na sakit tulad ng Malaria na sinalanta ang ekspedisyon, mula doon, alam ng mga Amerikano na sila ay makakasagupa ng isang ganap na kakaibang uri ng digmaan sa Mindanao, ang mga superior arm ay isang kalamangan. para sa hukbong Amerikano, gayunpaman ang labanan sa Mindanao ay madalas na labanan sa kamay-sa-kamay na paghaharap at pagpapakamatay, tinatawag na Juramentado at amok. mga pag-atake.

Nang sa wakas ay narating na nila ang 2 kuta sa Bayang at Pandapatan, ang bilang ng epektibong baril ay bumaba sa 600 at nawala ang kanilang mga Maguindanao cargadores at pinalitan sila ng karagdagang 40 pack mules, 80 sa kabuuan. Nang malaman nila na ang beans sa mga lata ay may halo ng baboy, tumanggi ang mga maydala na dalhin ang mga rasyon ng Amerika ng de-latang baboy at beans. [5]  Narating ng puwersang Amerikano ang lawa pagkatapos ng labimpitong araw na paglalakbay sa loob ng tatlumpu't dalawang milya. [5]  Nagtatag ng isang kampo dalawang milya mula sa Bayang noong 1 Mayo, nagpadala si Baldwin ng ultimatum sa Sultan na humihiling ng pagsuko ng mga pumatay sa kanyang mga sundalo. [5]

Habang pinagmamasdan nila ang mataas na tagaytay kung saan matatanaw ang Lawa ng Lanao kung saan itinayo ang dalawang kuta o " Cottas ", mga 1,000 yarda ang layo, ang mga kumander ng Amerikano ay mabilis na nagsimulang magplano para sa pag-atake, nagpadala ng mga reconnaissance party upang mangalap ng impormasyon sa mga kuta at kanilang mga depensa, ang una at pinakamataas na kuta ay tinawag na "Binidayan" ang balwarte ng Sultan ng Bayang na hayagang sumulat laban sa pananakop ng mga Amerikano at nanawagan ng armadong paghihimagsik, sa kuta na ito ay makikita nila ang mga Maranao riflemen na nakadapo sa mga dingding, ang pulang bandila ng mga Maranao na sumisimbolo sa isang estado ng digmaan ay nakitang lumilipad sa magkabilang kuta. Ang mas malaking Cotta, na pinangalanang Pandapatan ay ang pangunahing depensa ng hukbong Maranao, sa ilalim ng kanilang pinuno ng digmaan, ang Sultan ng Pandapatan.

Pagsalakay sa Binidayan Cotta

baguhin

Labinlimang minuto matapos ang ultimatum sa tanghali, sinimulan ng mga tauhan ni Baldwin—Company F (1st Lt. Thomas Vicars) at Company H (Captain Samuel Lyon) [6] — ang kanilang pag-atake sa kuta ng Moro sa Lempesses Hill. [7]  Ang pagkubkob sa Binidayan ay tumagal ng halos isang oras, sinubukan muna ng mga Amerikano na magpaputok sa mga parapet para maputol ang mga tagapagtanggol sa mga pader, pagkatapos, sinisingil nila ang kuta, pagkatapos ng isang oras ay nakuha ng mga Amerikano ang kuta, 1 Amerikano lamang ang napatay at isang maliit. bilang ng mga Moro na napatay. [6] Tulad ng natuklasan ng mga Amerikano, ang Sultan ng Bayang at ang natitirang 600 na kalalakihan (kabilang ang 150 kalalakihan na ipinadala ng ibang mga Datu) ay lumipat sa lambak patungo sa mas malaking Pandapatan Cotta, kung saan naghanda sila para sa nalalapit na pag-atake. Dahil alam nilang madaling nakuha ng mga Amerikano ang mas mataas na kuta, naghanda sila para sa isang malakas na pambubugbog, ngunit sa pagkakaroon ng pangunahing bentahe ng mga Moro, tiwala sila sa kanilang depensa.

Pagsakop ng Pandapatan Cotta

baguhin

Sa pagpapatuloy sa pangalawang kuta, tumawid ang mga Amerikano sa tatlong linya ng trench at pinalibutan ang kuta ng 4 PM. [8] Ang mga Moro ay nagtayo ng isang kahanga-hangang pagtatanggol sa Cotta, na may malalim na mga kanal na may lalim na limang talampakan ang lalim na nakapalibot sa cotta, at ang mga pader na bato na napapaligiran ng matatalim na mga istaka ng kawayan kasama ang mga nakatagong hukay na puno ng matalim na kawayan; ang pagtatanggol sa Pandapatan ay nakahanda upang pigilan ang mga sumusulong na Amerikano.

