Min Nan
Ang Min Nan o Timog Min (Tsinong pinapayak: 闽南语; Tsinong tradisyonal: 閩南語; pinyin: Mǐnnányǔ; Pe̍h-ōe-jī: Bân-lâm-gí/Bân-lâm-gú), ay isang sanga ng Tsinong Min na ginagamit sa ilang tiyak na lugar sa Tsina, kabilang ang Timog Fujian, silangang Guangdong, Hainan, katimugang Zhejiang at Taiwan. Ang mga wikain ng Min Nan ay sinasalita ng mga kaapu-apuhan ng mga inmigranteng Tsino, lalo na sa Pilipinas, Singgapur at Malaysia.
| Min Nan, Minnan | |
|---|---|
| Timog Min, Katimugang Min | |
| 閩南語 / 闽南语 Bân-lâm-gú | |
 Aklat na Koa-a, Min Nan nakasulat sa titik na Tsino | |
| Katutubo sa | Tsina, Taiwan, Malaysia, Indonesia, Singgapura, Taylandya, Pilipinas, Biyetnam, Hapon at iba pang lugar na pinanirhan ng mga Timog Min at Hoklo |
| Rehiyon | Lalawigan ng Timog Fujian; lugar ng Chaozhou-Shantou (Chaoshan) at Tangway ng Leizhou sa lalawigan ng Guangdong; pinakatimog ng lalawigan ng Zhejiang; kalawakan ng lalawigan ng Hainan (kung kabilang din ang mga Hainanes o Qiong Wen); kalawakan ng Taiwan. |
Mga natibong tagapagsalita | 47 milyon (2007)[1] |
Sino-Tibetano
| |
| Mga diyalekto | |
| Opisyal na katayuan | |
| Wala; isa sa mga wikang estatuaryo (ayon sa batas) para sa mga paalalang pampublikong sakayan sa Taiwan[2] | |
| Pinapamahalaan ng | Wala (Ministro ng Edukasyon ng Republika ng Tsina at iba pang NGO na mayroong impluwensya sa Taiwan) |
| Mga kodigong pangwika | |
| ISO 639-3 | nan |
| Glottolog | minn1241 |
 Pagkaka-kalat ng Timog Min. | |
| Southern Min | |||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pinapayak na Tsino | 闽南语 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tradisyunal na Tsino | 閩南語 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kahulugang literal | "Wika ng Timog Min [Fujian]" | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Sa pangkaraniwang pananalita, karaniwang itinutukoy ang Min Nan sa Hokkien. Ang Amoy at Hokkien Taiwanes ay parehong halo ng mga pananalita ng Quanzhou at Zhangzhou. Kabilang din sa lupong pangwika ng Min Nan ang Teochew, baga ma't limitado lang ang maaaring pagkakaunawaan nito sa Hokkien. Hindi intelihibleng mutwo ang Min Nan sa Min Dong (silangang Min), Kantones at Pamantayang Tsino (batay sa Mandarin).
Napanatili kahit na papaano sa Min Nan at mga wikain nito ang mga pagbigkas at bokabularyo ng Lumang Tsino na nawala sa ibang mga makabagong uri ng Tsino.
Pangheograpikong Pagkaka-kalat
baguhinTsina at Taiwan
baguhinSinasalita ang Min Nan at mga wikain (diyalekto) nito sa katimugang bahagi ng Fujian, sa tatlong timo-silangang kondado ng Zhejiang, sa kapuluang Zhoushan ng palaot mula sa Ningbo ng Zhejiang, at sa rehiyong ng Chaoshang sa Guandong.
Ang isang uri ng Min Nan na mayroong kahalintulad sa ginagamit na salita sa katimugan ng Fujian ay ang Hokkien Taiwanes, kung saan katutubong pangalan nito ang Tâi-oân-oē o Hō-ló-oē. Timog Min ang pangunahing wika ng mga Hoklo, ang pangunahing etnisidad ng Taiwan.
