Wikipedia

COVID-19

sakit na sanhi ng SARS-CoV-2 na nagsimulang umusbong sa lungsod ng Wuhan, lalawigan ng Hubei, Tsina noong 2019
(Idinirekta mula sa Coronavirus disease 2019)
Tungkol sa sakit ang artikulo na ito. Para sa birus, tingnan ang Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2. Para sa epidemya, tingnan ang Pandemya ng COVID-19. Para sa isa pang nakamamatay na sakit dulot ng koronabirus noong 2019, tingnan ang Middle East respiratory syndrome.

Ang sakit sa coronavirus 2019[5] o coronavirus disease 2019 (COVID-19)[6] na dating kilala bilang 2019-nCoV acute respiratory disease, ay isang nakahahawang sakit dulot ng SARS-CoV-2, isang birus na may kaugnayan sa SARS-CoV.[7][8] Naitala ang mga unang kaso nito sa Wuhan, kabisera ng lalawigan ng Hubei, sa Tsina noong Disyembre 2019, at mula noon ay kumalat sa buong mundo, na humantong sa nagpapatuloy na pandemya ng COVID-19.[9][10] Kabilang sa mga sintomas nito ang lagnat, ubo, at pangangapos ng hinihinga.[11] Kabilang sa mga iba pang sintomas ang kirot sa kalamnan, pag-uuhog, pagtatae, pamamaga ng lalamunan, pagkawala ng pang-amoy, at sakit sa tiyan.[3][12][13] Habang nagreresulta ang karahiman ng kaso sa mga di-malubhang sintomas, maaaring humantong ang ilan sa pulmonya at pagkasira ng iilang sangkap.[9][14] Noong pagsapit ng Abril 16, 2021, higit sa 139 milyon kaso ng COVID-19 ay naitala sa higit sa 200 bansa at teritoryo, na nagresulta sa kamatayan ng humigit-kumulang sa 2,990,000.[15] Higit sa 79,500,000 katao ang gumaling na.[15] Karaniwang naipapasa ang sakit sa mga ibang tao sa malapitang pakikitungo,[a] kadalasan sa pamamagitan ng mga maliit na patak kapag umuubo,[b] bumabahing, at nagsasalita.[16][19][20] Kadalasan, nahuhulog ang mga patak sa sahig o sa mga ibabaw sa halip na lumipad sa hangin sa malalayong distansiya.[16] Di-ganoong karaniwan, maaaring mahawaan ang isang tao kung hahawakan niya ang isang kontiminadong bagay at pagkatapos nito ay hahawakan niya ang kanyang mukha.[16][kailangan ng sanggunian] Pinakanakahahawa ito sa unang ikaltlong araw sa pagkatapos ng paglitaw ng sintomas, ngunit maaaring makahawa bago lumitaw ang mga sintomas, at mula sa mga taong walang sintomas.[16] Ang pamantayang pamamaraan ng pagsusuri ay sa pamamagitan ng real-time reverse transcription polymerase chain reaction (rRT-PCR) mula sa pamahid sa nasoparinks (nasopharyngeal swab).[21] Makatutulong din ang Chest CT para sa pagririkonosi ng mga indibidwal kung saan may mataas na paghihinala ng impeksyon batay sa mga sintomas at salik sa panganib; ngunit hindi inirerekumenda ng mga patnubay ang paggamit sa CT imaging para sa rutinang pag-iskrin.[22][23]

Sakit sa coronavirus 2019
(COVID-19)
Ibang katawagan
  • "Coronavirus"
  • 2019-nCoV acute respiratory disease
  • Novel coronavirus pneumonia[1][2]
Mga sintomas
EspesyalidadNakahahawang sakit
SintomasLagnat, ubo, pangangapos ng hininga[3]
KomplikasyonPneumonia, ARDS, paghinto ng bato
Kadalasang lumalabasYugto ng inkubasyon karaniwang 5–6 araw (maaaring nasa pagitan ng 2–14 araw)
SanhiSARS-CoV-2
PanganibPagbibiyahe, pagkalantad sa virus
Pagsusuripagsusuring rRT-PCR, iskanang CT
Pag-iwasPaghuhugas ng kamay, kuwarantina, pisikal na pagpapalayo
PaggamotSintomatiko and pag-aalalay
Dalas139,645,558[4] kumpirmadong kaso
Napatay2,996,305[4] (2.1% ng kumpirmadong kaso)[4]

Kabilang sa mga inirerekumendang hakbang upang maiwasan ang pagkahawa ay madalas na paghuhugas ng kamay, panlipunang pagdidistansya (pagpapanatili ng pisikal na distansya mula sa ibang tao, lalo na sa mga may sintomas), pagtatakip ng mga ubo at bahing ng tisyu o panloob na siko, at paglayo ng maruming kamay mula sa mukha.[24][25] Inirerekumenda ang paggamit ng mga mask sa mga nagsususpetsa na may birus sila at sa kanilang tagapag-alaga.[26] Nagkakaiba-iba ang mga rekomendasyon sa paggamit ng mask ng publiko. Hindi nirerekumenda ng iilan ang kanilang paggamit, nirerekumenda naman ng iilan ang paggamit, at inaatas ng mga iba pa ang paggamit.[27][28][29] Sa kasalukuyan, wala pang mga bakuna o tiyak na gamot panlaban sa birus para sa COVID-19. Kasali sa pangangasiwa nito ang paggamot ng mga sintomas, pag-aalalay, pagbubukod, at eksperimentong pamamaraan.[30]

Noong 30 Enero 2020, indineklara ng Pandaigdigang Organisasyon sa Kalusugan (WHO) ang pagkalat ng koronabirus ng 2019–20 bilang isang Kagipitan ng Pampublikong Kalusugang May Pandaigdigang Pakundangan (PHEIC)[31][32] at bilang pandemya noong 11 Marso 2020.[10] Naitala ang lokal na transmisyon ng sakit sa maraming bansa sa lahat ng anim na rehiyon ng WHO.[33]

Palatandaan at sintomas

baguhin
Tingnan din: Pagkakaiba sa pagitan ng COVID-19 at Influenza
Mga Sintomas[34] %
Lagnat 88
Tuyong ubo 68
Pagkapagod 38
Pag-uuhog 33
Pagkawala ng pang-amoy 15[35] to 30[13][36]
Pangangapos ng hinihinga 19
Kirot sa kalamnan o kasukasuan 15
Pamamaga ng lalamunan 14
Sakit ng ulo 14
Pagginaw 11
Pagduduwal o pagsusuka 5
Pagbabara ng ilong 5
Pagtatae 4 to 31[37]
Paglurandugo 0.9
Pamamaga ng mata 0.8

Ang mga nahawa ng birus ay maaaring asintomatiko o magkaroon ng mga malatrangkaso na sintomas, kasama ang lagnat, ubo, pagkapagod, at pangangapos ng hinihinga.[3][38][39] Kabilang sa mga kagipitang sintomas ang paghihirap sa paghinga, paulit-ulit na sakit o panggigipit sa dibdib, pagkalito, nahihirapang gumising, at mangasul-ngasul na mukha o labi; kailangan magpatingin agad sa doktor kung lumitaw ang ganitong mga sintomas.[40] Maaari ring magkaroon ng sintomas sa gawing itaas ng palahingahan, tulad ng pagbahing, sipon, o pamamaga ng lalamunan ngunit mas bihira ang mga ganito. Naobserbahan din ang mga sintomas tulad ng nausea, pagsusuka, at pagtatae sa mga iba't ibang porsyento.[37][41][42] Ang mga ilang kaso sa Tsina ay nagpakita sa una na may paninikip ng dibdib at pagtitibok lamang.[43] Noong Marso 2020 nagkaroon ng mga ulat na nagpahayag na ang pagkawala ng pang-amoy (anosmia) ay maaaring karaniwang sintomas sa mga may di-malubhang sakit,[36][44] although not as common as initially reported.[35] ngunit hindi ito ganoong karniwan tulad noong unang iniulat.[35] Sa mga ilan, maaaring lumala ang sakit tungo sa pulmonya, pagkasira ng iilang sangkap, at kamatayan.[9][14] Sa mga nagkakaroon ng mga matitinding sintomas, ang oras mula sa simula ng sintomas patungo sa pangangailangan ng de-makinang bentilasyon ay karaniwang walong araw.[45]

Gaya ng pangkaraniwan sa mga impeksyon, mayroong pagkaantala mula sa sandaling mahawahan ang tao ng birus hanggang sa oras na nagkakaroon sila ng sintomas. Tinatawag itong yugto ng inkubasyon. Karaniwang lima hanggang anim na araw ang yugto ng inkubasyon para sa COVID-19, ngunit maaari itong nasa pagitan ng dalawa hanggang labing-apat na araw.[46][47] 97.5% ng mga nagkakaroon ng sintomas ay magkakaroon nito sa loob ng 11.5 araw ng pagkahawa.[48]

