Lupang Hinirang

Ang Lupang Hinirang ay ang pambansang awit ng Pilipinas. Binuo ni Julian Felipe ang himig noong 1898 at ang mga titik ng awit naman ay inangkop mula sa tulang Filipinas na isinulat ni Jose Palma sa wikang Kastila noong 1899.

Lupang Hinirang

Pilas ng musika ng Lupang Hinirang
Pambansang Awit ng	Pilipinas
Mga panitik ni	José Palma, 1899 (sa orihinal na mga panitik sa wikang Kastila)
Tugtugin	Julián Felipe, 1898
Inangkin	1899 (orihinal na mga panitik) 1963 (opisyal)

Nagsimula ito bilang isang martsang pang-instrumental na ipinag-atas ni Emilio Aguinaldo na gamitin sa pagpapahayag ng kalayaan ng Pilipinas mula sa Espanya. Marcha Filipina Magdalo ang unang pangalan nito ngunit binago at naging Marcha Nacional Filipina matapos hirangin ito bilang pambansang awit ng Unang Republika ng Pilipinas. Una itong tinugtog ng bandang San Francisco De Malabon sa araw ng pagpapahayag ng kalayaan noong Hunyo 12, 1898. Ang mga titik ng awit ay idinagdag na lamang matapos isulat ni Jose Palma ang tulang Filipinas noong Agosto 1899.

Naisipan ng pamahalaang kolonyal ng Estados Unidos noong dekada 1920 na isalin ang pambansang awit sa Ingles mula sa Kastila matapos na mapawalang bisa ang Flag Law. Ang pinaka-tanyag na pagsasalin ay ang Philippine Hymn na ginawa nina Senador Camilo Osias at isang Amerikano na si Mary A. Lane. Ito ang ginawang opisyal na pagsasalin ng Kapulungan ng Pilipinas noong 1938.

Ang mga pagsasalin ng pambansang awit sa Tagalog ay ginawa noong dekada 1940. Ang pinaka-tanyag sa mga salin na ito ay ang "O Sintang Lupa" na sinulat ni Julian Cruz Balmaceda, Ildefonso Santos at Francisco Caballo. Ito ang naging pambansang awit noong 1948.

Nagbuo naman ng komisyon ang Kalihim ng Edukasyon na si Gregorio Hernandez upang baguhin ang mga salitang Tagalog ng pambansang awit noong panunungkulan ni Pangulong Ramon Magsaysay. Naging bunga nito ang pambansang awit na "Lupang Hinirang" na unang inawit noong Mayo 26, 1956. May mga kaunti pang mga pagbabago ang idinagdag noong 1962 na ginagamit hanggang sa kasalukuyan.

Mga panitik

Ang mga sumusunod ay mga bersyon ng pambansang awit sa Filipino, Kastila, Ingles, Tagalog, Ilokano, Sebwano, Hiligaynon, Bikol, at Pangasinan.

Filipino: Lupang Hinirang

Nina Julian Cruz Balmaceda, Ildefonso Santos, at Francisco Caballo; ang pinakahuling salinwika ng 1962

Bayang magiliw,

Perlas ng Silanganan.

Alab ng puso,

Sa dibdib mo'y buhay.

Lupang Hinirang,

Duyan ka nang magiting.

Sa manlulupig,

Di ka pasisiil.

Sa dagat at bundok,

Sa simoy at sa langit mong bughaw.

May dilag ang tula,

At awit sa paglayang minamahal.

Ang kislap ng watawat,

Mo'y tagumpay na nagniningning.

Ang bituin at araw,

Niya kailan pa ma'y 'di magdidilim.

Lupa ng araw ng luwalhati't pagsinta

Buhay ay langit sa piling mo.

Aming ligaya na pag may mang-aapi,

Ang mamatay nang dahil sa iyo.

Espanyol: Marcha Nacional Filipina

ni José Palma

Tierra adorada

Hija del sol de Oriente,

Su fuego ardiente

En ti latiendo está.

¡Tierra de amores!

Del heroísmo cuna,

Los invasores

No te hollarán jamás.

En tu azul cielo, en tus auras,

En tus montes y en tu mar

Esplende y late el poema

De tu amada libertad.

