Tuguegarao
lungsod ng Pilipinas at kabisera ng lalawigan ng Cagayan
(Idinirekta mula sa Tuguegarao, Cagayan)
Tuguegarao, sa opisyal ay Lungsod ng Tuguegarao (Ybanag: Siudad nat Tuguegarao; Itawit: Siudad yo Tuguegarao; Ilokano: Siudad ti Tuguegarao;), ay isang 3rd-class component na lungsod sa loob ng Pilipinas. Ito ang nagsisilbing kapital ng probinsyang Cagayan, at sentro ng rehiyonal at pang-karunungan ng Cagayan Valley Region (Rehiyon ng Lambak ng Cagayan). Isang mahalagang lunsurang urban sa hilagat-silangang Luzon at pangunahing sentro ng pagsulong, ito rin ay isa sa mga pinakamabilis na lumalagong siyudad sa Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 166,334 sa may 37,896 na kabahayan.
Tuguegarao | |
|---|---|
| Lungsod ng Tuguegarao | |
 Panoramang urbano ng Tuguegarao | |
| Palayaw: | |
 Mapa ng Cagayan na nagpapakita sa lokasyon ng Tuguegarao | |
.svg)  Tuguegarao Lokasyon sa loob ng Pilipinas | |
| Mga koordinado: 17°36′48″N 121°43′49″E / 17.6133°N 121.7303°E | |
| Bansa |  Philippines |
| Rehiyon | Lambak ng Cagayan (Rehiyong II) |
| Lalawigan | Cagayan |
| Distrito | Ikatlong Distrito |
| Township | Mayo 9, 1604 |
| Patronal Feast Day | Agosto 17 |
| Pagiging lungsod | Disyembre 18, 1999 |
| Mga barangay | 49 |
| Pamahalaan | |
| • Uri | Alkalde–sanggunian |
| • Punong-lungsod | Bienvenido De Guzman, II |
| • Pangalawang punong-lungsod | Danilo L. Baccay |
| • Sangguniang panlungsod | Mga konsehal
|
| Lawak | |
| • Kabuuan | 144.80 km2 (55.91 milya kuwadrado) |
| Populasyon (2020) | |
| • Kabuuan | 153,502 |
| • Kapal | 166,334/km2 (430,800/milya kuwadrado) |
| Demonym | Tuguegaraoeño (lalake) Tuguegararoeña (babae) |
| Sona ng oras | UTC+8 (PST) |
| Kodigong Postal | 3500 |
| IDD : area code | +63 (0)78 |
| Income class | ika-3 klase ng kita ng lungsod |
| Kita | ₱707,365,303.60 (2016)[6] |
| Websayt | tuguegaraocity.gov.ph |
Dito makikita ang mga unibersidad na malalaki sa Rehiyong 2 at karamihan ng mga mamayan ng Kalinga Apayao, Isabela at Nueva Vizcaya ay pinag-aaral ang mga anak sa Tuguegarao.
Taong 2017 sa pagbabago ng Pederalismo sa Pilipinas, Ang lungsod ng Tuguegarao ang hinirang pa rin bilang kapitolyo sa Hilagang Luzon
Ang mga karaniwang uri ng pampublikong transportasyon sa lungsod ay traysikel at kalesa.
Mga barangay
baguhinNahahati ang lungsod sa 49 na mga barangay. 31 sa mga ito ay iniuri ng lungsod bilang Urbano.[7] Karamihan sa mga rural na barangay ay may mga lupang agrikultura, ngunit ilan sa mga urbanisadong lugar ay may pinaghalong sityong komersiyal, pamahayan, at agrikultura.
