Panghimagsikang Hukbong Katihan ng Pilipinas

Ang Panghimagsikang Hukbong Katihan ng Pilipinas (Ingles: Philippine Revolutionary Army) , (Kastila: Ejército Revolucionario Filipino ); (Tagalog: Hukbong Pilipinong Naghihimagsik) paglaon ay pinangalanang Hukbong Katihan ng Pilipinas ay ang opisyal na Sandatahang Lakas ng Pilipinas mula sa pagkatatag noong Marso ng 1899 at sa pagkabuwag noong Nobyembre ng taong iyon pabor sa mga operasyong guerilla sa Digmaang Pilipino–Amerikano.

Panghimagsikang Hukbong Katihan ng Pilipinas Ejercito en la Republica de la Filipina
Sagisag ng Ejercito en la Republica de la Filipina (1897)
Pagkakatatag	ika-22 ng Marso 1897
Pagtatapat	Philippine Republic
Uri	Militar
Gampanin	Sandatahan
Sukat	100,000 to 1,000,000 (1898)
Mga kulay	Bughaw, Pula, at Puti
Mga anibersaryo	ika-22 ng Marso
Mga pakikipaglaban	Philippine Revolution Spanish-American War Philippine-American War
Mga komandante
Generalissimo	Emilio Aguinaldo
Natatanging mga komandante	Andres Bonifacio, Emilio Aguinaldo, Antonio Luna, Artemio Ricarte

Kasaysayan

Regular soldiers of the Philippine Revolutionary Army stand at attention for an inspection.

Tingnan din: [[:Military history of the Philippines]] at [[:Listahan ng mga armas ng Rebolusyong Pilipino]]

Ginamit ng Rebolusyunaryong Hukbo noong 1896 ang edisyon ng regular na Kastilang hukbo na Ordenanza del Ejército upang i-organisa ang mga puwersa nito at maitatag ang isang karakter ng isang makabagong hukbo. Inilatag ang mga batas at regulasyong para sa re-organisasyon ng hukbo, kasama sa regulasyon ng ranggo at ang pag-akma ng makabagong pakikipaglaban, mga insinya ng bagong ranggo, at ang uniporme na kilala sa tawag na rayadillo. Ang Pilipinong pintor na si Juan Luna ay nabigyan ng kredito sa disenyong ito. Dinisenyo din ni Juan Luna ang insinya sa kuwelyo ng uniporme, ayon sa pagkaka-iba ng serbisyo: infantry, kabalyero, artilerya, mga inhinyerho, at mediko. Ang kanyang kapatid, si Heneral Antonio Luna ay kinomisyon siya sa isang gawain at binayaran ng personal para sa uniporme. Hindi bababa sa isang mananaliksik ang nag-sabi na si Juan Luna ay maaaring pinag-basehan ng tunika ayon sa English Norfolk jacket, dahil ang bersiyon ng Filipino ay hindi kopya ng anumang unipormeng Espanyol. Ang infantry na opisyal ay nakasuot ng asul na pantalon na may guhit na itim sa gilid pababa, habang ang mga kabalyero na opisyal ay nakasuot ng pulang pantalaon na may itim na guhit. Ang mga sundalo at batang mga opisyal naman ay ay may sobrerong gawa sa dayami senior habang ang mga mataas na opisyal ay may suot na en:Peaked cap.

Ang mga utos at sirkular ay inilabas sumasaklaw sa mga bagay tulad ng paggawa ng mga hukay at pagpapatibay, binigyan ng sandata ang mga kalalakihan na may edade 15 to 50 tulad ng pana at mga gulok, at itak bagamat ang mga opisyal ay may hawak na Europeong mga espada, upang ma-engganyo ang mga sundalong Pilipino sa hukbong Espanyol na bumaligtad, pagkolekto ng mga walang laman na basyo ng bala para lagyan ng pulbura, pagbabawal ng mga hindi planadong atake, imbentaryo ng mga nakuhang armas at mga bala, pangangalap ng pondo, pagbili ng armas at suplay sa labas ng bansa, pagkakaisa ng kumandante militar, at hinihimok ang mayayaman na magbigay ng tulong sa mga sundalo .

