Wikipedia

Francisco Mañosa

Si Francisco "Bobby" Tronqued Mañosa (12 Pebrero 1931 – 20 Pebrero 2019) ay isang arkitektong Pilipino na itinuturing na isa sa mga pinaka-maimpluwensyang arkitektong Pilipino sa ika-20 siglo para sa pangunguna sa sining ng arkitekturang neovernacular sa Pilipinas.[1][2] Ang kanyang mga ambag sa pag-unlad ng arkitektura ng Pilipinas ay humantong sa pagkilala sa kanya bilang isang Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas para sa Arkitektura noong 2018.[3][4]

Francisco Mañosa
Si Mañosa
Kapanganakan12 Pebrero 1931(1931-02-12)
Maynila, Pilipinas
Kamatayan20 Pebrero 2019(2019-02-20) (edad 88)
Muntinlupa, Pilipinas
NasyonalidadFilipino
NagtaposUnibersidad ng Santo Tomas
Parangal National Artists of the Philippines
Kadalubhasaan/Kasanayanmanosa.com
Mga gusaliCoconut Palace, EDSA Shrine

Bukod sa pagkilala sa kanya bilang arkitekto ng Coconut Palace sa Maynila,[5] kabilang rin sa kanyang mga kilalang gawa ang Dambana ng EDSA sa Lungsod Quezon, ang Parokya ng Maria Imakulada (Nature's Church o Simbahang Kalikasan) sa Las Piñas, ang Davao Pearl Farm, at ang Amanpulo Resort sa Palawan.[6]

Inialay ni Mañosa ang kanyang buhay sa paglikha ng pagkakakilanlang Pilipino sa larangan ng arkitektura, pagtataguyod ng mga design philosophy na bumabalik sa bahay kubo at sa bahay na bato, at iba pang tradisyunal na istrukturang katutubo.[7] Nakilala si Mañosa sa paghahalo ng mga tradisyunal na anyo at katutubong materyales sa modernong teknolohiya upang makalikha ng mga istruktura na sa tingin niya ay angkop sa tropikal na klima ng Pilipinas.[6][8][9]

Talambuhay baguhin

Kapanganakan at edukasyon baguhin

Ipinanganak si Mañosa sa Maynila noong Pebrero 12, 1931. Lumaki sa isang magiliw na kapitbahayan si Mañosa sa kalye ng Azcarraga (na kalaunan ay pinalitan ng pangalan bilang Abenida Recto ).[10] Ang kaniyang mga magulang ay sina María Tronqued, isa sa mga unang artista ng Pelikulang Pilipino, at Manuel Mañosa Sr., isang sanitary engineer na nakapagtapos sa Pamantasang Harvard na direktor ng Sistema ng Patubig at Alkantarilya sa Kalungsuran-Tanggapang Pangkorporasyon mula 1947 hanggang 1955.[10]

Tinaguriang "Bobby" sa istilong hango mula sa mga Amerikano, tumutugtog si Mañosa ng jazz piano at noong una ay nagnanais siya na magkaroon ng karera sa musika, ngunit nag-aral ng arkitektura sa Unibersidad ng Santo Tomas sa pagpilit ng kanyang ama.[10]

Karera baguhin

 
Si Mañosa, na ginagawaran ng dating pangulong si Rodrigo Duterte noong 2018.

Kilala si Mañosa sa kanyang adbokasiya na isulong ang arkitekturang neovernacular ng Pilipinas. Kasama sa kanyang design aesthetic ang mga Pilipinong design motif at mga lokal na materyales tulad ng niyog at mga lokal na hardwood.[3]

Inspirasyon mula sa Hapon baguhin

Gumugol ng isang taon sa Hapon si Mañosa kaagad pagkatapos ng kanyang pagtatapos sa kolehiyo na iginiit sa kanya ng kanyang ama. Pinili ni Mañosa na pumunta sa bansang Hapon, na siyang naging inspirasyon din ng arkitektong si Frank Lloyd Wright.[1] Siya ay nabighani sa paraan na ang arkitektura ng Hapon ay sumasalamin sa kabuuan ng disenyo na iginuhit mula sa kultura ng Hapon, hindi alintana kung gaano kahusay ang gusali, o kung ito ay tradisyonal o moderno. Kinuwento ng kanyang asawang si Denise, na pinakasalan niya sa panahong ito, na ang karanasang ito ay nagbigay inspirasyon kay Mañosa na ipagpatuloy ang isang design aesthetic na sumasalamin sa kulturang Pilipino.[11]

Karera sa Pilipinas baguhin

Pagkauwi ni Mañosa galing sa Hapon, kaagad siyang nagtrabaho para sa kompanya ng kanilang pamilya na Mañosa Brothers, kasama ang kanyang mga kapatid na sina Manuel Jr. at José. Giniit niya na kumukuha lamang siya ng mga proyektong Filipino ang disenyo, kaysa sa Modernist o International style na mga gusali na uso noon.[11] Bumuo si Mañosa ng modernong esitlo na ang pamantayan ay ang tradisyunal na bahay kubo. Gumamit siya ng mga katutubo at lokal na mga materyales at nag-eksperimento sa mga makabagong teknolohiya upang magamit ang mga ito sa modernong konteksto.

Inilalarawan ni Gerard Lico, isang historyador ng arkitektura ng Pilipinas, ang istilo ni Mañosa, na nagsasabing:[1]

"His approach to traditional design is based on the ability of the architect to identify the essential building elements and to translate them into a contemporary image. His architecture is not a mere mechanical mimicry of vernacular architecture, which many would think to be locked in time. He initiated a contemporary mode that uses and revitalizes the knowledge from previous generations, recovering age-old constructive methods and finishing materials, emphasizing their optical and thermal qualities.”