| Barangay | Kaurian | Populasyon (2015) |
|---|---|---|
| Annafunan East | Urbano | 4,207 |
| Annafunan West | Urbano | 3,310 |
| Atulayan Norte | Urbano | 3,578 |
| Atulayan Sur | Urbano | 4,404 |
| Bagay | Rural | 3,393 |
| Buntun | Urbano | 4,373 |
| Caggay | Urbano | 7,261 |
| Capatan | Rural | 3,337 |
| Carig Norte | Rural | 2,267 |
| Carig Sur | Urbano | 4,536 |
| Caritan Centro | Urbano | 4,872 |
| Caritan Norte | Urbano | 3,093 |
| Caritan Sur | Urbano | 1,833 |
| Cataggaman Nuevo | Urbano | 8,161 |
| Cataggaman Pardo | Rural | 3,292 |
| Cataggaman Viejo | Rural | 4,246 |
| Centro 01 (Bagumbayan) | Urbano | 1,158 |
| Centro 02 | Urbano | 553 |
| Centro 03 | Urbano | 339 |
| Centro 04 | Urbano | 566 |
| Centro 05 | Urbano | 1,126 |
| Centro 06 | Urbano | 195 |
| Centro 07 | Urbano | 262 |
| Centro 08 | Urbano | 125 |
| Centro 09 | Urbano | 969 |
| Centro 10 (Riverside) | Urbano | 2,282 |
| Centro 11 (Balzain East) | Urbano | 2,990 |
| Centro 12 (Balzain West) | Urbano | 2,391 |
| Dadda | Rural | 1,167 |
| Gosi Norte | Rural | 1,016 |
| Gosi Sur | Rural | 1,297 |
| Larion Alto | Rural | 1,856 |
| Larion Bajo | Rural | 2,345 |
| Leonarda | Urbano | 2,503 |
| Libag Norte | Urbano | 2,384 |
| Libag Sur | Urbano | 2,708 |
| Linao East | Rural | 6,939 |
| Linao Norte | Rural | 3,005 |
| Linao West | Rural | 1,665 |
| Namabbalan Norte | Rural | 1,433 |
| Namabbalan Sur | Rural | 746 |
| Pallua Norte | Rural | 2,450 |
| Pallua Sur | Rural | 2,683 |
| Pengue-Ruyu | Urbano | 5,629 |
| San Gabriel | Urbano | 6,828 |
| Tagga | Rural | 1,346 |
| Tanza | Urbano | 5,665 |
| Ugac Norte | Urbano | 9,615 |
| Ugac Sur | Urbano | 10,858 |
| KABUUAN | 153,502 |
Klima
baguhinAng Tuguegarao ay nakakaranas ng tropikal na klima, na may bahagyang pagkakaiba sa pagitan ng mga tag-init at taglamig na temperatura, at mataas na kahalumigmigan sa buong taon.
| Datos ng klima para sa Tuguegarao (1981–2010, extremes 1903–2012) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buwan | Ene | Peb | Mar | Abr | May | Hun | Hul | Ago | Set | Okt | Nob | Dis | Taon |
| Sukdulang taas °S (°P) | 37.2 (99) |
38.4 (101.1) |
40.0 (104) |
42.2 (108) |
42.2 (108) |
41.7 (107.1) |
41.0 (105.8) |
39.4 (102.9) |
38.9 (102) |
38.5 (101.3) |
37.8 (100) |
38.5 (101.3) |
42.2 (108) |
| Katamtamang taas °S (°P) | 28.4 (83.1) |
30.5 (86.9) |
33.1 (91.6) |
35.4 (95.7) |
35.8 (96.4) |
35.1 (95.2) |
33.9 (93) |
33.5 (92.3) |
32.9 (91.2) |
31.4 (88.5) |
29.6 (85.3) |
27.8 (82) |
32.3 (90.1) |
| Arawang tamtaman °S (°P) | 23.7 (74.7) |
24.9 (76.8) |
27.0 (80.6) |
29.0 (84.2) |
29.5 (85.1) |
29.3 (84.7) |
28.6 (83.5) |
28.3 (82.9) |
27.9 (82.2) |
26.7 (80.1) |
25.3 (77.5) |
23.6 (74.5) |
27.0 (80.6) |
| Katamtamang baba °S (°P) | 18.9 (66) |
19.3 (66.7) |
20.9 (69.6) |
22.6 (72.7) |
23.2 (73.8) |
23.4 (74.1) |
23.2 (73.8) |
23.2 (73.8) |
22.8 (73) |
22.0 (71.6) |
21.0 (69.8) |
19.4 (66.9) |
21.7 (71.1) |