Si Aguinaldo, matapos ang isang buwan ay nagdeklara ng kalayaan ng Pilipinas, lumikha ng pamantayan ng suweldo para sa mga opisyal sa hukbo: Kasunod ng lupon, ang isang brigada heneral ay tatanggap ng 600 piso taun-taon, at ang isang sarhento ng 72 na piso. Nang sumiklab ang Digmaang Pilipino-Amerikano noong Pebrero 4, 1899, matinding pagkatalo sa lahat ng sektor. Maging si Antonio Luna ay hinimok si Apolinario Mabini, ang pinunong tagapayo ni Aguinaldo, na kumbinsihin ang Pangulo na ang pakikidigmang gerilya ay dpat na ipahayag ng mas maaga sa Abril 1899. Ginawa ni Aguinaldo ang taktikang gerilya noong November 13, 1899, binuwag ang natitirang regular na hukbo at pagkatapos ng marami sa kanyang mga yunit ay nasira at nagkawatak-watak sa mga laban .

Arsenal

Ang mga Pilipino ay kapos sa mga modernong armas. karamihan sa kanilang mga sandata na nakuha mula sa mga Kastila, ay mga inayos lamang na armas kung hindi man ay mga tradisyunal na armas. Ang mga gamit na riple ng binubuong bagong hukbo ay ang Spanish M93 at ang Spanish Remington Rolling Block rifle]. Dagdag pa, habang nasa Hong Kong, si Emilio Aguinaldo ay bumile ng mga riple sa mga Amerikano. Dalawang batch na 2,000 na riple bawat isa ay may kasamang mga bala ang inorder at binayaran. Ang unang batch ay dumating ngunit hindi ang pangalawa. Sa kanyang liham kay Galicano Apacible, si Mariano Poncenaghanap din ng armas sa perhong domestiko at inetrnasyunal na nagbebenta sa bansang Hapon. Inalok siya ng ibang breech-loading o isang putok na riple sapagkat maraming mga bansa ay binabalewala ito pabor sa bago na bolt-action] na riple. Gayunman, walang anuman na nabanggit na may naganap na pagbili. Isa pang planong pagbili ay ang Murata rifle mula sa bansang Hapon subalit walang anuman na nakatala na napasakamay ito ng mga rebolusyunaryong Pilipino.

Nagsilbing armas ng Hukbong Pilipino ay ang mga nakuhang mga baril na Kastila katulad ng en:Krupp, en:Ordóñez guns, at Maxim-Nordenfelt multi-barreled guns. Mayroon ding improbisadong artileryang armas na gawa sa tubo na pinatibay ng kawayan o troso na kilala sa tawag na lantaka, na maari lamang paputukin ng minsan o dalawa.

Si Hen. Emilio Aguinaldo,ang Supremong Kumander ng Panghimagsikang Hukbo ng Pilipinas

Ang grupo na makikita si Heneral Manuel Tinio (nakaupo sa gitna), Si Heneral Benito Natividad (nakaupo, pangalawa sa kanan), sj Tinyente Koronel Jose Alejandrino (nakaupo, pangalawa sa kaliwa), at ang kanilang mga kasama

• 
  Ang paggamit ng Murata rifle ay iminungkahi ng ilang mga rebolusyonaryo. May naging plano sa pagbili nito sa bansang Hapon sa tulong ng mga nakikiramay na Hapon.
• 
  Ang Espanyol na Remington Rolling Block rifle ay isa sa mga unang riple na ginamit ng mga Pilipino sa Himagsikang Pilipino.
• 
  ang multi-barreled na Nordenfelt machine gun.
• 
  Mga labi ng mga riple na ginamit ng impanteryang mga Pilipino noong Himagsikang Pilipino at Digmaang Pilipino Amerikano na naka-display sa Clark Museum .
• 
  ang mga Itak o gulok ay malawak na makukuha sa kapuloan at ginagamit ng mga rebolusyonaryo.