Nang simulan ng mga Amerikano ang kanilang pag-atake, nagawa nilang ilabas ang ilang mga tagapagtanggol sa mga dingding ng kuta, ngunit kulang ang mga scaling ladder at kulang ang mga bala, pinangunahan ni Hugh A. Drum ang isang pagtatangka na pasukin ang mga pader. [9]

Sinalakay ng Kumpanya F ang pangunahing tarangkahan ng kuta, at doon ay inilunsad ang isang mabangis na ganting atake ng mga Moro. [10]  Ang commanding officer ng Company F na si 1st Lieutenant Thomas Vicars ay biglang pinugutan ng lantaka fire, na nagpatigil sa pagsulong ng mga Amerikano. [11]

Bagama't ang mga Amerikano ay nagdulot ng mabibigat na kaswalti sa mga Moro, ang malapitang labanan sa labas ng mga pader ay nagpatuloy hanggang sa paglubog ng araw, nang ang mga Amerikano ay umatras sa ilalim ng takip ng gabi. Sa pagbabalik sa kampo malapit sa mga guho ng Binidayan cotta, ang mga kidlat, na sinamahan ng matinding hamog at delubyo ng ulan ay naging miserable ang buhay ng mga Amerikano. [12]  Habang ang mga Amerikano ay umatras sa Binidayan, ang 25th Field Artillery ay buong tapang na gumapang patungo sa larangan ng digmaan at kinuha ang mga patay at nasugatan, bagaman sila ay natalo at dumanas ng malakas na ulan at hamog, sila ay nagdulot ng malaking pinsala sa kuta at sa moral ng mga Pinagtatanggol ito ng mga Moro.

Habang humupa ang hamog, ang umaga ay sumikat na upang ipakita ang mga pulang bandila ng labanan na pinalitan ng apat na puting bandila. [13]  Sinakop ng mga Amerikano ang kuta noong 6 AM at kinuha ang walumpu't tatlong bilanggo, ngunit ang sultan at ang kanyang punong tenyente ay napatay sa pagsisikap na makatakas. [13]   Ang kuta ay kalaunan ay nawasak ng mga pwersang Amerikano.

Bunga

baguhin

Sinubukan ng mga bilanggo na tumakas noong 1 PM, na nagresulta sa lahat maliban sa siyam na napatay. [14] : 38 Si Pangulong Theodore Roosevelt noong Mayo 5 ay nagpadala ng kanyang pasasalamat para sa mga lalaking "nagdala ng ating bandila sa tagumpay." [14]

Ang parehong mga kuta ay binuwag ng mga Amerikano, at ang pagnanakaw sa mga talim ng Moro tulad ng Kris at Kampilan, ang kaugaliang ito ng pagkuha ng "mga souvenir" mula sa mga lugar ng labanan ay naging karaniwang lugar sa mga Amerikanong nakikipaglaban sa Moroland. Ang unang labanang ito sa Bayang ay naging panawagan ng mga Moro sa buong Mindanao, sa patuloy na presensya ng mga tropang Amerikano na nagbunsod ng iba't ibang pag-aalsa at pag-atake sa mga isla ng Sulu, lawa ng Lanao at Cotabato Basin.

Ang Camp Vicars (kaya pinangalanan sa pinaslang na kumander ng Kumpanya F, 1st Lieutenant Thomas Vicars) ay itinatag ng mga Amerikano kinabukasan malapit sa kung saan matatagpuan ang mga kuta at si John J. Pershing ang nag-utos. [15]  Si Pershing ay gumawa ng mga ekspedisyon sa pagpaparusa laban sa Sultan Uali ng Butig noong 18-22 Set. 1902 at ang Sultan Cabugatan ng Masiu noong 29 Sept.- 3 Okt. 1902. [15]

Sinundan ito ng mga ekspedisyon laban sa Bacolod, 6–8 Abril 1903, at Calahui, 9–10 Abril, sa kanlurang baybayin ng lawa, at Taraka, 4–5 Mayo, sa silangang baybayin. [16] Samantala, isang supply road ang ginawa ng mga tauhan ni Robert Lee Bullard mula Iligan hanggang Camp Marahui sa Lake Lanao. [16]

Legasiya

baguhin

Ang labanang lokal na kilala bilang Padang Karbala ng mga Maranao ay itinuturing na isang halimbawa ng paglaban ng mga Moro

laban sa imperyalismo at kolonisasyon ng Estados Unidos at bilang isang patunay ng nasyonalismong etniko . Itinuturing ng mga Maranao ang mga nasawi sa panig ng Moro sa labanan bilang mga martir. Isang panukalang batas ang iminungkahi sa Parliament ng Bangsamoro na kinikilala ang Mayo 2 bilang Araw ng Padang Karbala bilang isang paraan upang gunitain ang makasaysayang labanan. [17]

Mga Sanggunian

baguhin
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  2. ↑ "Lawmaker proposes annual commemoration of 'Battle of Bayang' in BARMM". Bangsamoro Information Office. 26 Marso 2021. Nakuha noong 30 Marso 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ 3.0 3.1 Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  4. ↑ Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  6. ↑ 6.0 6.1 Maggioni, Paul (2017-09-28). "Hearts and Minds in Mindanao". HistoryNet (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2019-11-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  8. ↑ Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  9. ↑ Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  10. ↑ Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  11. ↑ Maggioni, Paul (2017-09-28). "Hearts and Minds in Mindanao". HistoryNet (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2019-11-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  13. ↑ 13.0 13.1 Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  14. ↑ 14.0 14.1 Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  15. ↑ 15.0 15.1 Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  16. ↑ 16.0 16.1 Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, ISBN 9781608190249
  17. ↑ "Lawmaker proposes annual commemoration of 'Battle of Bayang' in BARMM". Bangsamoro Information Office. 26 Marso 2021. Nakuha noong 30 Marso 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Labanan_sa_Bayang&oldid=2141123"