Santa Maria, Laguna
Marami pong problema ang artikulong ito. Tulungang mapabuti po ito o di kaya'y talakayin ang mga problemang nakasaad sa pahina ng usapan nito.
|
Ang Bayan ng Santa Maria ay isang Ika-apat na klaseng bayan sa lalawigan ng Laguna, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 34,511 sa may 8,869 na kabahayan.
Santa Maria Bayan ng Santa Maria | |
|---|---|
 | |
 Mapa ng Laguna na nagpapakita ng lokasyon ng Sta. Maria. | |
 | |
.svg)  Santa Maria Lokasyon sa Pilipinas | |
| Mga koordinado: 14°28′30″N 121°25′30″E / 14.475°N 121.425°E | |
| Bansa |  Pilipinas |
| Rehiyon | Calabarzon (Rehiyong IV-A) |
| Lalawigan | Laguna |
| Distrito | Pang-apat na Distrito ng Laguna |
| Mga barangay | 25 (alamin) |
| Pagkatatag | 1602, 1 Enero 1910 |
| Pamahalaan | |
| • Punong-bayan | Ma. Rocelle V. Carolino |
| • Pangalawang Punong-bayan | Virginia P. Tuazon |
| • Manghalalal | 23,558 botante (2022) |
| Lawak | |
| • Kabuuan | 108.40 km2 (41.85 milya kuwadrado) |
| Populasyon (Senso ng 2020) | |
| • Kabuuan | 34,511 |
| • Kapal | 320/km2 (820/milya kuwadrado) |
| • Kabahayan | 8,869 |
| Ekonomiya | |
| • Kaurian ng kita | ika-4 na klase ng kita ng bayan |
| • Antas ng kahirapan | 8.55% (2021)[2] |
| • Kita | ₱131,941,916.08 (2020) |
| • Aset | ₱234,558,460.6955,238,131.00 (2020) |
| • Pananagutan | ₱57,944,609.21 (2020) |
| • Paggasta | ₱116,620,303.20 (2020) |
| Kodigong Pangsulat | 4022 |
| PSGC | 043427000 |
| Kodigong pantawag | 49 |
| Uri ng klima | Tropikal na monsoon na klima |
| Mga wika | wikang Tagalog |
Naghahanggan ang bayan ng Santa Maria sa lalawigan ng Rizal at Quezon mula sa kanlurang bahagi patungong hilaga at dulong hilagang silangang, at binubuo ng mga mabubundok na lupain. Dahil sa Sub-Regional Plan ng MARILAQUE (Manila-Rizal-Laguna-Quezon), nagsisilbi ang bayan bilang pang-ugnay sa industriyalisadong kabisera at ng mayamang buhay karagatan ng lalawigan ng Quezon.
Kasaysayan
baguhinMula sa Mabitac ay isang landas sa bundok na tumuturo patungo sa hilaga na patungo sa isang nayon na tinatawag na Caboan. Sa daang ito malapit sa gateway ng nayon ay nagtitipon ng mga tao at mga negosyanteng Tsino na nagbebenta at bumibili ng mga paninda, hayop at iba pang mga ani sa bukid. Nagbebenta ang Aetas ng kanilang mga halamang gamot, nakapagpapagaling na mga roottock, at ligaw na pulot. Ang mga kababaihan mula sa Mabitac ay nakikipagpalit ng mga manok na may mga palayok na luwad, mga banig ng pandan, at mga sumbrero ng sabutan. Ito ay isang lugar ng palengke.
Ang Caboan ay nagmula sa salitang Tagalog na "Kabuhuan," na nangangahulugang makapal na kawayan. Ang "Buho," ay isang lahi ng kawayan, na lumalagong sagana sa nayon. Ang Caboan ay isang himala ng kalikasan. Ang mga bihirang orchid at ligaw na bulaklak ay pinalamutian ang mga kagubatan nito. Ang talon nito na tinawag na "Ambon-ambon" na matatagpuan sa isang sulok ng nayon ay tila isang hagdan ng mga higanteng bato na umaakyat sa langit. Ang Ilog ng Nilubugan nito ay mayaman sa magagandang puting mga bato at bato at ang malinaw na kristal na tubig ay tila naaanod sa kung saan.