Ranggo

Antonio Luna, kilalang Punong Kumandante ng Himagsikang Hukbo ng Pilipinas.

Artemio Ricarte, Kumandante ng Himagsikang Hukbo ng Pilipinas.

Si Heneral Gregorio del Pilar, at kanyang tropa noong 1898.

Mga sundalo ng hukbo na nakatalaga malapit sa simbahan ng Barasoain sa isang sesyon ng Kongreso.

Uniporme ng mga opisyal at sundalo, 1899–1902.

Ang ebolusyon ng rebolusyonaryong insignia ng Pilipinas ay maaaring hatiin sa tatlong pangunahing yugto; maagang Katipunan, huling yugto ng Katipunan at hukbong Republikano.

Ranggo sa Hukbong Rebolusyunaryo	Sa Tagalog	Sa Espanyol	Insigniya sa Manggas	Insignyang dekorasyon sa Balikat (1899–1901)
Minister Marshal	Ministrong Mariskal	Ministro Mariscal
Captain General	Kapitán Heneral	Capitán General
Lieutenant General	Tenyente Heneral	Teniente General
Major General	Heneral ng Dibisyon	General de División
Brigadier General	Heneral ng Brigada	General de Brigada
Colonel	Koronel	Coronel
Lieutenant Colonel	Tenyente Koronel	Teniente Coronel
Major	Komandante	Comandante
Captain	Kapitán	Capitán
Lieutenant	Tenyente	Teniente
Second lieutenant	Alpéres Ikalawang Tenyente	Alférez Segundo Teniente

Kulay ng Sangay

Noong 1898, ang gobyernong Pilipino any nagbigay ng mga kulay sa sangay ng dalawang beses:

Sangay	Hulyo 30, 1898	Nobyembre 25, 1898
Infantry	Black	Deep Red
Artillery	Red	Green
Cavalry	Green	Black
Engineer Corps	Violet	Khaki
General Staff	Blue	Blue
Military Juridical Corps	White	White
Commissary and Quarter-master Corps	Yellow
Medical Corps	Red Cross	Yellow
Military Administration		Rayadillo
Pharmacists		Yellow and Violet Piping
Secretary of War personnel		Blue
Military Academy		Blue
Chaplains		Violet
Telegraph Corps		Hemp

Pagpapatala at panghihikayat

Noong rebolusyon laban sa Espanya, ang Katipunan ay nagbigay ng mga pulyetos sa mga tao upang himukin sila na sumama sa himagsikan. Sapagkat ang mga rebolusyunaryo ang naging mga regular na sundalo noong panahon ni Emilio Aguinaldo, inumpisahan nilang himukin ang mga kalalakihan ang ibang kababaihan na may edad 15 pataas bilang pagsisilbi sa bayan. Ilang mga Espanyol at Pilipinong naitala at mga opisyal og hukbong Espanya and hukbong dagat ng Espanya ay tumalikod sa Rebolusyunaryong hukbo, gayunpaman ang iba pang mga dayuhan at mga Amerikano ay boluntaryong sumama noong panahon ng rebolusyong

Ang pagpili sa rebolusyonaryong hukbo ay nagkabisa sa Pilipinas at ang serbisyong militar ay naging was sapilitan noong panahon ni Hen. Antonio Luna, ang pangunahing kumandante ng hukbo noong Digmaang Pilipino–Amerikano.