Tu pabellón, que en las lides

La victoria iluminó,

No verá nunca apagados

Sus estrellas ni su sol.

Tierra de dichas, del sol y amores,

En tu regazo dulce es vivir.

Es una gloria para tus hijos,

Cuando te ofenden, por ti morir.

Ingles: Philippine Hymn

ni Senador Camilo Osias at Mary A. Lane

Land of the morning,

Child of the sun returning,

With fervor burning,

Thee do our souls adore.

Land dear and holy,

Cradle of noble heroes,

Ne'er shall invaders

Trample thy sacred shore

Ever within thy skies and through thy clouds

And o'er thy hills and seas,

Do we behold the radiance, feel and throb,

Of glorious liberty.

Thy banner, dear to all our hearts

It's sun and stars alight,

O never shall it's shining field,

Be dimmed by tyrant's might!

Beautiful land of love,

O land of light,

In thine embrace 'tis rapture to lie,

But it is glory ever, when thou art wronged,

For us, thy sons to suffer and die.

Ingles: Chosen Land

Literal na salin ng Lupang Hinirang sa Ingles. Hindi opisyal.

Beloved country,

Pearl of the Orient,

The heart's fervor,

In your bosom is ever alive.

Chosen Land,

You are the cradle of the brave,

To the conquerors,

You shall never surrender.

Through the seas and mountains,

Through the air and your azure skies,

There is splendor in the poem

And songs of beloved freedom.

The sparkle of your flag

Is shining victory.

Its stars and sun

Forever will never dim.

Land of the morning, of glory, of our affection,

Life is heaven in your arms;

When someone oppresses you, it is our pleasure

To die for you.

Tagalog: Diwa ng Bayan

Ang unang salinwikang Tagalog, ginamit sa Panahon ng Hapon sa Pilipinas noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig

Lupang mapalad,

Na mutya ng silangan;

Bayang kasuyo,

Ng Sangkalikasan.

Buhay at yaman,

Ng kapilipinuhan;

Kuha't bawi,

Sa Banyagang kamay.

Sa iyong langit, Bundok,

Batis, Dagat na pinalupig;

Nailibing na ng karimlan,

Ng kahapong pagtitiis.

Sakit at luha, hirap,

Susa at sumpa sa pagaamis;

Ay wala nang lahat at naligtas,

Sa ibig maglupit.

Hayo't magdiwang Lahi kong minamahal,

Iyong watawat ang siyang tanglaw;

At kung sakaling ikaw ay muling pagbantaan,

Aming bangkay ang siyang hahadlang.

Tagalog: Lupang Pinipintuho

Bersyon ni Balmaceda, Santos at Caballo na ginamit mula 1948 (dalawang taon pagkaraan ng pagbibigay ng kasarinlan sa Pilipinas ng Estados Unidos noong 1946) hanggang 1956. Napalitan ito ng salinwika ng 1956, na nagkaroon din ng pagbabago sa kalaunan.

O sintang lupa,

Perlas ng Silanganan;

Diwang apoy kang

Sa araw nagmula.

Lupang magiliw,

Pugad ng kagitingan,

Sa manlulupig

Di ka papaslang.

Sa iyong langit, simoy, parang.

Dagat at kabundukan,

Laganap ang tibok ng puso

Sa paglayang walang hanggan.

Sagisag ng watawat mong mahal

Ningning at tagumpay;

Araw't bituin niyang maalab

Ang s'yang lagi naming tanglaw.

Sa iyo Lupa ng ligaya't pagsinta,

Tamis mabuhay na yakap mo,

Datapwat langit ding kung ikaw ay apihin

Ay mamatay ng dahil sa 'yo.

Ilokano: Nailian a Dayyeng

Orihinal na bersyon nina Dr. Mary Lou Campo at Prof. Romeo Sevilleja

O Pilipinas, tampok ti kinapintas

Ti addaan puso, ay-ayatendaka

Bagnos ken baggak, perlas ti dumaya

Dimi ipalubos nga irurumendaka

Iti tangatang, ulep ken pul-oy

Bambantay ken baybay

Mangmangngeg ken mariknami't

Samiweng ni waya-waya

Ipatpategmi ti wagaywaymo

Tanda ti balligi

Bitbituen, Initmo, Ingget raniag

Dinto pulos nga aglidem

Daga ni gasat, ragsak

Nam-ay ken Ayat

Ta sidongmo, dayawmi ti agbiag

Ngem nadaydayawkam

A sikakanatad

Gapu kenka, iruknoymi toy biag.