Ipinapahayag ng mga ulat na hindi lahat ng mga nahawa ay nagkakaroon ng mga sintomas, ngunit hindi alam ang kanilang papel sa pagkakalat.[49] Iminumungkahi ng pangunang ebidensya na maaaring mag-ambag ang mga asintomatikong kaso sa pagkalat ng sakit.[50][51] Hindi alam at pinag-aaralan pa ang hagway ng nahawang tao na hindi nagpapakita ng sintomas sa kasalukuyan. Iniulat ng CDC ng Timog Korea na 20% ng lahat ng kumpirmadong kaso ay nanatiling asintomatiko noong panahon ng pamamalagi sa ospital.[51][52]

Sanhi

baguhin
Tingnan din: SARS-CoV-2

Pagkakalat

baguhin
 
Mga palahingahang patak na nilalabas habang bumabahing ang isang tao
Isang video na nagtatalakay tungkol sa pangunahing bilang ng pagpaparami at bilang ng namamatay na kaso sa konteksto ng pandemya

Pinag-aaralan pa rin ang iilang detalye kung paano kumakalat ang sakit.[20] Sinabi ng WHO at CDC na pangunahin nang naikakalat ito tuwing malapit na kaugnayan at sa pamamagitan ng palahingahang patak mula sa pag-ubo at pagbahing;[16] at binibigyang-kahulugan ang malapit na kaugnayan bilang nasa pagitan ng 1 hanggang 2 metro (3 to 6 talampakan).[16] Natuklasan ng isang pagsusuri sa Singgapura na maaaring humantong ang ubo na hindi tinakpan sa paglalakbay ng mga patak ng hanggang 4.5 metro (15 talampakan).[53][54]

Maaari ring maglabas ng palahingahang patak habang humihinga, pati na rin kapag nagsasalita, ngunit karaniwang hindi dalang-hangin ang birus.[16][55]Maaaring lumapag ang mga patak sa mga bibig at ilong ng mga tao na malapit o posibleng malanghap sa mga baga.[56] Ang mga ilang prosesong medikal tulad ng intubasyon at pagmamalay-tao sa puso at baga (CPR) ay maaaring maging sanhi ng pag-eerosol ng nilalabas ng palahingahan at sa gayon ay magreresulta sa pagkalat sa hangin.[55] Maaari ring kumalat ito kapag humahawak ang tao ng kontaminadong bagay at pagkatapos ay hahawak sa kanyang mata, ilong, o bibig.[16] Habang ikinababahala ang posibilidad na kinakalat ito sa tae, pinaniniwalaang mababa ang panganib.[16][kailangan ng sanggunian]

Pinakanakahahawa ang birus kapag sintomatiko ang mga tao; habang posible ang pagkalat nito bago lumitaw ang mga sintomas, mababa ang panganib.[kailangan ng sanggunian][16] Sinasabi ng Sentro ng Europa sa Pag-iwas at Pagkontrol sa Sakit (ECDC) na habang hindi klarong-klaro kung gaano kadali kumalat ang sakit, ang isang tao ay karaniwang nakahahawa sa dalawa o tatlong tao.[20]

Nananatiling "buhay" ang mga birus sa loob ng maraming oras hanggang araw sa mga ibabaw.[16][20] Para maging tiyak, natuklasan na natutunton ang birus nang hanggang tatlong araw sa plastik at aserong di-kinakalawang, nang isang araw sa karton, at hanggang apat na oras sa tanso.[57] Gayunpaman, nagkakaiba-iba ito depende sa kahalumigmigan at temperatura.[58] Maaaring linisin ang mga ibabaw sa pamamagitan ng mga iilang solusyon (sa loob ng pagkahantad nang isang minuto sa des-impektante para sa ibabaw ng aserong di-kinakalawang). Kabilang dito ang 62–71% ethanol, 50–100% isopropanol, 0.1% sodium hypochlorite, 0.5% agua oksihenada, at 0.2–7.5% povidone-iodine. Di-gaanong epetiko ang mga ibang solusyon, tulad ng benzalkonium chloride at chrohexidine gluconate.[59]

Birolohiya

baguhin
Karagdagang impormasyon: Mga baryante ng SARS-CoV-2
 
Larawan ng SARSr-CoV virion

Ang SARS-CoV-2 ay isang novel severe acute respiratory syndrome coronavirus, unang ibinukod mula sa tatlong tao na may pulmonya na konektado sa kumpol ng kaso ng matalas na sakit sa palahingahan sa Wuhan.[60] Makikita ang lahat ng mga katangian ng novel SARS-CoV-2 virus sa mga kaugnay na koronabirus sa kalikasan.[61] Sa labas ng katawan ng tao, namamatay ang birus sa pamamagitan ng sabon, na nagpapaputok sa bulang pamprotekta ng birus.[22]

Tila may kaugnayan ang SARS-CoV-2 sa orihinal na SARS-CoV.[62] Ipinapalagay na nanggaling ito sa hayop. Isinisiwalat ng pag-aanalisang henetiko na karaniwang nagtitipun-tipon ang koronabirus sa genus Betacoronavirus, sa subgenus Sarbecovirus (angkan B) kasama ng dalawang uri na galing-paniki. 96% magkahawig ito at buong antas ng genome sa mga ibang sampol ng koronabirus sa paniki (BatCov RaTG13).[34] Noong Pebrero 2020, natuklasan ng mga Tsinong mananaliksik na isa lamang ang nag-iibang asidong amino sa mga tiyak na bahagi ng pagkakasunud-sunod ng genome ng mga birus mula sa pangolin at mula sa tao, ngunit natuklasan ng paghahambing ng buong genome sa kasalukuyan na 92% ang pinakamalaking porsyento ng ibinabahaging henetikong materyal sa pagitan ng koronabirus sa pangolin at SARS-CoV-2, na kulang upang patunayan na ang mga pangolin ay kalagitnaang biktima.[63]

Patopisyolohiya

baguhin

Pinaapektado ang mga baga sa COVID-19 dahil ang mga pinapasukan ang mga biktimang sihay sa pamamagitan ng ensimang ACE2, na pinakasana sa mga ika-2 uri ng selulang supot-hangin ng mga baga. Gumagamit ang birus ng natatanging surface glycoprotein na tinatawag na "spike" (peplomer) upang kumonekta sa ACE2 at pumasok sa biktimang sihay.[64] Nauugnay ang densidad ng ACE2 sa bawat tisyu sa kalubhaan ng sakit sa tisyung iyon at iminungkahi ng ilan na maaaring makaprotekta ang pagbawas sa aktibidad ng ACE2,[65][66] ngunit ang isa pang pananaw ay maaaring makapoprotekta ang pagtaas ng ACE2 gamit ang mga angiotensin II receptor blocker medication at kailangang subukin ang mga ganitong palagay .[67] Habang kumakalat ang sakit sa supot-hangin, maaaring magkaroon ng paghinto ng palahingahan at sumunod ang kamatayan.[66]

Nakaaapekto rin ang birus sa mga sangkap ng sikmura at bituka dahil saganang ipinapahayag ang ACE2 sa mga glandulang selula ng epitelyo sa sikmura, tokong, tumbong[68] pati na rin sa mga selulang endotelyal at enterosito ng maliit na bituka.[69]

Ang mga lumalkaing bahagi ng mga baga, ang mga supot-hangin sa palahingahan, ay naglalaman ng dalawang uri ng kumikilos na sihay. Ang isang sihay, uri I, ay sumisipsip mula sa hangin, yaon ay pagpapalit ng hangin. Ang isa pa, uri II, ay gumagawa ng mga surfactant na nagsisilbi upang mapanatiling likido, malinis, malaya sa impeksyon, atbp. ang mga baga. Naghahanap ng paraan ang COVID-19 para pumasok sa uri II sihay na gumagawa ng surfactant, at sinusugpo ito sa pamamagitan ng pagpaparami ng COVID-19 birus sa loob nito. Ang bawat uri II sihay na namamatay dahil sa birus ay nagiging sanhi ng matinding reaksyon sa baga. Umaapaw sa baga ang mga likido, nana, at sangkap ng patay na sihay, na nagiging sanhi ng sakit ng coronavirus sa palahingahan.[70]

Pagririkonosi

baguhin
 
Pagtatanghal ng pamahid sa nasoparinks para sa pagsusuri ng COVID-19
 
CDC rRT-PCR na kagamitang pansuri para sa COVID-19[71]