Simbahang Katoliko ng Sta Maria
baguhinAng nayong ito ay dating bahagi ng lalawigan ng Morong. Si Padre Antonio de la Llave ay ang unang kura paroko ng Caboan. Naniniwala ang mga residente na siya ang may pananagutan sa paggawa ng nayon na isang bayan at sa pagpapalit ng pangalan nito sa San Miguel de Caboan noong 1602.
Isang alamat ang nagkukuwento kung paano naging Santa María ang San Miguel de Caboan. Sinasabi sa kwento na ang isang mag-asawa na uuwi mula sa lugar ng merkado pagkatapos na ipagpalit ang kanilang pag-aani ng gulay sa kanilang pangunahing mga pangangailangan, natagpuan na nakalatag sa lupa ang isang imahe ng pinagpalang birhen. Sa una, naisip nila na ito ay isang piraso ng porselana na nahulog ng isang negosyanteng Tsino. Ang porselana ay isang napakamahal na bilihin sa panahon tulad ng ngayon. Matapos ang maingat na pagsusuri, nakilala nila ang imahe bilang ng Birheng Maria. Ang mag-asawa ay gumawa ng isang dambana sa kanilang bahay at iniluklok sa trono ang imahen doon.
Kinaumagahan nagulat ang mag-asawa. Nawala ang imahe. Hinanap nila ang imahe sa buong lugar, hanggang sa napagpasyahan nilang tingnan ang lugar kung saan nila ito nahanap. Nakita nila ang isang pangkat ng mga kababaihan, na sinusundot ng isang mahabang stick ang isang bagay sa lupa na mukhang isang piraso ng garing. Ito ay ang imahe ng Birhen. Bumalik ito sa mismong lugar kung saan nila ito nakita.
Noong 1613, itinayo ni Padre Geronimo Vásquez ang unang simbahan sa lugar kung saan natagpuan ng mag-asawa ang imahe ng Birhen. Sa gayon, ang San Miguel de Cabuoan ay naging Santa María de los Ángeles, sa madaling sabi - Santa María. Ang pag-alsa ng mga Tsino noong 1639 ay sinira ang simbahan. Itinayo ito muli ng mga Parishioner noong 1669, bago pa lumindol muli ang lindol noong 1880 sa lupa. Itinaas muli ito ni Padre Leopoldo Arellano noong 1891. Ang harapan ng simbahan ay nananatili pa rin at kilala ngayon bilang Nuestra Señora delos Angeles Parish Church. Ang iglesya ay bahagyang nawasak sa panahon ng lindol noong 20 Agosto 1937, ngunit hindi ito itinayo hanggang matapos ang Liberation noong 1945.
Pre-Spanish at Spanish Regime
baguhinAng una at patronal na pangalan ni Santa Maria ay San Miguel de Caboan. Ang San Miguel ay ang pangalang ibinigay ng prayleng Kastila na nagtatag ng bayan. Nagmula ito mula sa unang patron na nagngangalang San Miguel Arcanghel. Ang Caboan ay nagmula sa katutubong term na "kabuhuan", isang uri ng kawayan na sagana sa lugar sa panahong iyon. Ang unang simbahan ay itinayo sa parehong lugar kung saan itinayo ang kasalukuyang simbahan. Ginawa ito pagkatapos ng cogon at kawayan. Mayroon ding unang Paaralang Parochial na pinamamahalaan ng mga prayle ng Espanya. Ayon sa impormasyon, ang pananampalatayang Katoliko ay tinanggap ng mabuti ng mga tao. Pinaniniwalaang ang mga tao sa bayang ito ay palaging naging mabuti at tapat na mga tagasunod. Walang kapansin-pansin na mga relikong Espanyol ang maaaring masubaybayan sa bayang ito sa kasalukuyan. Ito ay ang harapan lamang ng simbahan kung saan makikita ang mga bakas ng kulturang Espanya na ipinakita ng mga materyales kung saan ito ginawa. Ang isang iyon ay maaaring makilala na mayroong naturang rehimen sa bayang ito. Gayunpaman, ang mga kwentong bayan tungkol sa "Bailes at Comparsas" ay naririnig pa rin sa mga matatanda.