Rebolusyunaryong Hukbong Pang-dagat

Itinatag ang Rebolusyunaryong Hukbong Pang-dagat noong ikalawang yugto ng Himagsikang Pilipino nang si Heneral Emilio Aguinaldo ay itinatag ito. Noong Mayo 1, 1898, ang unang barko ay ibinigay ni Admiral George Dewey sa Rebolusyunaryong Hukbong Pang-dagat ay isang maliit na pinnace mula sa Reina Cristina ni Admiral Patricio Montojo,na pinangalanang Magdalo. Ang Hukbong pang-dagat ay maliit lamang noong una na may walong Spanish steam launches na nakuha mula sa mga Espanyolc. Ang barko ay nilagyan ng 9-centimeter ng mga baril. Ang mga mayayaman, sina Leon Apacible, Manuel Lopez at Gliceria Marella de Villavicencio, ay nagbigay ng lima pang mga sasakyang dagat na mas malalaki, ang Taaleño, ang Balayan, ang Bulusan, ang Taal at ang Purísima Concepción. Ang00-ton inter-island tobacco steamer paglaon ay nagpalaks sa hukbo, ang Compania de Filipinas (pinangalanan na Filipinas), na binili mula Tsina at iba pang sasakyang pang-tubig na bigay ng mayayamang makabayan.

Ang mga istasyon ng hukbong-dagat kalaunan ay itinatag upang magsilbi bilang mga baseng tahanan ng mga barko sa mga sumusunod:

• Puerto ng Aparri
• Puerto ng Legaspi
• Puerto ng Balayan
• Puerto ng Calapan
• Puerto ng San Roque, Cavite

Noong Setyembre 26, 1898, si Aguinaldo ay hinirang si Kapitan Pascual Ledesma (isang kapitan ng pang merkadong barko) bilang Direktor ng Bureau of the Navy, katulong si Kapitan Angel Pabie (isang ding kapitan ng pang merkadong barko). Matapos maipasa ang Konstitusyon ng Malolos ang hukbong pang-dagat ay nailipat sa Ministry of Foreign Relations sa Department of War (matapos ay nakilalang Department of War and the Navy) na pinamunuan ni Hen. Mariano Trías.

Nang ang tensyon sa pagitan ng Pilipino at Amerikano ay sumiklab sa 1899 at nagpatuloy ang pagharang sa hukbong pang-dagat ng mga Amerikano, ang Hukbong pang-dagat ng Pilipinas ay nagsimulang masira.

Mga watawat at mga unang bandila ng rebolusyon

Pangunahing artikulo: en:Flags of the Philippine Revolution

• 
  Opisyal na watawat ng Unang Republika ng Pilipinas.
• 
  Ang banner ni Heneral Emilio Aguinaldo sa kanyang kampanya.
• 
  Watawat ng Republika of Biak-na-Bato.
• 
  Watawat na ginamit sa Sigaw ng Pugadlawin.
• 
  Watawat ngpaksyon na Magdiwang sa pangunguna ni Mariano Álvarez
• 
  Watawat ng paksyon na Magdalo sa pangunguna ni Baldomero Aguinaldo
• 
  Ang KKK na watawat ng Katipunan ay ginamit din sa maraming kampanya.
• 
  Ang watawat na bungo ni Heneral Mariano Llanera ng republikanong hukbo.
• 
  Watawat ni Pio del Pilar, tinatawag na Bandila ng Matagumpay (Flag Of the Triumphants).
• 
  Watawat ni Heneral Gregorio del Pilar, na kanyang ginamit sa kanyang kampanya.
• 
  Watawat ng "Republika ng Katagalugan" na itinatag ni Macario Sakay
• 
  Ang dapat na watawat na pinagtibay ng Republikang Kakarong ay alinman sa watawat ng Katipunan o isang payak na pulang watawat na ipinapakita sa itaas .
• 
  Watawat ng mga katipunero sa rehiyon ng Bicol.
• 
  Watawat ng Rebolusyunaryong Gobyerno s Bacolod (1899), Republika ng Negros.
• 
  Watawat ng rebolusyon sa Himagsikang Negros.