Inilathala ng WHO ang iilang protokol sa pagsusuri ng sakit.[72] Ang pamantayang pamaraan ng pagsusuri ay ang totoong oras na rRT-PCR.[73] Karaniwang sinusuri ang mga sampol mula sa palahingahan na nakuha ng pamahid sa nasoparinks, ngunit maaaring gamitin ang pamahid sa ilong o sampol ng uhog.[21][74] Makukuha dapat ang mga resulta sa loob ng iilang oras hanggang dalawang araw.[75][76] Maaaring suriin ang dugo, ngunit kailangan ng dalawang sampol ng dugo na kukunin sa pagitan ng dalawang linggo at halos walang agarang silbi ang mga resulta.[77] Nakabukod ang mga Tsinong dalub-agham ng isang uri ng koronabirus at nakalathala ng henetikong pagkakasunud-sunod para makabuo nang nakapag-iisa ang mga laboratoryo sa buong mundo ng mga pagsusuring patanikalang tambisa ng polymerase (PCR) upang matunton ang impeksyon ng birus.[9][78][79] Noong pagsapit ng 19 Marso 2020,[80] wala pang pagsusuri ng mga antibody ngunit sinisikap na makabuo ng mga ganito sa ngayon.[81] Inapbrubahan ng FDA ang unang pagsusuring punto ng pag-aalaga noong 21 Marso 2020 para gamitin sa katapusan ng buwang iyon.[82]

Iminungkahi ng mga panuntunang pangririkonosi na inilabas ng Ospital ng Zhongnan ng Unibersidad ng Wuhan ang mga paraan para matunton ang mga impeksyon batay sa mga katangiang klinikal at epidemiyolohikong panganib. Kabilang dito ang pagkilala sa mga taong may hindi bababa sa dalawa ng sumusunod na sintomas bukod sa kasaysayan ng pagbibiyahe papunta sa Wuhan o pakikipag-ugnayan sa mga ibang nahawang tao: lagnat, katangian ng pulmonya sa larawan, karaniwan o bumabang bilang ng puting sihay-dugo, o bumabang bilang ng limposayt.[83]

Naghinuha ang isang rebyu noong Marso 2020 na maliit lang ang silbi ng mga rayos-ekis sa dibdib sa mga unang yugto, habang may silbi ang mga iskanang CT ng dibdib bago pa man ang paglitaw ng mga sintomas.[84] Kabilang sa mga karaniwang katangian sa CT ang mga bilateral multilobar ground-glass opacificity na may peripheral, asymmetric and posterior distribution.[84] Nagkakaroon ng subpleural dominance, crazy paving[kailangang linawin] at consolidation habang kumakalat ang sakit.[85] Noong pagsapit ng Marso 2020, inirerekumenda ng Amerikanong Kolehiyo ng Paladiglapan na "hindi dapat gamitin ang CT upang magpasuri o bilang unang pagsusuri upang irikonosi ang COVID-19".[86]

  •  
    Karaniwang pasya ng paglalarawan ng CT
  •  
    Paglalarawan ng CT ng mabilisang baytang-baytang na yugto

Palasakitan

baguhin

Kaunti lamang ang mayroong datos tungkol sa mikroskopyong sugat at patopisyolohiya ng COVID-19.[87][88] Ang pangunahing palasakitang pasya sa awtopsiya ay:

Pagpipigil

baguhin
 
Ang pagpipigil sa mga bagong impeksyon upang mabawasan ang bilang ng mga kaso sa anumang oras—kilala bilang "flattening the curve" ("pagpapapatag ng kurba")—ay nagpapahintulot sa mga serbisyong pangkalusugan na pangasiwaan nang mas mainam ang parehong dami ng mga pasyente.[92][93][94]
 
Mga alternatibo sa pagpapatag ng kurba[95][96]

Kabilang sa mga hakbang upang maiwasan ang tsansa ng pagkahawa ang pagpapanatili sa bahay, pag-iiwas sa mga mataong lugar, paghuhugas ng kamay gamit ang tubig at sabon nang hindi bababa sa 20 segundo, pagpapraktis ng mabuting palalusugan, at pag-iiwas sa paghawak ng mata, ilong, o bibig ng kamay na hindi pa nahugas.[97][98][99] Inirerekumenda ng CDC ang pagtakip sa bibig at ilong ng tisyu habang umuubo at bumabahing at inirerekumenda ang paggamit ng loob ng siko kung walang tisyu.[97] Inirerekumenda rin nila ang tamang palalusugan sa kamay pagkatapos ng anumang ubo o bahing.[97] Nilalayon ng mga estratehiya ukol sa panlipunang pagdidistansya ang pagbawas ng kontak ng nahawang tao sa mga malalaking grupo sa pamamagitan ng pagsasara ng mga paaralan at opisina, paghihigpit sa pagbibiyahe, at pagkakansela ng mga pampublikong pagtitipon.[100] Kasali rin sa panlipunang pagdidistansya ang pangangailan na anim na talampakan ang distansya sa pagitan ng mga tao (halos 1.80 metro).[101]

Dahil hindi inaasahan ang pagkakaroon ng bakuna laban sa SARS-CoV-2 bago ang 2021 (bilang pinakamaagang tantya),[102] ang isang mahalagang bahagi ng pagkontrol ng pandemya ng COVID-19 ay ang pagbabawas sa rurok ng epidemya, kilala bilang "flattening the curve" ("pagpapatag ng kurba"), sa pamamagitan ng iba't ibang hakbang na naghahangad na bagalan ang bilis ng mga bagong impeksyon.[93] Nakatutulong ang pagpapabagal sa bilis ng pagkahawa sa pagbawas ng panganib na matabunan ang mga serbisyong pangkalusugan, na nagpapahintulot ng mas mainam na paggamot ng mga kasalukuyang kaso, at nagpapaantala sa bagong kaso hanggang magkaroon ng terapeutika o bakuna.[93]

Ayon sa WHO, inirerekumenda lang ang paggamit ng mask kung umuubo o bumabahing ang tao o kung nag-aalaga siya ng taong sinususpetsang may impeksyon.[103] Inirerekumenda naman ng iilang bansa na magsuot din ang mga malulusog na indibidwal ng mask. Kabilang dito ang Tsina,[104] Hong Kong,[105] Taylandia,[106] Tsekia,[107] at Austria.[108] Upang matugunan ang pangangailangan sa mga mask, tinatantya ng WHO na kakailanganing tumaas nang 40% ang pandaigdigang paggawa. Pinalala ng pag-iimbak at haka-haka ang problema. Dahil sa mga ito, tumaas nang anim ang presyo ng mga mask, natriple ang sa mga N95 respirator, at moble ang sa gown.[109] Itinuturing ng iilang eksperto sa kalusugan ang pagsuot ng mga non-medical grade mask at iba pang pantakip sa mukha tulad ng mga bupanda at bandana bilang mabuting paraan upang maiwasan ng mga tao ang paghahawak sa kanilang bibig at ilong, kahit hindi sila pinoprotektahan ng mga di-medikal na pananakip mula sa direktang bahing o ubo mula sa nahawang tao.[110]

Pinapayuhan ng CDC ang mga narekunusi ng COVID-19 o mga naniniwala na maaaring nahawa sila na manatili sa bahay maliban sa magpapagamot, tumawag muna bago bumisita sa tagapangalaga ng kalusugan, magsuot ng peysmask bago pumasok sa opisina ng tagapangalaga ng kalusugan at kung nasa anumang silid o sasakyan kasama ng ibang tao, magtakip ng mga ubo at bahing gamit ang tisyu, maghugas ng mga kamay palagi gamit ang sabon at tubig, at mag-iwas sa pakikibahagi ng mga personal na kagamitan sa bahay.[111][112] Pinapayuhan din ng CDC ang mga indibidwal na maghugas ng kamay palagi gamit ang sabon at tubig nang hindi bababa sa 20 segundo, lalo na pagkatapos pumunta sa banyo o kapag halatang marumi ang kamay, bago kumain at pagkatapos suminga, umubo, o bumahing. Iminumungkahi pa nito ang paggamit ng alcohol-based hand sanitizer na may 60% alkohol o higit pa, ngunit kapag walang sabon at tubig lamang.[97]

Para sa mga lugar na hindi madaling makuha ang mga komersyal ng hand sanitizer, nagbibigay ang WHO ng dalawang pormulasyon para sa lokal na paggawa. Sa mga pormulasyong ito, nanggagaling ang aktibidad laban sa mikrobyo mula sa ethanol or isopropanol. Ginagamit ang agua oksihenada upang alisin ang mga espora ng bakterya sa alkohol; "hindi siya aktibong sangkap para sa antiseptiko ng kamay". Idinaragdag ang glycerol bilang humectant.[113]

  •  
    Dumarami ang mga tangka sa pag-iiwas, na may mga epekto na umaabot nang napakalayo mula sa isang paglipat. Ang bawat kasong naiwasan ay humahantong sa mga mas maraming naiwasang kaso pagkatapos nito, na sa huli ay makapipigil sa pagsiklab nang lubus-lubusan.
  •  
    Panuto sa paghuhugas ng kamay