 
Punong-tanggapan ng San Miguel Corporation sa Ortigas, Mandaluyong

Mula noong 1971 hanggang 1975, ibinalik sa dating kalagayan nina Mañosa at Ludwig Alvarez ang Saint Joseph Parish Church sa Las Piñas, na siyang tahanan ng Bamboo Organ, at ang mga kalapit nitong mga gusali, sa ilalim ng administrasyon ni Fr. Mark Lesage, CICM, upang ibalik ito sa itsura ng simbahan noong ika-19 na siglo, at para ipuwesto ang pangunahing altar na nakaharap sa masa, ayon sa hinihingi ng mga bagong patnubay ng Simbahang Ekumenikal.

Nagsimula ang tagumpay ni Mañosa bilang arkitekto habang siya ay nagtatrabaho pa sa Mañosa Brothers nang kinuha ang kompanya upang idisenyo ang bagong punong-tanggapan ng San Miguel Corporation sa Mandaluyong.[1] Dinisenyo ng magkakapatid ang isang gusali na siyang pinukaw mula sa Hagdan-hagdang Palayan ng Banawe.[12]

Dahil sa paggiit nitong kumuha lang ng mga proyektong may pagkakakilanlang Pilipino, nagdesisyon si Mañosa na humiwalay na sa Mañosa Brothers at magtayo na lamang ng kanyang sariling kompanya. Dahil binuo niya ang kanyang pangalan sa pagtayo ng punong-tanggapan ng San Miguel Corporation sa Mandaluyong, siya ay kinuha ng noo'y Unang Ginang na si Imelda Marcos na itayo ang Tahanang Pilipino o kilala bilang Coconut Palace, sa loob ng Cultural Center of the Philippines Complex.[5]

Mga gawa baguhin

Mga simbahan baguhin

  • St. Joseph Church (Las Pinas)
  • World Youth Day Papal Altar
  • Mary, Mother of God Parish (Muntinlupa)

Residensiyal baguhin

  • Mañosa Residence (Ayala Alabang)
  • Arnaiz Residence
  • Cahaya "The Sanctuary"
  • Diego Cerra Homes
  • Floirendo Residence
  • Hoffmann Residence
  • Hofileña Residence
  • Pabahay - Bayanihan
  • Pabahay -PNP
  • Valenciano Residence
  • The Astley Residence - Timberland Heights

Komersiyal baguhin

  • Eagle Ridge Building
  • JMT Corporate Center
  • The New Medical City (itinayo noongg 2002)
  • Nielson Towers (Makati)
  • Saztec Building
  • Sulo Restaurant

Institusiyonal baguhin

  • Aquino Center
  • Ateneo Education Building
  • Ateneo Professional Schools
  • Bamboo Mansion
  • Centro Escolar University
  • Coconut Palace
  • Corregidor Island War Memorial
  • Environmental Research Center
  • Elsie Gatches Village
  • Lanao del Norte Provincial Capitol
  • Learning Child
  • Philippine Friendship Pavilion
  • St. Andrew's School (Parañaque)

Iba pa baguhin

Mga sanggunian baguhin

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Caruncho, Eric (15 Pebrero 2017). "Mañosa at National Museum: The Filipino artist who should have been National Artist". Philippine Daily Inquirer (sa Ingles). Nakuha noong 24 Oktubre 2018.
  2. ↑ Caruncho, Eric S. (29 March 2018). "Bobby Mañosa: The autumn of the architect". The Philippine Daily Inquirer. Nakuha noong 23 October 2018.
  3. ↑ 3.0 3.1 Zulueta, Lito B. (24 October 2018). "7 new national artists to be proclaimed Wednesday". The Philippine Daily Inquirer. Nakuha noong 24 October 2018.
  4. ↑ Placido, Dharel. "Palace names new national artists". ABS-CBN News. Nakuha noong 24 October 2018.
  5. ↑ 5.0 5.1 Lico, Gerard (2003). Edifice Complex: Power, Myth, and Marcos State Architecture. Ateneo University Press. ISBN 9789715504355.
  6. ↑ 6.0 6.1 Caruncho, Eric S. (29 March 2018). "Bobby Mañosa: The autumn of the architect". The Philippine Daily Inquirer. Nakuha noong 23 October 2018.
  7. ↑ Dayao, Dodo (21 Pebrero 2019). "A Tribute: National Artist For Architecture Francisco "Bobby" Mañosa Has Died At 88". Metro (sa Ingles). Nakuha noong 25 Abril 2023.
  8. ↑ Sorilla IV, Franz (21 Pebrero 2019). "Remembering National Artist for Architecture Francisco Mañosa". Tatler Asia (sa Ingles). Nakuha noong 9 Marso 2023.
  9. ↑ Carucho, Eric (20 Pebrero 2019). "Francisco "Bobby" Mañosa, tireless champion of modern Filipino architecture". Philippine Daily Inquirer (sa Ingles). Nakuha noong 9 Marso 2023.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 Caruncho, Eric S. (15 February 2017). "Mañosa at National Museum: The Filipino artist who should have been National Artist". Nakuha noong 24 October 2018.
  11. ↑ 11.0 11.1 Jaucian, Don (21 Hunyo 2017). "One man's quest to define 'Filipino architecture'". CNN Philippines (sa Ingles). Inarkibo mula sa ang orihinal noong 5 Setyembre 2023. Nakuha noong 5 Setyembre 2023.
  12. ↑ Alcazaren, Paulo (12 Marso 2021). "Landmark for a better world". Philstar Life (sa Ingles). Nakuha noong 8 Abril 2024.

Panlabas na kawing baguhin

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Francisco_Mañosa&oldid=2106169"