Lupang Hinirang

Ang Lupang Hinirang ay ang pambansang awit ng Pilipinas. Ang himig nito ay ipinalikha, sa taóng 1898, ni Gen. Emilio Aguinaldo kay Julian Felipe, sa ngalang "Marcha Filipina Magdalo". Ang áwítin ay isa sa mga pagsasa-Tagalog ng tulang "Filipinas" na isinulat ni Jose Palma sa taóng 1899 sa wikang Español.

Lupang Hinirang

Pagsulat sa tugtugin ng Lupang Hinirang
Pambansang Awit ng	Pilipinas
Mga panitik ni	José Palma, 1899 (pinagmulaang tulang Kastila)
Tugtugin	Julián Felipe, 1898
Inangkin	1899 (Kastila) 1963 (Tagalog)

Ang tugtugin ng awit na ito ay isang marcha. Ang unang itinawag dito ay "Marcha Filipina Magdalo" (Marchang Pilipinong pang-Magdalo). Pinalitan ito ng katawagan na "Marcha Nacional Filipina" (Pambansang Marcha ng Pilipinas) nang ang himig at ang Kastilang tula ay gawing pambansang awit ng Unang Republika ng Pilipinas.

Unang naipatugtog ang himig ng awit na ito nang ika-12 araw ng Hunyo 1898, sa bánda ng San Francisco De Malabon nang ipahayag ni Gen. Emilio Aguinaldo ang kalayaan ng Pilipinas mula sa España. Ang mga salitang Kastila ng awit ay naidagdag lamang matapos maisulat ni Jose Palma ang tulang "Filipinas" sa Agosto ng taóng 1899. Ang ibinungang awit ay tinawag na "Patria Adorada" (Sintang Bayan).

Sa panahon ng mga Amerikano, noong dekada 1920, matapos mapawalang-bisa ang Flag Law (batas na nagbabawal ng mga palatandaang maka-Pilipino), ipinanukala ng pamahalaang laan sa kapuluan, na pakana ng Estados Unidos, na isa-Ingles ang awit mula sa Kastila. Ang naging pinakakilalang pagsasalin ng awit ay ang "Philippine Hymn" (Áwítin ng Pilipinas) na ginawa ng Senador Camilo Osias at ng isang Amerikanong si Mary A. Lane. Sa taóng 1938, ang pagsasalin na ito ang ganap na inayunan ng Kapulungan ng Pilipinas.

Ang mga pagsasa-Tagalog ng awit na ito ay unang ginawa noong dekada 1940. Ang pinakakilala sa mga ito ay ang "O Sintang Lupa" na isinulat ni Julian Cruz Balmaceda, Ildefonso Santos at Francisco Caballo. Ilang taon matapos palayain ng Estados Unidos ang Pilipinas, ito ang naging pambansang awit noong taóng 1948.

Sa panahon ng panunungkulan ng Pangulong Ramon Magsaysay, nagbuo ng lupong mapag-aatasan ang Kalihim ng Edukasyon na si Gregorio Hernandez upang paghusayin ang mga salitang Tagalog ng pambansang awit. Nagbunga ito sa kathang "Lupang Hinirang" na unang inawit sa ika-26 ng Mayo 1956. May mga kaunti pang pagbabagong ginawa sa awit na ito sa taóng 1962, at ang kinahinatnan nito ang siyang awit na ginagamit hanggang sa kasalukuyan.

Mga pagsasalin ng awit

Narito ang ilang mga pagkakasalin ng pambansang awit.

Inaayunang ganap ang nasa Filipino na nagmula sa awit na Tagalog ng taóng 1962. Ang nasa Español ay ang tula man din na "Filipinas" ni Jose Palma na siyang pinagmulan ng lahat ng ibang salin. Kasunod ang sa Ingles at ang mga naunang salin sa Tagalog. Kasunod din ang mga salin sa Ilocano, Bisaya ng Cebu, Hiligaynon, Bicolano, at Pangasinense, na pawang mga ibang wikang katutubo sa Pilipinas.

Filipino: Lupang Hinirang

Katha nina Julian Cruz Balmaceda, Ildefonso Santos, at Francisco Caballo; pinakahuling pagsasa-Tagalog ng awit, sa taóng 1962.

Bayang magiliw,

Perlas ng Silanganan.

Alab ng puso,

Sa dibdib mo'y buhay.

Lupang Hinirang,

Duyan ka nang magiting.

Sa manlulupig,

Di ka pasisiil.

Sa dagat at bundok,

Sa simoy at sa langit mong bughaw.

May dilag ang tula,

At awit sa paglayang minamahal.

Ang kislap ng watawat mo'y,

Tagumpay na nagniningning.