Pangangasiwa

baguhin
 
Apat na hakbang sa pagsusuot ng pansariling kagamitang pamprotekta[114]

Inaasikaso ang mga tao sa pamamagitan ng alagang pag-aalalay, na kinabibilangan ng likido, suporta sa oksiheno, at pagsusuporta sa ibang apektadong mahalagang sangkap.[115][116][117] Inirerekumenda ng CDC na magsuot ng peysmask ang mga nagsususpetsang nahawa ng birus.[26] Nagamit na ang pag-ooksiheno ng lamad sa labas ng katawan (ECMO) upang matagunan ang isyu ng paghinto ng palahingahan, ngunit tinatalakay pa rin ang kanyang benepisyo.[118]

Inilathala ng WHO at Tsinong Pambansang Komisyon sa Kalusugan ang mga rekomendasyon sa pang-aalaga ng mga taong napaospital dahil sa COVID-19.[119][120] Tinipon ng mga intensibista at palabaga sa Amerika ang mga rekomendasyon sa paggamot mula sa iba't ibang ahensya sa isang libreng mapagkukunan, ang IBCC.[121][122]

Paggamot

baguhin
Tingnan din: Pagbabakuna kontra COVID-19 sa Pilipinas

Inirerekumenda ng iilang propesyonal sa medisina ang paracetamol (acetaminophen) sa halip ng ibuprofen bilang unang paggamot.[123][124][125] Hindi salungat ang WHO sa paggamit ng di-steroid na drogang laban sa pamamaga (NSAID) tulad ng ibuprofen para sa sintomas,[126] at sinasabi ng FDA na walang ebidensya sa kasalukuyan na pinapalala ng mga NSAID ang mga sintomas ng COVID-19.[127]

Habang itinaas ang mga teoretikal na ikinababahala tungkol sa mga panghadlang ng ACE at pangharang ng tagatanggap ng angiotensin, at noong pagsapit ng 19 Marso 2020, hindi pa ito sapat upang pangatwiranan ang paghinto ng mga ganitong gamot.[128][129][130] Hindi inirerekumenda ang mga steroid tulad ng methylprednisolone maliban kung pinalubha pa ito ng sindrom ng matalas na sakit sa palahingahan.[131][132]

Pansariling kagamitang pamprotekta

baguhin

Dapat mag-ingat upang mabawasan ang panganib ng pagkalat ng birus, lalo na sa mga pagamutan habang nasasagawa ng mga hakbang na makalikha ng mga erosol, tulad ng intubasyon o bentilasyon ng kamay.[133] Para sa mga propesyonal ng medisina na nag-aalaga ng mga taong may COVID-19, inirerekumenda ng CDC ang paglagay ng tao sa Silid-bukuran ng Dalang-hanging Impeksyon (AIIR) bukod sa pagsasagawa ng pamantayang pag-iingat, pag-iingat sa pakikipag-ugnayan, at pag-iingat sa dalang-hangin.[134]

Binabalangkas ng CDC ang mga tiyak na patnubay sa paggamit ng pansariling kagamitang pamprotekta (PPE) sa pandemya. Kabilang sa inirerekumendang kasuotan ang:

Kapag mayroon, mas mainam ang mga respirador (sa halip ng mga peysmask).[140] Inaprubahan ang respirador-N95 para sa industriya ngunit binigyang-awtorisasyon ng FDA ang mask para gamitin sa ilalim ng Awtorisasyon para sa Kagipitang Paggamit (EUA). Idinisenyo sila upang magprotekta laban sa mga tipik sa hangin tulad ng alikabaok ngunit hindi garantisado ang bisa laban sa isang tiyak na elementong biyolohikal para sa paggamit na wala sa reseta.[141] Kapag walang magagamit na mask, inirerekumenda ng CDC ang paggamit ng panakip sa mukha, o bilang huling paraan ang mga mask na gawang-bahay.[142]

De-makinang bentilasyon

baguhin

Karamihan ng mga kaso ng COVID-19 ay hindi ganoong katindi na kailangan ang de-makinang bentilasyon (artipisyal na pansuporta sa paghihinga) , ngunit kailangan ito ng bahagdan ng mga kaso.[143][144] Inirerekumenda ng iilang mga Kanadyanong doktor ang paggamit ng mapanghimasok na de-makinang bentilasyon dahil nililimitahan ng pamamaraan ang pagkalat ng pinaerosol na bektor ng transmisyon.[143] Ang mga matinding kaso ay pinakakaraniwan sa mga matatanda (ang mga nakatatanda sa 60 taon[143] at lalo na ang mga nakatatanda sa 80 taon).[145] Kulang ang mga higaan sa ospital sa bawat tao sa maraming nagpapaunlad na bansa, na nakalilimita sa kapasidad ng sistemang pangkalusugan upang pangasiwaan ang biglang pagdami ng mga kaso ng COVID-19 na matindi anupat nangangailangan ng pagpapaospital.[146] Itong limitadong kapasidad ay mahalagang dahilan kung bakit kailangang patagin ang kurba (panatilihin ang bagal ng pagkakaroon ng bagong kaso para kalunang bababa ang bilang ng may sakit).[146] Natuklasan ng isang pagsusuri sa Tsina na 5% ang naospital sa mga intensive care unit, 2.3% ang nangailangan ng de-makinang suporta ng bentilasyon, at 1.4% ang namatay.[118] Halos 20–30% ng mga tao sa ospital na may pulmonya mula sa COVID-19 ay nangailangan ng ICU care bilang suporta sa palahingahan.[147]

Teknolohiya sa paggawa

baguhin

Dahil sa mga pagkabigo sa mga daloy ng produkto, namamagitan ang mga digital na tagagawa sa pagyayari ng mga pamahid sa ilong, bahagi ng bentilador, at iba pa.[148][149] Nag-empleo ang isang Italyanong startup ng teknolohiya ng 3D-limbag upang gumawa ng mga balbula para sa paggamot para sa coronavirus na nagliligtas-buhay dahil sa nasirang daloy ng produkto mula sa orihinal na pagmamanupaktura.[150] $1 ang naging gastos ng mga balbulang inilimbag-3D sa halip ng $10,000 at nahanda nang magdamag.[151]

Sindrom ng matalas na sakit sa palahingahan

baguhin

Nagiging mas kumplikado ang de-makinang bentilasyon habang lumalala ang ARDS sa COVID-19 at humihirap nang humihirap ang oksihenasyon.[152] Kakailanganin ang mga bentilador na may kakayahan ng paraan ng pagkontrol sa presyon at mataas na PEEP[153] upang sukdulan ang paghahatid ng oksiheno at bawasan ang panganib ng pagkapinsala ng baga na may kaugnay sa bentilador at numotoraks.[154] Maaaring walang mataas na PEEP sa mga lumang bentilador.

Mga opsyon para sa ARDS[152]
Terapiya Mga rekomendasyon
Taas-daloy ng oksihenong pailong

(High-flow nasal oxygen)

Para sa SpO2 <93%. Maaaring maiwasan ang pangagailangan para sa intubason at bentilasyon
Dami ng dumadaloy

(Tidal volume)

6mL bawat kg at maaaring ibaba hanggang 4mL/kg
Pantayaning presyon ng daanan ng hangin

(Plateau airaway pressure)

Panatilihing nang mababa sa 30 cmH2O kung posible (mataas na bilis ng palahingahan (35 bawat minuto) ay maaaring kailanganin)
Positibong presyon sa wakas ng pagbuga

(Positive end-expiratory pressure)

Katamtaman hanggang mataas na antas
Posisyong nakadapa

(Prone positioning)

Para sa lumalalang oksihenasyon
Pangangasiwa ng likido

(Fluid management)

Ang layunin ay negatibong balanse ng 1/2–1L bawat araw
Antibiyotiko Para sa mga pangalawahing impeksyong dulot ng baktirya
Mga glucocorticoid Di-inirerekomenda

Eksperimental na paggamot

baguhin

Wala pang naaprubahang gamot para sa sakit ng WHO ngunit inirerekumenda ang ilan ng mga indibidwal na pambansang awtoridad sa medisina.[155] Nagsimula ang pananaliksik sa mga potensyal na gamot noong Enero 2020,[156] at ang ilang drogang panlaban sa birus ay nasa klinikal na pagsubok.[157][158] Bagaman maaabutin ang 2021 bago mabuo ang mga bagong gamot,[159] inaprubahan na ang iilang gamot na sinusuri para sa mga ibang paggamit, o ay nasa huling yugto ng pagsubok.[155] Maaaring subukin ang gamot panlaban sa birus sa mga taong may matinding sakit.[115] Inirekumenda ng WHO na makibahagi ang mga boluntaryo sa mga pagsubok sa bisa at kaligtasan ng mga potensyal na gamot.[160]