| Sukdulang baba °S (°P) | 12.0 (53.6) |
12.9 (55.2) |
14.0 (57.2) |
16.3 (61.3) |
17.5 (63.5) |
17.0 (62.6) |
17.0 (62.6) |
19.0 (66.2) |
17.6 (63.7) |
14.8 (58.6) |
12.8 (55) |
12.0 (53.6) |
12.0 (53.6) |
| Katamtamang pag-ulan mm (pulgada) | 32.7 (1.287) |
27.3 (1.075) |
28.6 (1.126) |
47.2 (1.858) |
128.2 (5.047) |
157.5 (6.201) |
195.3 (7.689) |
247.1 (9.728) |
221.4 (8.717) |
298.5 (11.752) |
230.0 (9.055) |
122.3 (4.815) |
1,736.1 (68.35) |
| Araw ng katamtamang pag-ulan (≥ 0.1 mm) | 8 | 6 | 5 | 6 | 11 | 12 | 15 | 15 | 14 | 15 | 15 | 12 | 134 |
| Katamtamang kahalumigmigang relatibo (%) | 80 | 77 | 74 | 70 | 70 | 70 | 71 | 72 | 73 | 75 | 78 | 80 | 74 |
| Buwanang tamtaman ng sikat ng araw | 135.4 | 174.9 | 218.3 | 253.3 | 230.9 | 231.9 | 223.2 | 172.0 | 158.4 | 142.2 | 119.0 | 128.2 | 2,187.7 |
| [kailangan ng sanggunian] | |||||||||||||
Demograpiko
baguhin| Taon | Pop. | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 16,105 | — |
| 1918 | 19,298 | +1.21% |
| 1939 | 27,643 | +1.73% |
| 1948 | 29,083 | +0.57% |
| 1960 | 43,074 | +3.33% |
| 1970 | 56,956 | +2.83% |
| 1975 | 62,513 | +1.88% |
| 1980 | 73,507 | +3.29% |
| 1990 | 94,767 | +2.57% |
| 1995 | 107,275 | +2.35% |
| 2000 | 120,645 | +2.55% |
| 2007 | 129,539 | +0.99% |
| 2010 | 138,865 | +2.56% |
| 2015 | 153,502 | +1.93% |
| 2020 | 166,334 | +1.59% |
| Sanggunian: PSA[8][9][10][11] | ||
Mga sanggunian
baguhin- ↑ "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2017-09-06. Nakuha noong 2017-08-24.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ http://www.oocities.org/mytugcity/childfriendly.html
- ↑ http://ibanagcity.blogspot.com/2008/08/tuguegarao-city-premier-ibanag-city.html
- ↑ "Official City/Municipal 2013 Election Results". Intramuros, Manila, Philippines: Commission on Elections (COMELEC). 11 Setyembre 2013. Nakuha noong 30 Enero 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Province: CAGAYAN". PSGC Interactive. Makati City, Philippines: National Statistical Coordination Board. Inarkibo mula sa orihinal noong 2016-03-05. Nakuha noong 30 Enero 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Cities and Municipalities Competitiveness Index - Cagayan Province". National Competitiveness Council, Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 2017-10-26. Nakuha noong 2017-08-24.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-02-24. Nakuha noong 2017-08-24.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population (2015). "Region II (Cagayan Valley)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population and Housing (2010). "Region II (Cagayan Valley)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Censuses of Population (1903–2007). "Region II (Cagayan Valley)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑
"Province of Cagayan". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga Kawing Panlabas
baguhin- Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.