Ang bituin at araw niya,

Kailan pa ma'y 'di magdidilim.

Lupa ng araw ng luwalhati't pagsinta

Buhay ay langit sa piling mo.

Aming ligaya na 'pag may mang-aapi,

Ang mamatay nang dahil sa iyo.

Español: Marcha Nacional Filipina

Katumbas ng tulang "Filipinas" ni José Palma.

Tierra adorada

Hija del sol de Oriente,

Su fuego ardiente

En ti latiendo está.

¡Tierra de amores!

Del heroísmo cuna,

Los invasores

No te hollarán jamás.

En tu azul cielo, en tus auras,

En tus montes y en tu mar

Esplende y late el poema

De tu amada libertad.

Tu pabellón, que en las lides

La victoria iluminó,

No verá nunca apagados

Sus estrellas ni su sol.

Tierra de dichas, del sol y amores,

En tu regazo dulce es vivir.

Es una gloria para tus hijos,

Cuando te ofenden, por ti morir.

Ingles: Philippine Hymn

ni Senador Camilo Osias at Mary A. Lane

Land of the morning,

Child of the sun returning,

With fervor burning,

Thee do our souls adore.

Land dear and holy,

Cradle of noble heroes,

Ne'er shall invaders

Trample thy sacred shore

Ever within thy skies and through thy clouds

And o'er thy hills and seas,

Do we behold the radiance, feel and throb,

Of glorious liberty.

Thy banner, dear to all our hearts

It's sun and stars alight,

O never shall it's shining field,

Be dimmed by tyrant's might!

Beautiful land of love,

O land of light,

In thine embrace 'tis rapture to lie,

But it is glory ever, when thou art wronged,

For us, thy sons to suffer and die.

Ingles: Chosen Land

Literal na salin ng Lupang Hinirang sa Ingles. Hindi opisyal.

Beloved country,

Pearl of the Orient,

The heart's fervor,

In your bosom is ever alive.

Chosen Land,

You are the cradle of the brave,

To the conquerors,

You shall never surrender.

Through the seas and mountains,

Through the air and your azure skies,

There is splendor in the poem

And songs of beloved freedom.

The sparkle of your flag

Is shining victory.

Its stars and sun

Forever will never dim.

Land of the morning, of glory, of our affection,

Life is heaven in your arms;

When someone oppresses you, it is our pleasure

To die for you.

Tagalog: Diwa ng Bayan

Unang pagsasa-Tagalog ng tulang Kastila, ginamit sa Panahon ng Hapon sa Pilipinas sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig

Lupang mapalad,

Na mutya ng silangan;

Bayang kasuyo,

Ng Sangkalikasan.

Buhay at yaman,

Ng kapilipinuhan;

Kuha't bawi,

Sa Banyagang kamay.

Sa iyong langit, Bundok,

Batis, Dagat na pinalupig;

Nailibing na ng karimlan,

Ng kahapong pagtitiis.

Sakit at luha, hirap,

Susa at sumpa sa pagaamis;

Ay wala nang lahat at naligtas,

Sa ibig maglupit.

Hayo't magdiwang Lahi kong minamahal,

Iyong watawat ang siyang tanglaw;

At kung sakaling ikaw ay muling pagbantaan,

Aming bangkay ang siyang hahadlang.

Tagalog: Lupang Pinipintuho

Pagsasa-Tagalog ni Balmaceda, Santos at Caballo na ginamit mula taóng 1948 (dalawang taon mula 1946, kung kailan pinalaya ng Estados Unidos ang Pilipinas) hanggang 1956. Napalitan ito ng sa taóng 1956, na siyang nagkaroon pa ng karagdagang pagbabago.

O sintang lupa,

Perlas ng Silanganan;

Diwang apoy kang

Sa araw nagmula.

Lupang magiliw,

Pugad ng kagitingan,

Sa manlulupig

Di ka papaslang.

Sa iyong langit, simoy, parang.

Dagat at kabundukan,

Laganap ang tibok ng puso

Sa paglayang walang hanggan.

Sagisag ng watawat mong mahal

Ningning at tagumpay;

Araw't bituin niyang maalab

Ang s'yang lagi naming tanglaw.

Sa iyo Lupa ng ligaya't pagsinta,

Tamis mabuhay na yakap mo,

Datapwat langit ding kung ikaw ay apihin

Ay mamatay ng dahil sa 'yo.