Teknolohiyang pang-impormasyon

baguhin

Noong Pebrero 2020, inilunsad ng Tsina ang isang mobile app upang harapin ang siklab ng sakit.[161] Hinihilingan ang mga tagagamit na ilagay ang kanilang pangalan at ID bilang. Natutunton ng app ang ''malapit nakontak' gamit ang datos sa pagmamatyag at samakatwid ang potensyal na panganib ng impeksyon. Maaaring suriin ng bawat tagagamit ang tatlong pang tagagamit. Kung may natunton na potensyal na panganib, hindi lamang inirerekumenda ng app ang kuwarantina ng sarili, inaalerto rin nito ang mga lokal na opisyal sa kalusugan.[162]

Ginagamit ang analitika ng malaking datos ukol sa mga datos ng cellphone, teknolohiyang pangkilala ng mukha, pagsubaybay ng mobile phone, at intelihensyang artipisyal upang subaybayan ang mga nahawang tao at ang mga taong nakakontak nila sa Timog Korea, Taiwan, at Singgapura.[163][164] Noong Marso 2020, napangyari ng gobyerno ng Israel ang mga ahensiyang panseguridad na subaybayan ang mga datos ng taong sinususpetsang may coronavirus. Isinagawa ang hakbang upang ipatupad ang kuwarantina at protektahan ang mga makasasalimuha sa mga nahawang mamamayan.[165] Gayundin sa Marso 2020, ibinahagi ng Deutsche Telekom ang agregatong datos ng lokasyon ng phone sa Alemanong ahensya ng pamahalaang pederal Institutong Robert Koch, upang saliksikin at hadlangan ang pagkalat ng birus.[166] Ikinalat ng Rusya ang teknolohiyang pangkilala ng mukha upang matunton ang mga lumalabag sa kuwarantina.[167] Sinabi ni Giulio Gallera, Italyanong panrehiyong komisyonado sa kalusugan, na sinabihan siya ng mga operador ng mobile phone na "patuloy-tuloy pa ring naglilibot ang 40% ng mga tao".[168] Nagdaraos ang Alemanong pamahalaan ng 48 oras na hackathon sa dulo ng sanlinggo na may higit sa 42,000 kalahok.[169][170] Ipinatawag naman ni Kersti Kaljulaid, pangulo ng Estonya, ang tawag para sa malikhaing solusyon laban sa pagkalat ng coronavirus.[171]

Suportang sikolohikal

baguhin

Maaaring dumanas ang mga indibidwal ng kabagbagan dahil sa kuwarantina, paghihigpit sa pagbibiyahe, di-magandang epekto ng paggamot, o pagkatakot sa impeksyon mismo. Upang matugunan ang mga ganitong ikinababahala, inilathala ng Pambansang Komisyon sa Kalusugan ng Tsina ang isang pambansang patnubay para sa pamamagitan sa sikolohikal na krisis noong 27 Enero 2020.[172][173]

Prognosis

baguhin
Karagdagang impormasyon: Pagkakaiba sa pagitan ng COVID-19 at Pneumonia
 
Ang kabagsikan ng narikonosing kaso ng COVID-19 sa Tsina[174]
 
Antas ng namatay na kaso ayon sa pangkat ng edad sa Tsina. Mga datos mula sa 11 Pebrero 2020.[175]
 
Antas ng namatay na kaso sa Tsina depende sa mga iba pang problema sa kalusugan. Mga datos mula sa 11 Pebrero 2020.[175]
 
Bilang ng namatay kontra sa kabuuang bilang ng kaso ayon sa bansa at tinatayang antas ng namamatay na kaso

Naiiba-iba ang kabagsikan ng COVID-19. Maaaring mahinahon ang sakit na may kakaunting o walang sintomas, na magkahawig sa mga iba pang karaniwang sakit sa itaas ng palahingahan tulad ng karaniwang sipon. Karaniwang gumagaling ang mga mahinahong kaso sa loob ng dalawang linggo, habang ang mga ay matinding o kritikal na kaso ay maaaring tumagal nang tatlo hanggang anim na linggo bago gumaling. Kabilang doon sa mga namatay, ang pagitan ng paglilitaw ng sintomas at kamatayan ay nasa dalawa hanggang walong linggo.[34]

Madaling tablan ang mga kabataan ng sakit, ngunit mas malamang na mahinahon ang kanilang sintomas at may mas mababang tsansa ng matinding sakit kumpara sa mga matatanda; sa mga nakababata sa 50 taon, ang panganib ng kamatayan ay mas kaunti sa 0.5%, habang sa mga nakatatanda sa 70 ito ay higit sa 8%.[176][177] Higit na nanganganib ang mga buntis na babae para sa matinding impeksyon ng COVID-19 ayon sa mga datos mula sa mga magkahawig na birus, tulad ng SARS at MERS, ngunit kulang ang mga datos para sa COVID-19.[178][179]

Sa mga ilang tao, naaapektuhan ng COVID-19 ang mga baga at nagiging sanhi ng pulmonya. Sa mga malubhang apektado, maaaring sumulong nang mabilis ang COVID-19 patungo sa sindrom ng matalas na sakit sa palahingahan (ARDS) na nagiging sanhi ng paghinto ng palahingahan, dagok-septiko, o paghinto ng iilang sangkap ng katawan.[180][181] Kabilang sa mga kumplikasyon na may kaugnayan sa COVID-19 ang sepsis, di-karaniwang pamumuo, at pagkapinsala ng puso, bato, at atay. Inilarawan ang mga abnormalidad sa pamumuo, lalo na ang pagtaas ng oras ng prothrombin, sa 6% ng mga naospital na may COVID-19, habang nakita ang di-karaniwang kilos ng bato sa 4% sa pangkat na ito.[182] Malimit makita sa mga matinding kaso ang pagkapinsala sa atay na ipinapahayag ng mga dugong pangmarka ng pinsala sa atay.[183]

Natuklasan ng iilang pagsusuri na makatutulong ang tagway ng neutrophil sa lymphocyte (NLR) sa maagang pagsisiyasat ng matinding sakit.[184]

Karamihan ng mga namamatay sa COVID-19 ay may mga dati nang umiiral na kondisyon, kabilang ang altapresyon, diabetes mellitus, at sakit sa puso.[185] Iniulat ng Istituto Superiore di Sanità na 8.8% ng mga namatay kung saan may mga masusuring tsart pangkalusugan, 97.2% ng mga sinuring pasyente ay may di-kukulangin sa isang kapwa sakit na ang katamtamang pasyente ay mag 2.7 sakit.[186] Ayon din sa ulat, panggitnang oras sa pagitan ng paglitaw ng sintomas at kamatayan ay sampung araw, na kung saan nagugol ang limang araw sa ospital. Gayunpaman, ang mga pasyenteng nailipat sa ICU ay may panggitnang oras ng pitong araw sa pagitan ng pagsasaospital at kamatayan.[186] Sa isang pagsusuri ng mga unang kaso, ang panggitnang oras sa pagitan ng paglitaw ng unang sintomas at kamatayan ay 14 araw, na may buong saklaw ng anim hanggang 41 araw.[187] Sa isang pagsusuri ng Pambansang Komisyon sa Kalusugan (NHC) ng Tsina, ang mga kalalakihan ay may antas ng kamatayan na 2.8%, habang ang mga kababaihan ay may antas ng kamatayan na 1.7%.[188] Ipinapakita ng mga eksaminasyong histopatolohikal ng sampol ng baga pagkatapos ng kamatayan ang nakakalat na pinsala sa supot-hangin na may katas ng cellular fibromyxoid sa dalawang baga. Naobserbahan ang mga biral na sitopatikong pagbabao sa mga pneumocyte. Nakahawig ang larawan ng baga sa sindrom ng matalas na sakit sa palahingahan (ARDS).[34] Sa 11.8% ng mga iniulat na namatay ng Pambansang Komisyon sa Kalusugan ng Tsina, naitala ang pinsala sa puso sa pamamagitan ng napataas na antas ng troponin o atake sa puso.[43] Maaari ring maapektuhan ang mortalidad ang pagkakaroon ng mga yamang medikal at sosyoekonomika ng rehiyon.[189] Magkakaiba ang mga tantya ng mortalidad mula sa kondisyon dahil sa mga pagkakaiba-iba ng mga rehiyon ,[190] ngunit dahil rin sa mga hamon sa pamamaraan. Ang kakulangan sa pagbilang ng mga mahinahong kaso ay maaaring humantong sa pagmamalabis ng antas ng kamatayan.[191] Gayunpaman, maaaring mangahulugan ng pagmamaliit ng antas ng kamatayan ang katotohanan na ang mga namatay ay resulta ng mga kasong nahawa sa nakaraan.[192][193]