Timog-Silangang Asya
baguhinMarami sa mga inmigranteng Tsino sa Timog-Silangang Asya ang mga tagapagsalita ng Min Nan. Karamihan sa mga inmigranteng etnikong Tsino sa rehiyong iyon ay mga Hoklo mula sa katimugan ng Fujian. Sa pangkalahatan, kilala ang Min Nan mula sa timog ng Fujian bilang Hokkien, Fukien o Fookien sa Timog-Silangang Asya. Karamihan sa mga etnikong Tsino sa labuwad na iyon ay nagmula rin sa rehiyong ng Chaoshan sa Guangdong at nakakapagsalita ng Teochew na isang uri ng Min Nan sa rehiyong iyon. Ang Hokkien Pilipino ang katutubong wika ng halos 98% ng komunidad na Tsino Pilipino sa Pilipinas na tinatawag na Lan-nang o Lán-lâng-oē (ang wika ng aming madla).
Ang mga tagapagsalita ng Min Nan ang bumubuo sa pinakamalaking mayoridad ng Tsino sa Singgapura, kung saan ang mga Hoklo at pinakamalakinf pangkat at pumapangalawa naman ang mga Teochew.
Mga mayroong kaugnay na wika
baguhinSanggunian
baguhin- ↑ Mikael Parkvall, "Världens 100 största språk 2007" (The World's 100 Largest Languages in 2007), in Nationalencyklopedin
- ↑ 大眾運輸工具播音語言平等保障法
Higit pang Pagbabasa
baguhin- Branner, David Prager (2000). Problems in Comparative Chinese Dialectology — the Classification of Miin and Hakka. Trends in Linguistics series, no. 123. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-015831-0.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Chung, Raung-fu (1996). The segmental phonology of Southern Min in Taiwan. Taipei: Crane Pub. Co. ISBN 957-9463-46-8.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - DeBernardi, Jean (1991). "Linguistic nationalism: the case of Southern Min". Sino-Platonic Papers. Philadelphia: University of Pennsylvania. 25. OCLC 24810816.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Chappell, Hilary, pat. (2001). Sinitic Grammar. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-829977-X.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) "Part V: Southern Min Grammar" (3 articles).
Kawing Panlabas
baguhin
Gabay panlakbay sa Min Nan mula sa Wikivoyage
- 當代泉州音字彙 Naka-arkibo 2012-11-16 sa Wayback Machine., a dictionary of Quanzhou speech
- 台語-華語線頂辭典 Naka-arkibo 2011-05-29 sa Wayback Machine., Taiwanese-Mandarin on-line dictionary (sa Taiwanese Hokkien)(sa Tsino)
- Iûⁿ, Ún-giân. 台語線頂字典 [Taiwanese Hokkien Online Character Dictionary] (sa wikang Taiwanese at Tsino). Inarkibo mula sa orihinal noong 2018-12-25. Nakuha noong 2016-05-18.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: unrecognized language (link) - 臺灣閩南語常用詞辭典, Dictionary of Frequently-Used Taiwan Minnan by Ministry of Education, Republic of China (Taiwan).
- 臺灣本土語言互譯及語音合成系統 Naka-arkibo 2006-10-08 sa Wayback Machine., Taiwanese-Hakka-Mandarin on-line conversion
- Voyager - Spacecraft - Golden Record - Greetings From Earth - Amoy The voyager clip says: Thài-khong pêng-iú, lín-hó. Lín chia̍h-pá--bē? Ū-êng, to̍h lâi gún chia chē--ô·! 太空朋友，恁好。恁食飽未？有閒著來阮遮坐哦!
- 台語詞典 Naka-arkibo 2001-05-25 sa Wayback Machine. Taiwanese-English-Mandarin Dictionary
- How to Forget Your Mother Tongue and Remember Your National Language by Victor H. Mair University of Pennsylvania
- ISO 639-3 change request 2008-083 Naka-arkibo 2017-10-11 sa Wayback Machine., requesting to replace code nan (Min Nan Chinese) with dzu (Chaozhou) and xim (Xiamen), rejected because it did not include codes to cover the rest of the group.
- wikt:Appendix:Sino-Tibetan Swadesh lists