Mga paghahating pampangasiwaan ng Kalakhang Maynila

Ang Kalakhang Maynila na punong rehiyon ng Pilipinas, ay isang malaking kalakhang pook na may ilang antas ng mga subdibisyon. Administratibong nahahati ang rehiyon sa labimpitong mga pangunahing yunit ng lokal na pamahalaan na may kani-kanilang mga inihahalal na alkalde at mga sangguniang iniuugnay ng Pangasiwaan sa Pagpapaunlad ng Kalakhang Maynila, isang pambansang ahensiya ng pamahalaang pinamumunuan ng isang tagapangulong tuwiran na itinalaga ng pangulo ng Pilipinas. Ang mga lungsod at bayang bumubuo sa mga yunit ng lokal na pamahalaan ng rehiyon ay nahahati pa sa mga barangay (dating tinawag na mga baryo) na pinamumunuan ng isang inihalal na punong barangay at Sangguniang Barangay.

Ang kabuoang rehiyon ay heograpikong nahahati sa apat na mga distrito, ang una ay ang kabiserang sentral na Lungsod ng Maynila, ang ikalawa at ikatlong mga distrito ay nasa silangan at hilaga ng Lungsod, alinsunod sa pagkakabanggit, at ang ikaapat na distrito naman ay sumasaklaw sa nalalabing mga lugar sa timog ng Lungsod at ng Ilog Pasig.

Mga distrito

Hindi tulad ng ibang mga rehiyong pampangasiwaan sa Pilipinas, hindi binubuo ng mga lalawigan ang Kalakhang Maynila. Sa halip, nahahati ang rehiyon sa apat na mga lugar heograpikong tinatawag na mga "distrito."^[1] Taglay ng mga distrito ang kanilang mga sentrong nasa apat na mga unang lungsod ng rehiyon: ang lungsod-distrito ng Maynila (Kabiserang Distrito), Lungsod Quezon (Silangang Maynila), Caloocan (Hilagang Maynila, impormal na tinatawag ding CAMANAVA), at Pasay (Katimugang Maynila).^[2] Pangunahing layon ng mga distritong ito ang pag-oorganisa ng mga yunit ng lokal na pamahalaan ng rehiyon para sa mga layuning piskal at estadistikal.

Mga distrito ng Kalakhang Maynila

Mga distrito ng Kalakhang Maynila
Distrito	Mga lungsod/bayan	Populasyon (2015)	Lawak
Kabiserang Distrito (Unang Distrito)	Maynila	1,780,148	42.88 km² (16.56 mi kuw)
Silangang Distrito ng Maynila (Ikalawang Distrito)	Mandaluyong Marikina Pasig Lungsod Quezon San Juan	4,650,613	236.36 km² (91.26 mi kuw)
Hilagang Distrito ng Maynila (CAMANAVA) (Ikatlong Distrito)	Caloocan Malabon Navotas Valenzuela	2,819,388	126.42 km² (48.81 mi kuw)
Katimugang Distrito ng Maynila (Ikaapat na Distrito)	Las Piñas Makati Muntinlupa Parañaque Pasay Pateros Taguig	3,626,104	208.28 km² (80.42 mi kuw)
Kalakhang Maynila		12,876,253	613.94 km² (237.04 mi kuw)
Mga pinagkunan: Populasyon^[3] Lawak ng lupa^[4]^[5] Lawak ng Pateros^[6]

Mga nagsasariling lungsod at bayan

Pampangasiwaang katumbas ng mga lalawigan ang labimpitong mga yunit ng lokal na pamahalaan ng Kalakhang Maynila. Binubuo ang mga ito ng labing-anim na mga nagsasariling lungsod, iniuri na "mga mataas na urbanisadong lungsod," at isang nagsasariling bayan: Pateros.

Mga primerang yunit ng lokal na pamahalaan ng Kalakhang Maynila, 2012

Lungsod/Bayan	Populasyon (2015)^[3]	Kapal ng populasyon (pop/km²)(2015)^[3]	Lawak (km²)
Maynila	1,780,148	71,263	42.88
Caloocan	1,583,978	28,000	53.33
Las Piñas	588,894	18,000	32.02
Makati	582,602	27,000	27.36
Malabon	365,525	23,000	15.96
Mandaluyong	386,276	18,000	11.06
Marikina	450,741	21,000	22.64
Muntinlupa	504,509	13,000	41.67
Navotas	249,463	23,000	11.51
Parañaque	664,822	14,000	47.28
Pasay	416,522	30,000	18.31
Pasig	755,300	24,000	31.46
Pateros	63,840	36,000	1.76
Lungsod Quezon	2,936,116	18,000	166.20
San Juan	122,180	21,000	5.87
Taguig	804,915	15,000	45.18
Valenzuela	620,422	13,000	45.75

Mga barangay

Ang mga lungsod at bayan ng Kalakhang Maynila ay nahahati sa mga barangay na may populasyong mula mababa sa 1,000 hanggang higit sa 200,000. Ang mga barangay sa Lungsod ng Maynila, Caloocan at Pasay ay nakapangkat sa mga sona para sa mga layuning estadistikal. Magmula noong 2015, may 1,710 mga barangay sa Kalakhang Maynila.

Ibang mga paghahati

Mga distritong pambatas

Sa usapin ng pangangatawan ng mga kongresista, may 32 mga distritong pambatas ang rehiyon, at bawat isa sa mga lungsod ay binubuo ng isa o higit pang mga distritong pambatas. Ang solong munisipalidad ng Pateros ay nakikibahagi sa unang distrito ng Taguig.