Itinaas ang mga ikinababahala ukol sa pangmatagalang sequelae ng sakit. Natuklasan ng Awtoridad ng Ospital ng Hong Kong ang pagbaba ng 20% hanggang 30% sa kapasidad ng baga sa mga iilang tao na gumaling sa sakit, at iminumungkahi ng mga iskinan na baga ang pinsala sa sangkap.[194]

Antas ng nasawing kaso (%) ayon sa edad at bansa
Edad 0–9 10–19 20–29 30–39 40–49 50–59 60–69 70–79 80-89 90+
Tsino noong pagsapit ng 11 Pebrero[175] 0.0 0.2 0.2 0.2 0.4 1.3 3.6 8.0 14.8
Dinamarka noong pagsapit ng 8 Abril[195] 0.2 3.4 11.9 20.8 32.4
Italya noong pagsapit ng 6 Abril[196] 0.1 0.0 0.1 0.4 0.8 2.3 8.4 22.7 30.6 26.8
Olanda noong pagsapit ng 6 Abril[197] 0.0 0.0 0.1 0.1 0.4 1.2 6.2 16.0 25.1 22.0
Timog Korea noong pagsapit ng 7 Abril[198] 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.7 2.0 8.3 20.0
Espanya noong pagsapit ng 7 Abril[199] 0.3 0.2 0.2 0.2 0.3 1.0 3.1 9.9 19.2 22.7
Antas ng nasawing kaso (%) ayon sa edad sa Estados Unidos
Edad 0–19 20–44 45–54 55–64 65–74 75–84 85+
Estados Unidos noong pagsapit ng 16 Marso[200] 0.0 0.1–0.2 0.5–0.8 1.4–2.6 2.7–4.9 4.3–10.5 10.4–27.3
Paalala: Kabilang sa nakababang hangganan ang lahat ng mga kaso. Hindi kasama sa nakatataas na hangganan ang mga kaso na kulang sa datos.
Tantya ng antas ng nasawing nahawa at probabilidad ng matinding kurso ng sakit (%) ayon sa edad batay sa mga kaso mula sa Tsina[201]
0–9 10–19 20–29 30–39 40–49 50–59 60–69 70–79 80+
Matinding sakit 0.0
(0.0–0.0) 		0.04
(0.02–0.08) 		1.0
(0.62–2.1) 		3.4
(2.0–7.0) 		4.3
(2.5–8.7) 		8.2
(4.9–17) 		11
(7.0–24) 		17
(9.9–34) 		18
(11–38)
Namatay 0.0016
(0.00016–0.025) 		0.0070
(0.0015–0.050) 		0.031
(0.014–0.092) 		0.084
(0.041–0.19) 		0.16
(0.076–0.32) 		0.60
(0.34–1.3) 		1.9
(1.1–3.9) 		4.3
(2.5–8.4) 		7.8
(3.8–13)
Tinatantya ang kabuuang antas ng nasawing nahawa sa 0.66% (0.39–1.3). Ang antas ng nasawing nahawa ay nasawi sa bawat kabuuan ng nahawang tao, na rikonosi man o may anumang sintomas. Ang mga nakapanaklong na bilang ay 95% kapani-paniwalang agwat para sa mga tantya.

Muling pagkahawa

baguhin

Noong pagsapit ng Marso 2020, hindi alam kung nakabibigay ang nakaraang pagkahawa ng epektibong at pangmatagalang imyunidad sa mga taong gumaling sa sakit.[202] Malamang na magkakaroon ng imyunidad ayon sa gawi ng mga ibang coronavirus,[203] ngunit naiuat ang mga kasong gumaling sa COVID-19 at saka nagpositibo sa coronavirus sa dakong huli.[204][205][206] Pinaniniwalaan na ang mga ganitong kaso ay mga pagpapalala ng namamalaging impeksyon sa halip ng muling pagkahawa.[206]

Kasaysayan

baguhin

Ipinapalagay na ang birus ay likas at nagmumula sa hayop,[61] sa pamamagitan ng impeksyong ligwak.[207] Hindi alam ang pinagmulan nito ngunit noong pagsapit ng Disyembre 2019 halos lahat ng pagkalat ng impeksyon ay sa pamamagitan ng mga tao.[175][208] Naganap ang unang di-opisyal na naiulat na impeksyon noong 17 Nobyembre sa Wuhan, Tsina.[209] Isiniwalat ng isang pagsusuri ng unang 41 kaso ng kumpirmadong COVID-19, na inilathala noong Enero 2020 sa The Lancet, ang pinakaunang petsa ng paglitaw ng sintomas bilang 1 Disyembre 2019.[210][211][212] Iniulat ng mga opisyal na pahayagan mula sa WHO ang unang paglitaw ng sintomas bilang 8 Disyembre 2019.[209]

Tingnan din

baguhin

Talababa

baguhin
  1. ↑ Binibigyang-kahulugan ang malapitang pakikitungo bilang isang metro (~3.3 talampakan) ng WHO[16] at ~1.8 metro (6 talampakan) ng CDC.[17]
  2. ↑ Ang ubo na hindi natakpan ay maaaring maglakbay hanggang 8.2 metro (27 talampakan).[18]