Mga pangkalahatang opisyales

Sa panahon na umiral ang Rebolusyunaryong hukbo , mahigit 100 indibidwal ang hinirang na may Heneral na grado. Sa iba pang detalye, tignan ang Listahan ng mga heneral na Pilipino sa Rebolusyong Pilipino at Digmaang Pilipino-Amerikano na artikulo.

Iba pang kilalang opisyales

Manuel L. Quezon, isang dating pangulo ng Pilipinas, na naging en:Major sa Hukbo.

Francisco "Paco" Román – kanang kamay ni Tinyente Heneral Antonio Luna.

• Heneral Águeda Kahabagan y Iniquinto - Kumandante ng Reserve Corps noong April 6, 1899. Ang nag-iisang babae sa talaan.
• Korornel Agapito Bonzón
• Korornel Felipe Salvador – Kumandante ng paksyon na Santa Iglesia.
• Korornel Apolinar Vélez
• Korornel Alejandro Avecilla
• Korornel Francisco "Paco" Román – Katulong ni Tinyente Heneral Antonio Luna.
• Korornel Manuel Bernal – Katulong ni Tinyente Heneral Antonio Luna.
• Korornel Pablo Tecson – Pinuno, Labanan sa Quingua.
• Korornel Alipio Tecson – Supremong Kumandante Militar sa Tarlac noong 1900 at ipinatapon sa Guam.
• Korornel Simón Tecson – Namuno sa Labanan sa Baler; isa sa mga lumagda sa Konstitusyon ng Biak-na-Bato.
• Korornel Simeón Villa
• Korornel Luciano San Miguel
• Korornel José Tagle – Nakilala sa kanyang ginampanan sa Labanan sa Imus.
• Tinyente Koronel Lázaro Macapagal – Kumandante opisyal sa pagbitay sa magkapatid na Andrés at Procopio Bonifacio.
• Tinyente Koronel José Torres Bugallón – Bayani ng Labanan sa La Loma.
• Tinyente Koronel Regino Díaz Relova – Lumaban bilang isa sa mga nanguna sa ilalim ni Heneral Juan Cailles sa lalawigan ng Laguna.
• Major Manuel Quezon – Katulong ni Pangulong Emilio Aguinaldo. Pagkatapos ay sumunod sa kanya bilang pangalawang pangulo ng Pilipinas sa ilalim ng itinataguyod ng Estados Unidos na Komonwelt.
• Major Eugenio Daza – Area Commander katimugang Samar at panglahatang kumandante at pangunahing nag-organisa ng Balangiga Encounter.
• Major Juan Arce
• Kapitan José Bernal – Katulong ni Tinyente Heneral Antonio Luna.
• Kapitan Eduardo Rusca – Katulong ni Tinyente Heneral Antonio Luna.
• Kapitan Pedro Janolino – Kumandante opisyal ng Batalyon ng Kawit.
• Kapitan Vicente Roa
• Kapitan Serapio Narváez – Opisyal ng 4th Company, Batalyon ng Morong.
• Kapitan Cirilo Arenas- Kapitan ng Maguagui (Naic), Cavite.
• Tinyente García – isa sa mga paboritong asintado ni Hen. Luna's sa Black Guard yunit.
• Kabo Anastacio Félix – 4th Company, Batalyon ng Morong, unang Pilipinong nasawi sa Digmaang Pilipino-Amerikano.

Kilalang mga opisyal at kanilang katutubong pinagmulan

Juan Cailles.