Santa Maria During American Regime
baguhinNang ang Pilipinas ay ipinadala sa Estados Unidos ng Amerika ng Espanya, napagtanto ng mga Pilipino na sila ay nasa ilalim ng isa pang awtoridad sa pangalawang pagkakataon. Ang mga tao ng Santa Maria ay unang litong-lito sa bagong uri ng buhay. Kaya, tuwing naririnig nila na darating ang mga Amerikano, ang mga kalalakihan ay umakyat sa bundok upang maiwasan ang pagiging miyembro ng American Army. Ito ayon sa kanila ay sanhi ng kanilang malungkot na karanasan sa pamamahala ng Espanya.
Ang mga mamamayan ng Santa Maria ay takot na takot sa mga bagong patakaran na maaaring makatagpo nila. Tuwing naririnig nila na ang mga Amerikano ay pupunta sa bayan, lahat ng mga kalalakihan sa pamilya ay umakyat sa bundok at nagtatago. Hanggang sa dumating ang oras na napagtanto nila na ang mga Amerikano ay higit na mahusay kaysa sa mga Espanyol nang bigyan sila ng ating kalayaan noong 12 Hunyo 1898.
Sa pamamagitan ng mga probisyon ng Otis Commission, naging Santa si Santa Maria na naging isang baryo ng Mabitac, ang karatig bayan nito.
Noong taong 1903, sa pamamagitan ng Proklamasyon ng Gobernador Heneral, idineklara na isang hiwalay na munisipalidad si Santa Maria.
Ang Kongreso ng Estados Unidos ay nagpasa ng isang batas na nagbigay ng karapatan sa Pamahalaang Pilipinas na ibigay ang mga pampublikong lupain sa mga taong nais na linangin ito. Ito ang magiging patakaran ng pang-akit ng yumaong Pangulo ng Munisipal na si Antonio D. Aguja. Ang malalaking lupain ng publiko ay binuksan para sa mga hangaring pang-agrikultura. Ito ang sanhi ng pagdagsa ng mga naninirahan mula sa mga karatig bayan at lalawigan noon, nagsimula ang pag-unlad ng agrikultura pati na rin ang pagtatag ng iba`t ibang mga baryo. Hinimok ang mga tao na mag-apply para sa homestead. Mas maraming lupain ang ibinigay sa mga walang lupa. Ang Kongreso ng Estados Unidos ay malaki ang naitulong sa pagpapaunlad ng agrikultura ng bansa kaagad pagkatapos na ideklara ang kapayapaan.
Maraming bukid ang inabandona at ang balang ay sumira sa mga pananim na nakatanim sa lugar. Tinulungan ng Pamahalaang Estados Unidos ang mga tao sa pamamagitan ng pag-import ng bigas sa mga bansa.
Dinala din ang mga trabahong hayop upang mapagbuti ang mapagkukunan ng hayop sa bansa. Ang Bureau of Agriculture ay itinatag. Tinuruan ang mga magsasaka ng mas mahusay na mga pamamaraan sa pagsasaka at pagkontrol sa peste ng halaman at mga karamdaman. Pinagbuti ang kalsada at transportasyon. Ang iba't ibang mga paraan ng komunikasyon tulad ng telegrapo sa radyo, at mga serbisyo sa koreo ay ipinakilala at binago.