bersyon ni Eugene Carmelo C. Pedro

Imnas nga ili

Baggak ti dumadaya

Daytoy ayatmi

Ti sagutmi kenka

Dagat' kinasudi

Indayon ti nakired

Iti mangdadael

Haanka pailuges

Iti tangatang, ulep ken pul-oy

Bambantay ken baybay

Addan dayag ti daniw ken dayyeng

Ti nasamit a wayam

Ti raniag ta wagaywaymo

Ket balligi a nasileng

Ti init ken dagiti bituenna

Dinto pulos aglidem

Nakaliblibnos unay a dagan' ayat

Daytoy biag langit dita dennam

Ngem no ti dayawmot' inda dadaesen

Inggat' tanem sumalakankam

Sebwano: Nasudnong Awit

ni Jess Vestil

Yutang tabunon

Mutya nga masilakon

Putling bahandi

Amo kang gimahal

Mithing gisimba

Yuta s'mga bayani

Sa manglulupig

Among panalipdan

Ang mga bungtod mo ug lapyahan

Ang langit mong bughaw

Nagahulad sa awit, lamdag sa

Kaliwat tang gawas

Silaw sa adlaw ug bitoon

Sa nasudnong bandila

Nagatimaan nga buhion ta

Hugpong nga di maluba

Yutang maanyag, duyan ka sa pagmahal

Landong sa langit ang dughaan mo;

Pakatam-isom sa anak mong nagtukaw

Kon mamatay man sa ngalan mo.

Hiligaynon: Banwang Guinhalaran

Banwang masinadyahon,

Perlas sang nasidlangan,

Init sang tigpusuon,

Gakabuhi sa imo nga dughan.

Banwang Guinhalaran,

Payag ka sang maisog,

Sa mga manugpigos,

Wala guid nagapadaog.

Sa dagat kag bukid,

Sa usbong kag sa dagway nga gabanaag,

May idlak kag tibok ang dilambong,

Kag amba sang kahilwayan.

Ang idlak sang ayahay mo,

Isa ka matam-is nga kadalag-an,

Ang bituon kag ang adlaw,

Nangin masanag sa katubtuban.

Dutang nasambit sang adlaw kag paghigugma,

Sa sabak mo matam-is ang mabuhi,

Ginapakipagbato namon, nga kung may manungpanakop,

Ang mapatay nahanungod sa imo.

Bikolano: Rona Kang Mawili

Bayang Inutang

Aki ka nin sirangan

Tingraw niyang malaad

Nasa si-mong daghan.

Rona kang mawili

Nagimatan bayani

An mansalakay

Dai ka babatayan.

Sa si-mong langit, bukid

Hayop kadagatan siring man

Nagkukutab nagbabanaag

An si-mong katalingkasan.

Simong bandera na nagkikintab

Sa hokbo naglayaw

Dai nanggad mapapara

An simong bitoon Aldaw.

Dagang nawilihan, maogma, maliwanag,

Sa limpoy mo hamis mabuhay

Minamarhay mi kun ika pagbasangan

An buhay mi si-mo idusay.

Pangasinan: Oh, Pilipinas dalin min kagal-galang

Oh, Pilipinas,

Dalin min kagal-galang

Musia na dayat,

Ed dapit letakan

Simpey gayagan,

Panag-ugagepan day

Totoon lapag,

Ed dapit-seslekan.

Saray anak mo agda

Kawananen ya ibagat ed sika'y

Dilin bilay da no

Nakaukulay galang tan ka-inaoan

Diad palandey, lawak, taquel,

Dayat o no dia ed lawang

Sugbaen day patey ya andi

Dua-rua no sikay pan-sengegan.

Diad silong na laylay mo mankaka-sakey

Tan diad sika man-lingkor tan mangi-agel

Bangta dia'd akualan mo aneng-neng day silew

Diad akualan mo muet akuen day patey.

Tingnan din

• Panunumpa ng Katapatan sa Watawat
• Panatang Makabayan
• Watawat ng Pilipinas
• Ang Pambansang Awit