Army

• Heneral Juan Cailles – Franco-Indian mestizo pinangunahan ang puwersang Pilipino sa Laguna
• Heneral José Valesy Nazaraire – Spanish.
• Brigada Heneral José Ignacio Paua – Purong Intsik na Heneral sa Hukbo.
• Brigada Heneral B. Natividad – Gumanap na Kumandante ng Brigada sa Vigan sa ilalim ni Heneral Tinio.
• Koronel Manuel Sityar – Kalahating Espanyol na Direktor ng Academía Militar de Malolos. Isang dating kapitan sa hukbong kolonyal ng Espanya na pumanig sa mga Pilipino.
• Koronel Sebastian de Castro – Kastilang direktor ng hospital pang militar sa Malasiqui, Pangasinan.
• Koronel Dámaso Ybarra y Thomas – Kastila.
• Tinyente Koronel Potenciano Andrade – Kastila.
• Estaquio Castellor – Pranseng mestizo na nanguna sa isang batalyon ng mga asintado.
• Kumandante Candido Reyes – Guro sa Academía Militar de Malolos. Dating Sarhento sa hukbo ng Espanya.
• Kumandante José Reyes – Guro sa Academía Militar de Malolos.Dating Sarhento sa hukbo ng Espanya.
• Kumandante José Torres Bugallón – Kastilang opisyal na nagsilbi sa ilalim ni Heneral Luna.
• Kapitan Antonio Costosa – Dating opisyal sa hukbo ng espanya.
• Kapitan Tei Hara – Opisyal na Hapon na nakipaglaban sa Digmaang Pilipino-Amerikano kasama ang mga boluntaryong sundalo.
• Kapitan Chizuno Iwamoto – Opisyal na Hapon na nagsilbi kay Emilio Aguinaldo. Returned to Japan after Aguinaldo's capture.
• Isang Hapon na nagngangalang Tobira ("Tomvilla" sa talaan ng mga Amerikano) na isang adjutante kay Heneral Licerio Geronimo.
• Kapitan David Fagen – Isang Aprikanong Amerikano Isang Kapitan na nagsilbi sa ilalim ni Heneral ng Brigada Urbano Lacuna. Dating Kabo sa United States Army 24th Colored Regiment.
• Kapitan Francisco Espina – Kastila.
• Kapitan Estanislao de los Reyes – Kastilang aide-de-camp kay Heneral Tinio.
• Kapitan Feliciano Ramoso – Kastilang aide-de-camp kay Heneral Tinio.
• Kapitan Mariano Queri – Kastilang opisyal na nagsilbi sa ilalim ni Heneral Luna bilang guro sa Academía Militar de Malolos at naging director-general ng departamentong pangdigmaan.
• Kapitan Camillo Richairdi – Italiano.
• Kapitan Telesforo Centeno – Kastila.
• Kapitan Arthur Howard – Amerikano na tumakas mula sa 1st California Volunteer.
• Kapitan Glen Morgan – Amerikano na nag-organisa ng mga pwersang paglaban sa gitnang Mindanao.
• Kapitan John Miller – Amerikano na nag-organisa ng mga pwersang paglaban sa gitnang Mindanao.
• Kapitan Russel – Amerikanong tumakas sa 10th Infantry.
• Tinyente Danfort – Amerikanong tumakas sa 10th Infantry.
• Tinyente Maximino Lazo – Kastila.
• Tinyente Gabriel Badelly Méndez – Cubano.
• ika-2 Tinyente Segundo Paz – Kastila.
• Tinyente Alejandro Quirulgico – Kastila.
• Tinyente Rafael Madina – Kastila.
• Tinyente Saburo Nakamori – Hapon.
• Tinyente Arsenio Romero – Kastila.
• Private John Allane – Hukbong Sandatahan ng Estados Unidos.
• Private Harry Dennis Hukbong Sandatahan ng Estados Unidos- bumaligtad ng panig noong Digmaang Pilipino-Amerikano .
• Private William Hyer – Hukbong Sandatahan ng Estados Unidos.
• Private Meeks (hindi nakilala ang buong pangalan) – United States Army.
• Private George Raymond – 41st Infantry, United States Army.
• Private Maurice Sibley – 16th Infantry, United States Army.
• Private John Wagner – United States Army.
• Private Edward Walpole – United States Army.
• Henry Richter – Amerikanong tumakas mula sa 9th Cavalry.
• Gorth Shores – Amerikanong tumakas mula sa 9th Cavalry.
• Fred Hunter – Amerikanong tumakas mula sa 9th Cavalry.
• William Denten – Amerikanong tumakas at nagsilbi kay Heneral Lukban sa Samar.
• Enrique Warren – Amerikanong tumakas at nagsilbi kay Francisco Makabulos in Tarlac.
• Frank Mekin - Amerikanong tumakas mula sa 37th Infantry at nagsilbi bilang Tinyente sa ilalim ni Heneral Juan Cailles.
• Earl Guenther - Amerikanong tumakas at isang tagapangalaga ng kantina mula sa37th Infantry sa garison ng Paete na nagsilbi sa ilalim ni Heneral Juan Cailles.
• Antonio Prisco – Kastila.
• Manuel Alberto – Kastila.
• Eugenia Plona – Kastila aide-de-camp kay Baldermo Aguinaldo.
• Alexander MacIntosh – Ingles.
• William McAllister – Ingles.
• Charles MacKinley – Isang Ingles na nagsilbi sa Laoag.
• James O'Brian – Ingles.