Mga lumang distrito

Maari ring ihati ang mga lungsod ng Kalakhang Maynila sa mga nakagisnang distrito, tulad ng mga dating pueblo (o bayan) na kasalukuyang mga distritong panlungsod ng Lungsod ng Maynila at mga bayan at lupaing (estates) pangkasaysayan tulad ng Novaliches, Balintawak, San Francisco del Monte at Diliman na sinanib upang mabuo ang Lungsod Quezon. Walang sariling pamahalaan ang alimang mga nakagisnang distrito. Kabilang naman sa mga nakagisnang distrito sa Pasay ang Malibay, Santa Clara, San Rafael at Maricaban.

Mga gated community

Maari ring ihati ang ilang mga lungsod sa Kalakhang Maynila sa ilang mga nakatarangkahang komunidad (gated communities), na kilala rin bilang "mga subdibisyon," na maaring bumubuo o hindi bumubuo sa kani-kanilang mga barangay o mababang-antas na mga yunit ng lokal na pamahalaan. Ilang mga halimbawa ay: La Vista, White Plains, BF Homes, Greenmeadows at Filinvest Homes sa Lungsod Quezon; at Marina Bay, Merville, Tahanan Village at Better Living Subdivision sa Parañaque.

Mga dibisyong pangkasaysayan

Bago ang taong 1901

Bago ang taong 1901, umiral ang dating lalawigan ng Maynila na sumaklaw sa kasalukuyang Kalakhang Maynila at hilagang bahagi ng katabing lalawigan ng Rizal. Nahati ito sa 24 na mga bayan. Ang kabisera nito ay ang noo'y bayan ng Intramuros (noo'y tinawag na Maynila).

1901–1942

Maliban sa Lungsod ng Maynila na pinagsama ang anim na mas maliit na mga bayan noong Hunyo 1901, sinanib ang lalawigan ng Maynila sa bagong-tatag na lalawigan ng Rizal. Nagsilbing panlalawigang kabisera nito ang Pasig.

1942–1947

Binuo ang Lungsod ng Malawakang Maynila (City of Greater Manila) noong Enero 1942 nang sinama ang Lungsod ng Maynila at Lungsod Quezon, gayon din ang anim na ibang mga bayan mula sa lalawigan ng Rizal: Caloocan, Makati, Mandaluyong, Parañaque, Pasay at San Juan.^[7]

1947–1975

Ibinalik sa lalawigan ng Rizal ang mga bayan ng Lungsod ng Malawakang Maynila pati ang Lungsod Quezon.

Itinatag ang Metropolitan Manila (Kalakhang Maynila) noong Nobyembre 1975 sa pamamagitan ng Kautusang Pampanguluhan Blg. 824. Binubuo ito ng apat na mga lungsod at labintatlong mga bayan, labindalawa ay mula sa lalawigan ng Rizal habang isa – Valenzuela – ay mula sa lalawigan ng Bulacan. Saklaw nito ang kasalukuyang teritoryo ng Kalakhang Maynila.^[8] Idineklara itong Pambansang Punong Rehiyon (National Capital Region) ng Pilipinas noong Hunyo 1978.^[9]

Mga sanggunian

↑ "Municipal and City Level Estimates" (PDF). National Statistical Coordination Board. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 13 Nobyembre 2013. Nakuha noong 14 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Environmental Management Bureau – National Capital Region". Environmental Management Bureau. Inarkibo mula sa orihinal noong 25 Hulyo 2014. Nakuha noong 17 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Census of Population (2015). Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "An Update on the Earthquake Hazards and Risk Assessment of Greater Metropolitan Manila Area" (PDF). Philippine Institute of Volcanology and Seismology. Nobyembre 14, 2013. Nakuha noong Mayo 16, 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Enhancing Risk Analysis Capacities for Flood, Tropical Cyclone Severe Wind and Earthquake for the Greater Metro Manila Area Component 5 – Earthquake Risk Analysis" (PDF). Philippine Institute of Volcanology and Seismology and Geoscience Australia. Nakuha noong Mayo 16, 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Pateros; Land Use Classification
↑ "Executive Order No. 400, s. 1942". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 9 Agosto 2014. Nakuha noong 17 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Presidential Decree No. 824, s. 1975". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 9 Agosto 2014. Nakuha noong 17 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Presidential Decree No. 1396, s. 1978". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-04-03. Nakuha noong 22 Setyembre 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1] "Municipal and City Level Estimates" (PDF). National Statistical Coordination Board. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 13 Nobyembre 2013. Nakuha noong 14 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2] "Environmental Management Bureau – National Capital Region". Environmental Management Bureau. Inarkibo mula sa orihinal noong 25 Hulyo 2014. Nakuha noong 17 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[PSA15–[[Category:Errors_reported_by_Module_String]]<strong_class="error">String_Module_Error:_String_subset_index_out_of_range</strong>-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Census of Population (2015). Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[arearef1-4] "An Update on the Earthquake Hazards and Risk Assessment of Greater Metropolitan Manila Area" (PDF). Philippine Institute of Volcanology and Seismology. Nobyembre 14, 2013. Nakuha noong Mayo 16, 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[arearef2-5] "Enhancing Risk Analysis Capacities for Flood, Tropical Cyclone Severe Wind and Earthquake for the Greater Metro Manila Area Component 5 – Earthquake Risk Analysis" (PDF). Philippine Institute of Volcanology and Seismology and Geoscience Australia. Nakuha noong Mayo 16, 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[6] Pateros; Land Use Classification

[7] "Executive Order No. 400, s. 1942". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 9 Agosto 2014. Nakuha noong 17 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[8] "Presidential Decree No. 824, s. 1975". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 9 Agosto 2014. Nakuha noong 17 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[9] "Presidential Decree No. 1396, s. 1978". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-04-03. Nakuha noong 22 Setyembre 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]