Sanggunian

baguhin
  1. ↑ "Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study" (PDF). The Lancet. 14 Pebrero 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  2. ↑ Han, Xiaoyu; Cao, Yukun; Jiang, Nanchuan; Chen, Yan; Alwalid, Osamah; Zhang, Xin; Gu, Jin; Dai, Meng; Liu, Jie; Zhu, Wanyue; Zheng, Chuansheng. "Novel Coronavirus Pneumonia (COVID-19) Progression Course in 17 Discharged Patients: Comparison of Clinical and Thin-Section CT Features During Recovery". Clinical Infectious Diseases (sa wikang Ingles). doi:10.1093/cid/ciaa271.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Symptoms". Centers for Disease Control and Prevention. United States. 10 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 30 Enero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 "COVID-19 Dashboard by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU)". ArcGIS. Johns Hopkins University. Nakuha noong Abril 12, 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ Sakit sa Coronavirus 2019 (COVID-19), Environmental Protection Agency
  6. ↑ World Health Organization (Pebrero 11, 2020). Novel Coronavirus (2019-nCoV): situation report, 22 (PDF) (Ulat). World Health Organization.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Gorbalenya, Alexander E. (2020-02-11). "Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group". bioRxiv (sa wikang Ingles): 2020.02.07.937862. doi:10.1101/2020.02.07.937862. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Pebrero 2020. Nakuha noong 11 Pebrero 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. ↑ "Coronavirus disease named Covid-19". BBC News (sa wikang Ingles). 2020-02-11. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Pebrero 2020. Nakuha noong 2020-02-11.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Hui, D. S.; I. Azhar E.; Madani, T. A.; Ntoumi, F.; Kock, R.; Dar, O.; Ippolito, G.; Mchugh, T. D.; Memish, Z. A.; Drosten, Christian; Zumla, A.; Petersen, E. (Pebrero 2020). "The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health—The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". Int J Infect Dis. 91: 264–66. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ 10.0 10.1 "WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19". World Health Organization (WHO) (Nilabas sa mamamahayag). 11 Marso 2020. Nakuha noong 12 Marso 2020.{{cite nilabas sa mamamhayag}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  11. ↑ "Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)". www.cdc.gov. 10 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 30 Enero 2020. Nakuha noong 11 Pebrero 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19)". World Health Organization (WHO). Nakuha noong 11 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  13. ↑ 13.0 13.1 Hopkins, Claire. "Loss of sense of smell as marker of COVID-19 infection" (PDF). Ear, Nose and Throat surgery body of United Kingdom. Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-05-27. Nakuha noong 2020-03-28.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  14. ↑ 14.0 14.1 "Q&A on coronaviruses". World Health Organization (WHO). Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Enero 2020. Nakuha noong 27 Enero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  15. ↑ 15.0 15.1 "Coronavirus Update (Live): 935,957 Cases and 47,245 Deaths from COVID-19 Virus Outbreak - Worldometer". www.worldometers.info (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2 Abril 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  16. ↑ 16.00 16.01 16.02 16.03 16.04 16.05 16.06 16.07 16.08 16.09 16.10 16.11 "Q&A on coronaviruses (COVID-19)". World Health Organization (WHO). 17 Abril 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Mayo 2020. Nakuha noong 14 Mayo 2020. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) Maling banggit (Invalid na <ref> tag; maraming beses na binigyang-kahulugan ang pangalang "WHO2020QA" na may iba't ibang nilalaman); $2
  17. ↑ "How COVID-19 Spreads". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 2 Abril 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Abril 3, 2020. Nakuha noong Abril 3, 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  18. ↑ Bourouiba L (Marso 2020). "Turbulent Gas Clouds and Respiratory Pathogen Emissions: Potential Implications for Reducing Transmission of COVID-19". JAMA. doi:10.1001/jama.2020.4756. PMID 32215590.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  19. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Transmission". Centers for Disease Control and Prevention (sa wikang Ingles). 17 Marso 2020. Nakuha noong 23 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 "Q & A on COVID-19". European Centre for Disease Prevention and Control. Nakuha noong 30 Abril 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Maling banggit (Invalid na <ref> tag; maraming beses na binigyang-kahulugan ang pangalang "ECDCQA" na may iba't ibang nilalaman); $2
  21. ↑ 21.0 21.1 "Interim Guidelines for Collecting, Handling, and Testing Clinical Specimens from Persons for Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Marso 2020. Nakuha noong 26 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  22. ↑ 22.0 22.1 Salehi S, Abedi A, Balakrishnan S, Gholamrezanezhad A (Marso 2020). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): A Systematic Review of Imaging Findings in 919 Patients". AJR. American Journal of Roentgenology: 1–7. doi:10.2214/AJR.20.23034. PMID 32174129.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Maling banggit (Invalid na <ref> tag; maraming beses na binigyang-kahulugan ang pangalang ":0" na may iba't ibang nilalaman); $2
  23. ↑ "ACR Recommendations for the use of Chest Radiography and Computed Tomography (CT) for Suspected COVID-19 Infection". American College of Radiology. 2020-03-22. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  24. ↑ "Advice for public". World Health Organization (WHO). Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Enero 2020. Nakuha noong 25 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  25. ↑ "Guidance on social distancing for everyone in the UK". GOV.UK (sa wikang Ingles). Nakuha noong 25 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  26. ↑ 26.0 26.1 CDC (11 Pebrero 2020). "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". Centers for Disease Control and Prevention. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Pebrero 2020. Nakuha noong 15 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  27. ↑ Feng, Shuo; Shen, Chen; Xia, Nan; Song, Wei; Fan, Mengzhen; Cowling, Benjamin J. (2020-03-20). "Rational use of face masks in the COVID-19 pandemic". The Lancet Respiratory Medicine (sa wikang Ingles). 0. doi:10.1016/S2213-2600(20)30134-X. ISSN 2213-2600. PMID 32203710.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  28. ↑ "When and how to use masks". www.who.int (sa wikang Ingles). Nakuha noong 31 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  29. ↑ Tait, Robert (2020-03-30). "Czechs get to work making masks after government decree". The Guardian (sa wikang Ingles). ISSN 0261-3077. Nakuha noong 2020-03-31.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  30. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 15 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Pebrero 2020. Nakuha noong 20 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  31. ↑ "Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)". www.who.int (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 31 Enero 2020. Nakuha noong 2020-02-11.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  32. ↑ "Hundreds of evacuees to be held on bases in California; Hong Kong and Taiwan restrict travel from mainland China - The Washington Post". Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Pebrero 2020. Nakuha noong 11 Pebrero 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  33. ↑ "WHO Situation Report #65" (PDF). WHO. 25 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  34. ↑ 34.0 34.1 34.2 34.3 Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) (PDF) (Ulat). World Health Organization (WHO). 16–24 Pebrero 2020. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 29 Pebrero 2020. Nakuha noong 21 Marso 2020.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  35. ↑ 35.0 35.1 35.2 Palus, Shannon (2020-03-27). "The Key Stat in the NYTimes' Piece About Losing Your Sense of Smell Was Wrong". Slate Magazine. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 Marso 2020. Nakuha noong 2020-03-28.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  36. ↑ 36.0 36.1 Iacobucci, Gareth (2020). "Sixty seconds on ... anosmia". BMJ. 368: m1202. doi:10.1136/bmj.m1202. ISSN 1756-1833. PMID 32209546.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  37. ↑ 37.0 37.1 Wei, Xiao-Shan; Wang, Xuan; Niu, Yi-Ran; Ye, Lin-Lin; Peng, Wen-Bei; Wang, Zi-Hao; Yang, Wei-Bing; Yang, Bo-Han; Zhang, Jian-Chu; Ma, Wan-Li; Wang, Xiao-Rong; Zhou, Qiong (26 Pebrero 2020). "Clinical Characteristics of SARS-CoV-2 Infected Pneumonia with Diarrhea". doi:10.2139/ssrn.3546120.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  38. ↑ Chen, N.; Zhou, M.; Dong, X.; Qu, J.; Gong, F.; Han, Y.; Qiu, Y.; Wang, J.; Liu, Y.; Wei, Y.; Xia, J.; Yu, T.; Zhang, X.; Zhang, L. (Pebrero 2020). "Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study". Lancet (sa wikang Ingles). 395 (10223): 507–513. doi:10.1016/S0140-6736(20)30211-7. PMID 32007143.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  39. ↑ Hessen, Margaret Trexler (27 Enero 2020). "Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary". Elsevier Connect. Inarkibo mula sa orihinal noong 30 Enero 2020. Nakuha noong 31 Enero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  40. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Symptoms". Centers for Disease Control and Prevention (sa wikang Ingles). 20 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Marso 2020. Nakuha noong 21 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  41. ↑ Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y, atbp. (Pebrero 2020). "Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China". Lancet. 395 (10223): 497–506. doi:10.1016/S0140-6736(20)30183-5. PMID 31986264.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  42. ↑ Lai, Chih-Cheng; Shih, Tzu-Ping; Ko, Wen-Chien; Tang, Hung-Jen; Hsueh, Po-Ren (1 Marso 2020). "Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges". International Journal of Antimicrobial Agents (sa wikang Ingles). 55 (3): 105924. doi:10.1016/j.ijantimicag.2020.105924. ISSN 0924-8579. PMID 32081636.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  43. ↑ 43.0 43.1 Zheng YY, Ma YT, Zhang JY, Xie X (Marso 2020). "COVID-19 and the cardiovascular system". Nature Reviews. Cardiology. doi:10.1038/s41569-020-0360-5. PMID 32139904.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  44. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang entuk-anosmia3); $2