Navy

• Kapitan Vicente Catalán – Flag officer in-Command ng Philippine Navy. Isang dating myembro ng Royal Spanish Navy at isang Criollo mula sa Cuba.

Tignan din

• Sandatahang Lakas ng Pilipinas
• Kasaysayang Militar ng Pilipinas
• Hukbong Katihan ng Pilipinas
• Katipunan
• Hukbong Katihan ng Komonwelt ng Pilipinas
• Luna sharpshooters

Sanggunian

Bibliograpiya

• Bowers, William T.; Hammond, William M.; MacGarrigle, George L. (1997). Black Soldier, White Army: The 24th Infantry Regiment in Korea. DIANE Publishing. ISBN 978-0-7881-3990-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Deady, Timothy K. (Tagsibol 2005). "Lessons from a Successful Counterinsurgency: The Philippines, 1899–1902" (PDF). Parameters. US Army War College. 35 (1): 53–68. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong Marso 26, 2009.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Fantina, Robert (2006). Desertion and the American Soldier, 1776–2006. Algora Publishing. ISBN 978-0-87586-453-2.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Halili, Christine N. (2004). Philippine History. Rex Bookstore, Inc. ISBN 978-971-23-3934-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Linn, Brian McAllister (2000a), The Philippine War, 1899–1902, University Press of Kansas, ISBN 978-0-7006-1225-3{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Linn, Brian McAllister (2000b). The U.S. Army and Counterinsurgency in the Philippine War, 1899-1902. UNC Press Books. ISBN 978-0-8078-4948-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Scott, William Henry (1986). Ilocano responses to American aggression, 1900-1901. New Day Publishers. ISBN 978-971-10-0336-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Tan, Samuel K. (2002). The Filipino-American War, 1899-1913. University of the Philippines Press. ISBN 978-971-542-339-7.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Sa popular na media

The Philippine revolutionary army has been mentioned in several books and films.

Pelikula

• Teniente Rosario (1937)
• Dugo sa Kapirasong Lupa (1975)
• Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon? (1976)
• Aguila (1980)
• Tirad Pass: The Last Stand of Gen. Gregorio del Pilar (1996)
• José Rizal (1998)
• Baler (2008)
• Amigo (2010)
• El Presidente (2012)
• Bonifacio: Ang Unang Pangulo (2014)
• Heneral Luna (2015)
• Goyo: Ang Batang Heneral (2018)

Panglabas na sanggunian

• Philippines Independence Armies: Insignia 1896 – 1902
• "Artemio Ricarte". Inarkibo mula sa orihinal noong Agosto 9, 2011. Nakuha noong Enero 28, 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Images of Filipino Republican Army rayadillo tunics