Ang bayan ng Santa Maria ay nakinabang sa mga pagbabagong ito. Ang musika ng Jazz at rhumba ang umakyat sa Pilipinas.
Santa Maria Sa panahon ng Rehimeng Hapon
baguhinAng digmang gerilya ay dinala sa iba`t ibang lugar sa mga baryo at bundok. Mayroon ding mga pag-atake na ginawa sa poblacion kung saan mayroong mga Japanese garison.
Ang mga yunit gerilya na tumulong sa mga katutubo ng Santa Maria ay ang mga Filipino-American ROTC Hunters ni Marking at mga yunit ng V-J. Ang kanilang hangarin ay upang labanan ang kalayaan laban sa puwersang Hapon. Ang mga tao sa bayang ito ay tinulungan ang mga yunit na ito sa mga tuntunin ng pagkain, damit at cash.
Mayroong mahusay na insidente na naganap sa bayang ito sa panahon ng rehimen. Ang tropang gerilya kasama ang pamumuno ni Martin Bautista, isang katutubo sa bayang ito ay sinalakay ang punong tanggapan ng Hapon na matatagpuan sa pinakamatandang gusali ng paaralan. Ang ilang mga sibilyan ay nasaktan ng husto. Maraming bahay na malapit sa gusaling paaralan ay nawasak. Ang isa pang hindi malilimutang insidente na nangyari noong 1942 ay nang patayin si Kapitan Nacamura, isang mataas na opisyal ng Japanese Imperial Army. Nakasalubong niya at ng kanyang mga tauhan ang mga gerilya sa Barrio Kayhacat. Pagkamatay niya, nasaksihan ng mga katutubo ng Santa Maria ang seremonyal na pagsunog sa kanyang patay na katawan. Naniniwala ang mga tao na ipapadala ang abo sa kanyang pamilya. Ang isa pang opisyal ng Hapon na pinatay ay si Kapitan Sakai. Pinatay siya sa labas ng bayan ng Santa Maria ni Koronel Pabling, tubong Antipolo, Rizal. Ang isang sistema na ginawa ng naka-sponsor na Republika ng Japan upang makontra ang gerilya ay ang sistema ng zone, kung saan lahat ng mga lalaking naninirahan na hinihinalang isang gerilya ay itinago sa simbahan na walang pagkain, kaunting tubig at pinahirapan o pinapatay. Si Ponciano "Sabu" Arida ng Santa Maria ay ang pinakabatang gerilya sa bansa. Labing-isang (11) taong gulang lamang siya noong gumawa siya ng mga kabayanihan sa ating bayan. Siya ang runner ng gerilya spy and supply officer. Noong 1944, nakatagpo ni Alyas Capadudia, isang Hukbalahap (Hukbong Bayan Laban sa Hapon) ang Japanese Army sa Barrio Bubucal. Ang ilang mga gerilya ay namatay sa laban na ito at sinunog ng mga Hapon ang maraming mga bahay.
Noong 2 Enero 1942, ang Japanese Military Administration ay itinatag na pinamunuan ng Director General. Ang lahat ng mga pampublikong opisyal sa bayan ay inatasan na manatili sa kanilang puwesto. Pinigilan ang kalayaang sibil ng mga tao. Nakatuon ang ekonomiya sa mga hinihingi ng mga sumasakop na puwersa. Ang edukasyon ay binago upang mabago ang kaisipang Pilipino sa linya ng Hapon. Ang buhay pampulitika ay limitado sa mga Hapon. Si Jose P. Laurel ay hinirang na Pangulo ng Japanese na naka-sponsor na Republika. Hindi pinayagan ng mga Hapones ang anumang mga partido pampulitika maliban sa KALIBAPI. Ang mga produktong lupa sa sakahan, komersyo, transportasyon at pangunahing bilihin ay pinahinto. Pinaghigpitan ng Hapon ang kalayaan sa paggalaw ng mga Pilipino. Ang mga aktibidad sa lipunan sa at labas ng bayan ay kakaunti. Ang mga klase sa oryentasyon ay ginaganap upang kumalat ang kulturang Hapon. Ang Niponggo, ang wikang Hapon, ay itinuro sa lahat ng mga paaralan pati na rin sa mga opisyal ng gobyerno at pribadong.