Ilokano: Nailian a Dayyeng

Orihinal na bersyon nina Dr. Mary Lou Campo at Prof. Romeo Sevilleja

O Pilipinas, tampok ti kinapintas

Ti addaan puso, ay-ayatendaka

Bagnos ken baggak, perlas ti dumaya

Dimi ipalubos nga irurumendaka

Iti tangatang, ulep ken pul-oy

Bambantay ken baybay

Mangmangngeg ken mariknami't

Samiweng ni waya-waya

Ipatpategmi ti wagaywaymo

Tanda ti balligi

Bitbituen, Initmo, Ingget raniag

Dinto pulos nga aglidem

Daga ni gasat, ragsak

Nam-ay ken Ayat

Ta sidongmo, dayawmi ti agbiag

Ngem nadaydayawkam

A sikakanatad

Gapu kenka, iruknoymi toy biag.

bersyon ni Eugene Carmelo C. Pedro

Imnas nga ili

Baggak ti dumadaya

Daytoy ayatmi

Ti sagutmi kenka

Dagat' kinasudi

Indayon ti nakired

Iti mangdadael

Haanka pailuges

Iti tangatang, ulep ken pul-oy

Bambantay ken baybay

Addan dayag ti daniw ken dayyeng

Ti nasamit a wayam

Ti raniag ta wagaywaymo

Ket balligi a nasileng

Ti init ken dagiti bituenna

Dinto pulos aglidem

Nakaliblibnos unay a dagan' ayat

Daytoy biag langit dita dennam

Ngem no ti dayawmot' inda dadaesen

Inggat' tanem sumalakankam

Sebwano: Nasudnong Awit

ni Jess Vestil

Yutang tabunon

Mutya nga masilakon

Putling bahandi

Amo kang gimahal

Mithing gisimba

Yuta s'mga bayani

Sa manglulupig

Among panalipdan

Ang mga bungtod mo ug lapyahan

Ang langit mong bughaw

Nagahulad sa awit, lamdag sa

Kaliwat tang gawas

Silaw sa adlaw ug bitoon

Sa nasudnong bandila

Nagatimaan nga buhion ta

Hugpong nga di maluba

Yutang maanyag, duyan ka sa pagmahal

Landong sa langit ang dughaan mo;

Pakatam-isom sa anak mong nagtukaw

Kon mamatay man sa ngalan mo.

Hiligaynon: Banwang Guinhalaran

Banwang masinadyahon,

Perlas sang nasidlangan,

Init sang tigpusuon,

Gakabuhi sa imo nga dughan.

Banwang Guinhalaran,

Payag ka sang maisog,

Sa mga manugpigos,

Wala guid nagapadaog.

Sa dagat kag bukid,

Sa usbong kag sa dagway nga gabanaag,

May idlak kag tibok ang dilambong,

Kag amba sang kahilwayan.

Ang idlak sang ayahay mo,

Isa ka matam-is nga kadalag-an,

Ang bituon kag ang adlaw,

Nangin masanag sa katubtuban.

Dutang nasambit sang adlaw kag paghigugma,

Sa sabak mo matam-is ang mabuhi,

Ginapakipagbato namon, nga kung may manungpanakop,

Ang mapatay nahanungod sa imo.

Bikolano: Rona Kang Mawili

Bayang Inutang

Aki ka nin sirangan

Tingraw niyang malaad

Nasa si-mong daghan.

Rona kang mawili

Nagimatan bayani

An mansalakay

Dai ka babatayan.

Sa si-mong langit, bukid

Hayop kadagatan siring man

Nagkukutab nagbabanaag

An si-mong katalingkasan.

Simong bandera na nagkikintab

Sa hokbo naglayaw

Dai nanggad mapapara

An simong bitoon Aldaw.

Dagang nawilihan, maogma, maliwanag,

Sa limpoy mo hamis mabuhay

Minamarhay mi kun ika pagbasangan

An buhay mi si-mo idusay.

Pangasinan: Oh, Pilipinas dalin min kagal-galang

Oh, Pilipinas,

Dalin min kagal-galang

Musia na dayat,

Ed dapit letakan

Simpey gayagan,

Panag-ugagepan day

Totoon lapag,

Ed dapit-seslekan.

Saray anak mo agda

Kawananen ya ibagat ed sika'y

Dilin bilay da no

Nakaukulay galang tan ka-inaoan

Diad palandey, lawak, taquel,

Dayat o no dia ed lawang

Sugbaen day patey ya andi

Dua-rua no sikay pan-sengegan.

Diad silong na laylay mo mankaka-sakey

Tan diad sika man-lingkor tan mangi-agel

Bangta dia'd akualan mo aneng-neng day silew

Diad akualan mo muet akuen day patey.

Tingnan din

• Panunumpa ng Katapatan sa Watawat
• Panatang Makabayan
• Watawat ng Pilipinas
• Ang Pambansang Awit