Pangkat etniko

Ang ethnisidad o pangkat etniko ay pangkat ng mga tao na kinikila ang bawat isa sa batayan ng nakikitang binabahaging mga katangian na ipinagkakaiba sila mula sa ibang mga pangkat. Maaring mapabilang sa mga katangiang yaon ang isang karaniwang bansa ng pinagmulan, o karaniwang pangkat ng lipi, mga tradisyon, wika, lipunan, relihiyon, o pagtratong panlipunan.^[2]^[3] Kadalasang ginagamit ng salitan ang katawagang etnisidad sa katawagang nasyon, partikular sa mga kaso ng nasyonalismong etniko.^[4]

Maaring ipakahulugan ang etnisidad bilang isang kayariang minana o pinataw ng lipunan. Nakaugaliang bigyang kahulugan ang pagkasaping etniko sa pamamagitan ng nabahaging pamanang pangkalinangan, lipi, mitong pinagmulan, kasaysayan, bayang sinilangan, wika, diyalekto, relihiyon, mitolohiya, kuwentong-bayan, rituwal, lutuin, istilo ng pananamit, sining, o pisikal na itsura. Maaring nagbabahagi ang mga pangkat etniko ng isang manipis o malawak na espektro ng henetikong lipi, depende sa pagkakalinlan ng pangkat, na may maraming pangkat na may pinaghalong liping henetiko.^[5]^[6]^[7]

Terminolohiya

Hinango ang katawagang ethniko mula sa salitang Griygo na ἔθνος ethnos (mas tumpak, mula sa pang-uring ἐθνικός ethnikos,^[8] na hiniram ng Latin bilang ethnicus).

Araling etniko

Ang araling pang-etnisidad o araling etniko (Ingles: ethnic studies) ay isang pag-aaral na interdisiplinaryo sa mga tao na rasyalisado ("nagkaroon ng mapagkakakilanlang lahi") sa mundo na may kaugnayan sa etnisidad. Umunlad ito noong ikalawang hati ng ika-20 dantaon bilang bahaging pagtugon sa mga pagsasakdal na ang mga disiplinang katulad ng antropolohiya, kasaysayan, Ingles, etnolohiya, araling pang-Asya, at orientalismo ay tigmak ng likas na pananaw na eurosentriko (nakatuon lamang sa Europa). Nilikha ang araling etniko upang maituro ang mga kuwento, mga kasaysayan, mga pagpupunyagi, at mga pananagumpay ng mga tao na may kulay ayon sa kanilang sariling mga patakaran.

Nagmula ito bago pa ang panahon ng karapatang sibil, kasing-aga ng dekada 1900. Sa panahong ito, ipinahayag ng tagapagturo at mananalaysay na si W. E. B. Du Bois ang pangangailangan ng pagtuturo ng kasaysayan ng mga itim.^[9] Bagaman, naging malawak na kilala ang araling etniko bilang pangalawang isyu na umusbong sa panahon ng karapatang sibil.^[10]

Mga sanggunian

↑ tinatayang nasa 300 milyon sa buong mundo (taya ng CIA Factbook 2014, sumasailalim ang mga bilang sa mabilis na paglago ng populasyon).
↑ Chandra, Kanchan (2012). Constructivist theories of ethnic politics (sa wikang Ingles). Oxford University Press. pp. 69–70. ISBN 978-0199893157. OCLC 829678440. Inarkibo mula sa orihinal noong 2022-07-30. Nakuha noong 2020-09-11.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ People, James; Bailey, Garrick (2010). Humanity: An Introduction to Cultural Anthropology (sa wikang Ingles) (ika-ika-9 (na) edisyon). Wadsworth Cengage learning. p. 389. In essence, an ethnic group is a named social category of people based on perceptions of shared social experience or one's ancestors' experiences. Members of the ethnic group see themselves as sharing cultural traditions and history that distinguish them from other groups. Ethnic group identity has a strong psychological or emotional component that divides the people of the world into opposing categories of 'us' and 'them'. In contrast to social stratification, which divides and unifies people along a series of horizontal axes based on socioeconomic factors, ethnic identities divide and unify people along a series of vertical axes. Thus, ethnic groups, at least theoretically, cut across socioeconomic class differences, drawing members from all strata of the population.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Marcus Banks, Ethnicity: Anthropological Constructions (1996), p. 151 "'ethnic groups' invariably stress common ancestry or endogamy". (sa Ingles)
↑ "Insight into Ethnic Differences". National Institutes of Health (NIH) (sa wikang Ingles). 2015-05-25. Inarkibo mula sa orihinal noong 2021-08-02. Nakuha noong 2021-08-02.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Banda, Yambazi; Kvale, Mark N.; Hoffmann, Thomas J.; Hesselson, Stephanie E.; Ranatunga, Dilrini; Tang, Hua; Sabatti, Chiara; Croen, Lisa A.; Dispensa, Brad P.; Henderson, Mary; Iribarren, Carlos (2015-08-01). "Characterizing Race/Ethnicity and Genetic Ancestry for 100,000 Subjects in the Genetic Epidemiology Research on Adult Health and Aging (GERA) Cohort". Genetics (sa wikang Ingles). 200 (4): 1285–1295. doi:10.1534/genetics.115.178616. ISSN 0016-6731. PMC 4574246. PMID 26092716. Inarkibo mula sa orihinal noong 2021-08-02. Nakuha noong 2021-08-02.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Salter, Frank; Harpending, Henry (2013-07-01). "J.P. Rushton's theory of ethnic nepotism". Personality and Individual Differences (sa wikang Ingles). 55 (3): 256–260. doi:10.1016/j.paid.2012.11.014. ISSN 0191-8869. Inarkibo mula sa orihinal noong 2021-08-02. Nakuha noong 2021-08-02.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ἐθνικός Naka-arkibo 2021-02-25 sa Wayback Machine., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus (sa Ingles, Griyego)
↑ Tillman, Linda; Fenwick, W. English (2006). Encyclopedia of Educational Leadership and Administration (sa wikang Ingles). Thousand Oaks, CA, USA: Sage Publications. ISBN 9780761930877.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Anderson, Melinda D. (2016-03-07). "The Academic Benefits of Ethnic Studies". The Atlantic (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2018-12-14.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Tingnan din