Post-War hanggang sa Ngayon
baguhinAng rehabilitasyon ay nagsimula nang paunti unti pagkatapos ng paglaya. Dumating ang mga tulong at pinsala sa digmaan na nagpapinta ng bagong bayan. Ang mga paaralan ay bukas, ang mga tulay ay itinayong muli, ang mga kalsada ay itinayo at ang ekonomiya ng mga tao ay unti-unting naitaas. Ang pag-aampon ng mga patakaran ng isang bagong independiyenteng bansa ay sa wakas ay tinanggap ng mga tao.
Sa kasalukuyan, ang Munisipalidad ng Santa Maria, na matatagpuan sa Lalawigan ng Laguna, na mayroong 25 mga barangay at nagtataglay ng populasyon na higit sa 30,000, ay nahaharap sa maraming mga hamon para sa hinaharap. Bilang bayan ng agrikultura at pagkakaroon ng isang malaking lugar sa lupa, nangangako ang lugar na maging isa sa kalidad na gumagawa ng citrus sa Timog Katagalugan. Pinangalanan din ito bilang "Rice Granary ng Laguna". Pinagkalooban ng mga lupang pang-agrikultura, ang lugar ay tumatawag para sa may kaalaman na magsasaka, teknolohikal sa lupa at mga katulad nito upang makatulong na paunlarin at pagbutihin ang higit pa sa mga hindi naunlad na lugar. Sa kasalukuyan, kailangan din ng mas maraming mga doktor, abogado at iba pang mga uri ng mga propesyonal na tunay na katutubong ng bayan upang talagang hanapin ang kapakanan ng mga tao. Mayroong kakulangan ng mga karera sa kasalukuyan na ang mga tao sa bayan ay pupunta pa rin sa ibang mga lugar sa tuwing kinakailangan ang pangangailangan. Ito ang isa sa mga magagandang hamon na inaabangan din ng mga tao.
Heograpiya
baguhinAng Santa Maria ay ang pinaka hilagang bayan ng Laguna. Ang bayan ng Sta. Maria, Laguna ay mayroong dalawang Lugar, ang Upland at Lowland (Lambak Area o Sta. Maria Valley)
Nakagapos ng mga lalawigan ng Rizal at Quezon mula sa kanlurang bahagi hanggang sa hilagang dulo ng hilagang silangan na bahagi, ang bayan ay may isang mabundok na lupain. Sa pamamagitan ng MARILAQUE Sub-Regional Plan (Manila-Rizal-Laguna-Quezon), ang munisipalidad ay gumaganap bilang ugnayan sa pagitan ng highly industrialized capital at ng marine life-rich na lalawigan ng Quezon. Isang 43 kilometrong network ng kalsada, ang Marcos Highway, pisikal na kumokonekta sa eyed site para sa International Port. Ang Silangan Railway Express 2000 (MARILAQUE Railway) ay isa pang proyekto sa imprastraktura na iminungkahi para sa pagpapatupad sa ilalim ng PPP Scheme.