Tribo

[1] tinatayang nasa 300 milyon sa buong mundo (taya ng CIA Factbook 2014, sumasailalim ang mga bilang sa mabilis na paglago ng populasyon).

[:0-2] Chandra, Kanchan (2012). Constructivist theories of ethnic politics (sa wikang Ingles). Oxford University Press. pp. 69–70. ISBN 978-0199893157. OCLC 829678440. Inarkibo mula sa orihinal noong 2022-07-30. Nakuha noong 2020-09-11.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[3] People, James; Bailey, Garrick (2010). Humanity: An Introduction to Cultural Anthropology (sa wikang Ingles) (ika-ika-9 (na) edisyon). Wadsworth Cengage learning. p. 389. In essence, an ethnic group is a named social category of people based on perceptions of shared social experience or one's ancestors' experiences. Members of the ethnic group see themselves as sharing cultural traditions and history that distinguish them from other groups. Ethnic group identity has a strong psychological or emotional component that divides the people of the world into opposing categories of 'us' and 'them'. In contrast to social stratification, which divides and unifies people along a series of horizontal axes based on socioeconomic factors, ethnic identities divide and unify people along a series of vertical axes. Thus, ethnic groups, at least theoretically, cut across socioeconomic class differences, drawing members from all strata of the population.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[4] Marcus Banks, Ethnicity: Anthropological Constructions (1996), p. 151 "'ethnic groups' invariably stress common ancestry or endogamy". (sa Ingles)

[5] "Insight into Ethnic Differences". National Institutes of Health (NIH) (sa wikang Ingles). 2015-05-25. Inarkibo mula sa orihinal noong 2021-08-02. Nakuha noong 2021-08-02.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[6] Banda, Yambazi; Kvale, Mark N.; Hoffmann, Thomas J.; Hesselson, Stephanie E.; Ranatunga, Dilrini; Tang, Hua; Sabatti, Chiara; Croen, Lisa A.; Dispensa, Brad P.; Henderson, Mary; Iribarren, Carlos (2015-08-01). "Characterizing Race/Ethnicity and Genetic Ancestry for 100,000 Subjects in the Genetic Epidemiology Research on Adult Health and Aging (GERA) Cohort". Genetics (sa wikang Ingles). 200 (4): 1285–1295. doi:10.1534/genetics.115.178616. ISSN 0016-6731. PMC 4574246. PMID 26092716. Inarkibo mula sa orihinal noong 2021-08-02. Nakuha noong 2021-08-02.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[7] Salter, Frank; Harpending, Henry (2013-07-01). "J.P. Rushton's theory of ethnic nepotism". Personality and Individual Differences (sa wikang Ingles). 55 (3): 256–260. doi:10.1016/j.paid.2012.11.014. ISSN 0191-8869. Inarkibo mula sa orihinal noong 2021-08-02. Nakuha noong 2021-08-02.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[8] ἐθνικός Naka-arkibo 2021-02-25 sa Wayback Machine., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus (sa Ingles, Griyego)

[9] Tillman, Linda; Fenwick, W. English (2006). Encyclopedia of Educational Leadership and Administration (sa wikang Ingles). Thousand Oaks, CA, USA: Sage Publications. ISBN 9780761930877.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Anderson-10] Anderson, Melinda D. (2016-03-07). "The Academic Benefits of Ethnic Studies". The Atlantic (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2018-12-14.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]