Mga Barangay
baguhinAng bayan ng Santa Maria ay nahahati sa 25 barangay.
|
|
Climate
baguhin| hideClimate data for Santa Maria, Laguna | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Month | Jan | Feb | Mar | Apr | May | Jun | Jul | Aug | Sep | Oct | Nov | Dec | Year |
| Average high °C (°F) | 26
(79) |
27
(81) |
29
(84) |
31
(88) |
31
(88) |
30
(86) |
29
(84) |
29
(84) |
29
(84) |
29
(84) |
28
(82) |
26
(79) |
29
(84) |
| Average low °C (°F) | 22
(72) |
22
(72) |
22
(72) |
23
(73) |
24
(75) |
25
(77) |
24
(75) |
24
(75) |
24
(75) |
24
(75) |
24
(75) |
23
(73) |
23
(74) |
| Average precipitation mm (inches) | 58
(2.3) |
41
(1.6) |
32
(1.3) |
29
(1.1) |
91
(3.6) |
143
(5.6) |
181
(7.1) |
162
(6.4) |
172
(6.8) |
164
(6.5) |
113
(4.4) |
121
(4.8) |
1,307
(51.5) |
| Average rainy days | 13.4 | 9.3 | 9.1 | 9.8 | 19.1 | 22.9 | 26.6 | 24.9 | 25.0 | 21.4 | 16.5 | 16.5 | 214.5 |
| Source: Meteoblue | |||||||||||||
Demograpiko
baguhin| Taon | Pop. | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 669 | — |
| 1918 | 698 | +0.28% |
| 1939 | 2,524 | +6.31% |
| 1948 | 3,851 | +4.81% |
| 1960 | 8,378 | +6.69% |
| 1970 | 12,575 | +4.14% |
| 1975 | 13,731 | +1.78% |
| 1980 | 15,744 | +2.77% |
| 1990 | 20,525 | +2.69% |
| 1995 | 22,296 | +1.56% |
| 2000 | 24,574 | +2.11% |
| 2007 | 26,267 | +0.92% |
| 2010 | 26,839 | +0.79% |
| 2015 | 30,830 | +2.68% |
| 2020 | 34,511 | +2.24% |
| Sanggunian: PSA[3][4][5][6] | ||
Sa senso noong 2015, ang populasyon ng Santa Maria, Laguna, ay 30,830 katao, [4] na may density na 280 na mga naninirahan kada kilometro kwadrado o 730 na mga naninirahan sa bawat square mile.
Lokal na pamahalaan
baguhinSanta Maria Municipal Hall Elected officials (2016 elections):
- Mayor: Atty. Antonio M. Carolino
- Vice Mayor: Virginia P. Tuazon
- Councilors:
- Christened Jayson A. Cuento
- Alejandro Aguja
- Atty. Norlito Briones
- Eduardo Montales
- Honorio Landicho
- Mario G. Palicpic, Jr.
- Edgardo Penicate
- Anselmo Cordova.
Educational institutions
baguhin- Santa María National High School - Pangunahing Gaudencio Octavio National High School (Dating Bagumbayan Annex) Santa María National High School - J. Santiago Annex Santa María National High School - Calangay Annex Ang aming Lady of Los Ángeles School Adia Elementary School Bagong Pook Elementary School Bagumbayan Elementary School Cabooan Elementary School Elementary School ng Calañgay Cambuja-Bubucal Elementary School Coralan Elementary School Cueva Elementary School J. Santiago Elementary School J.P.Laurel Elementary School Macasipac Elementary School Matalinting Elementary School Bagong Little Baguio Elementary School Paang Bundok Elementary School Paoo Elementary School Parang Ng Buho Elementary School Ang Paaralang Elementarya ng Pulóng Mindanáo Talangka Elementary School Tungkod Elementary School Santa María Elementary School Santa Maria Academy
Mga sanggunian
baguhin- ↑
"Province: Laguna". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population (2015). "Region IV-A (Calabarzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population and Housing (2010). "Region IV-A (Calabarzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Censuses of Population (1903–2007). "Region IV-A (Calabarzon)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑
"Province of Laguna". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga Kawing Panlabas
baguhin- [1] Naka-arkibo 2013-08-01 sa Wayback Machine.
- [2]
- Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.
- 2010 Philippine Census Information Naka-arkibo 2012-06-25 sa Wayback Machine.