  45. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (sa wikang Ingles). 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 2 Marso 2020. Nakuha noong 26 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  46. ↑ World Health Organization (19 Pebrero 2020). "Coronavirus disease 2019 (COVID-19): situation report, 29". World Health Organization (WHO). hdl:10665/331118.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  47. ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19): How long is the incubation period for COVID-19?". World Health Organization (WHO). Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Enero 2020. Nakuha noong 26 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  48. ↑ Lauer, Stephen A.; Grantz, Kyra H.; Bi, Qifang; Jones, Forrest K.; Zheng, Qulu; Meredith, Hannah R.; Azman, Andrew S.; Reich, Nicholas G.; Lessler, Justin (10 Marso 2020). "The Incubation Period of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) From Publicly Reported Confirmed Cases: Estimation and Application". Annals of Internal Medicine (sa wikang Ingles). doi:10.7326/M20-0504. ISSN 0003-4819. PMC 7081172. PMID 32150748. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Marso 2020. Nakuha noong 24 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  49. ↑ CDC (2020-02-11). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Pebrero 2020. Nakuha noong 2020-03-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  50. ↑ Bai, Yan; Yao, Lingsheng; Wei, Tao; Tian, Fei; Jin, Dong-Yan; Chen, Lijuan; Wang, Meiyun (2020-02-21). "Presumed Asymptomatic Carrier Transmission of COVID-19". JAMA (sa wikang Ingles). doi:10.1001/jama.2020.2565. ISSN 0098-7484. PMC 7042844. PMID 32083643. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Marso 2020. Nakuha noong 8 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  51. ↑ 51.0 51.1 "China Reveals 1,541 Symptom-Free Virus Cases Under Pressure". www.bloomberg.com. 31 Marso 2020. Nakuha noong 2020-03-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  52. ↑ "코로나19 국내 발생현황 브리핑 (20. 03. 16. 14시)". ktv.go.kr (sa wikang Koreano). Nakuha noong 2020-03-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  53. ↑ Loh, Ne-Hooi Will; Tan, Yanni; Taculod, Juvel H.; atbp. (18 Marso 2020). "The Impact of High-Flow Nasal Cannula (HFNC) on Coughing Distance: Implications on Its Use During the Novel Coronavirus Disease Outbreak". Canadian Journal of Anesthesia. doi:10.1007/s12630-020-01634-3. PMC 7090637. PMID 32189218.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  54. ↑ Bourouiba, Lydia (26 Marso 2020). "Turbulent Gas Clouds and Respiratory Pathogen Emissions: Potential Implications for Reducing Transmission of COVID-19". JAMA. doi:10.1001/jama.2020.4756. PMID 32215590.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  55. ↑ 55.0 55.1 "Modes of transmission of virus causing COVID-19: implications for IPC precaution recommendations". www.who.int (sa wikang Ingles). Nakuha noong 29 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  56. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Transmission". Centers for Disease Control and Prevention (sa wikang Ingles). 17 Marso 2020. Nakuha noong 29 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  57. ↑ "New coronavirus stable for hours on surfaces". National Institutes of Health. 17 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 23 Marso 2020. Nakuha noong 23 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  58. ↑ Moriyama, M; Hugentobler, WJ; Iwasaki, A (20 Marso 2020). "Seasonality of Respiratory Viral Infections". Annual Review of Virology. 7. doi:10.1146/annurev-virology-012420-022445. PMID 32196426.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  59. ↑ Kampf, G.; Todt, D.; Pfaender, S.; Steinmann, E. (Marso 2020). "Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents". The Journal of Hospital Infection. 104 (3): 246–251. doi:10.1016/j.jhin.2020.01.022. PMID 32035997.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)  
  60. ↑ "Outbreak of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2): increased transmission beyond China—fourth update" (PDF). European Centre for Disease Prevention and Control. 14 Pebrero 2020. Nakuha noong 8 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  61. ↑ 61.0 61.1 Andersen KG, Rambaut A, Lipkin WI, Holmes EC, Garry RF (17 Marso 2020). "The proximal origin of SARS-CoV-2". Nature Medicine: 1–3. doi:10.1038/s41591-020-0820-9. ISSN 1546-170X. Inarkibo mula sa orihinal noong 18 Marso 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  62. ↑ Zhu N, Zhang D, Wang W, Li X, Yang B, Song J, atbp. (Pebrero 2020). "A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019". The New England Journal of Medicine. 382 (8): 727–733. doi:10.1056/NEJMoa2001017. PMID 31978945.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  63. ↑ Cyranoski D (26 Pebrero 2020). "Mystery deepens over animal source of coronavirus". Nature. 579 (7797): 18–19. Bibcode:2020Natur.579...18C. doi:10.1038/d41586-020-00548-w. PMID 32127703.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  64. ↑ Letko M, Marzi A, Munster V (2020). "Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses". Nature Microbiology. 5 (4): 562–569. doi:10.1038/s41564-020-0688-y. PMID 32094589.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  65. ↑ Zhang H, Penninger JM, Li Y, Zhong N, Slutsky AS (Marso 2020). "Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) as a SARS-CoV-2 receptor: molecular mechanisms and potential therapeutic target". Intensive Care Medicine. 46 (4): 586–590. doi:10.1007/s00134-020-05985-9. PMC 7079879. PMID 32125455.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  66. ↑ 66.0 66.1 Xu H, Zhong L, Deng J, Peng J, Dan H, Zeng X, atbp. (Pebrero 2020). "High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa". International Journal of Oral Science. 12 (1): 8. doi:10.1038/s41368-020-0074-x. PMC 7039956. PMID 32094336.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  67. ↑ Gurwitz D (Marso 2020). "Angiotensin receptor blockers as tentative SARS‐CoV‐2 therapeutics". Drug Development Research. doi:10.1002/ddr.21656. PMID 32129518.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  68. ↑ Gu, Jinyang; Han, Bing; Wang, Jian (27 Pebrero 2020). "COVID-19: Gastrointestinal manifestations and potential fecal-oral transmission". Gastroenterology. doi:10.1053/j.gastro.2020.02.054. ISSN 0016-5085. PMID 32142785.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  69. ↑ Hamming, I.; Timens, W.; Bulthuis, M. L. C.; Lely, A. T.; Navis, G. J.; Goor, H. van (2004). "Tissue distribution of ACE2 protein, the functional receptor for SARS coronavirus. A first step in understanding SARS pathogenesis". The Journal of Pathology (sa wikang Ingles). 203 (2): 631–637. doi:10.1002/path.1570. ISSN 1096-9896. PMID 15141377.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  70. ↑ Doctor Duc C Vuong, general surgeon in Albuquerque, New Mexico (23 Marso 2020). "HOW COVID-19 KILLS--I'm a Surgeon--And Why We Can't Save You". YouTube. Nakuha noong 5 Abril 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link) CS1 maint: url-status (link)
  71. ↑ CDC (5 Pebrero 2020). "CDC Tests for 2019-nCoV". Centers for Disease Control and Prevention. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Pebrero 2020. Nakuha noong 12 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  72. ↑ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". World Health Organization (WHO). Inarkibo mula sa orihinal noong 17 Marso 2020. Nakuha noong 13 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  73. ↑ "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Summary". Centers for Disease Control and Prevention. 30 Enero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Enero 2020. Nakuha noong 30 Enero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  74. ↑ "Real-Time RT-PCR Panel for Detection 2019-nCoV". Centers for Disease Control and Prevention. 29 Enero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 30 Enero 2020. Nakuha noong 1 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  75. ↑ "Curetis Group Company Ares Genetics and BGI Group Collaborate to Offer Next-Generation Sequencing and PCR-based Coronavirus (2019-nCoV) Testing in Europe". GlobeNewswire News Room. 30 Enero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 31 Enero 2020. Nakuha noong 1 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  76. ↑ Brueck, Hilary (30 Enero 2020). "There's only one way to know if you have the coronavirus, and it involves machines full of spit and mucus". Business Insider. Inarkibo mula sa orihinal noong 1 Pebrero 2020. Nakuha noong 1 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  77. ↑ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Pebrero 2020. Nakuha noong 26 Pebrero 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  78. ↑ Cohen J, Normile D (Enero 2020). "New SARS-like virus in China triggers alarm" (PDF). Science. 367 (6475): 234–35. Bibcode:2020Sci...367..234C. doi:10.1126/science.367.6475.234. PMID 31949058. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 11 Pebrero 2020. Nakuha noong 11 Pebrero 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  79. ↑ "Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 data hub". NCBI. Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Marso 2020. Nakuha noong 4 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  80. ↑ Vogel, Gretchen (2020). "New blood tests for antibodies could show true scale of coronavirus pandemic". Science. doi:10.1126/science.abb8028. ISSN 0036-8075.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  81. ↑ Pang J, Wang MX, Ang IY, Tan SH, Lewis RF, Chen JI, atbp. (Pebrero 2020). "Potential Rapid Diagnostics, Vaccine and Therapeutics for 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV): A Systematic Review". Journal of Clinical Medicine. 9 (3): 623. doi:10.3390/jcm9030623. PMID 32110875.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  82. ↑ "Coronavirus (COVID-19) Update: FDA Issues first Emergency Use Authorization for Point of Care Diagnostic" (Nilabas sa mamamahayag). FDA. 21 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Marso 2020. Nakuha noong 22 Marso 2020.{{cite nilabas sa mamamhayag}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  83. ↑ Jin YH, Cai L, Cheng ZS, Cheng H, Deng T, Fan YP, atbp. (Pebrero 2020). "A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)". Military Medical Research. 7 (1): 4. doi:10.1186/s40779-020-0233-6. PMC 7003341. PMID 32029004.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  84. ↑ 84.0 84.1 Salehi, Sana; Abedi, Aidin; Balakrishnan, Sudheer; Gholamrezanezhad, Ali (2020-03-14). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): A Systematic Review of Imaging Findings in 919 Patients". American Journal of Roentgenology (sa wikang Ingles): 1–7. doi:10.2214/AJR.20.23034. ISSN 0361-803X. PMID 32174129.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  85. ↑ Lee, Elaine Y. P.; Ng, Ming-Yen; Khong, Pek-Lan (24 Pebrero 2020). "COVID-19 pneumonia: what has CT taught us?". The Lancet Infectious Diseases (sa wikang Ingles). 0 (4): 384–385. doi:10.1016/S1473-3099(20)30134-1. ISSN 1473-3099. PMID 32105641. Inarkibo mula sa orihinal noong 8 Marso 2020. Nakuha noong 13 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  86. ↑ "ACR Recommendations for the use of Chest Radiography and Computed Tomography (CT) for Suspected COVID-19 Infection". American College of Radiology. 2020-03-22. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  87. ↑ Autopsy in suspected COVID-19 cases Naka-arkibo 28 March 2020 sa Wayback Machine., Hanley B et al, J Clin Pathol, PubMed
  88. ↑ A pathological report of three COVID-19 cases by minimally invasive autopsies, Yao XH et al., PubMed
  89. ↑ Giani, Marco; Seminati, Davide; Lucchini, Alberto; Foti, Giuseppe; Pagni, Fabio (16 Marso 2020). "Exuberant plasmocytosis in bronchoalveolar lavage of the first patient requiring Extracorporeal Membrane Oxygenation for SARS-CoV-2 in Europe". Journal of Thoracic Oncology: Official Publication of the International Association for the Study of Lung Cancer. doi:10.1016/j.jtho.2020.03.008. PMID 32194247.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  90. ↑ Lillicrap, David (1 Abril 2020). "Disseminated intravascular coagulation in patients with 2019-nCoV pneumonia". Journal of thrombosis and haemostasis: JTH. 18 (4): 786–787. doi:10.1111/jth.14781. PMID 32212240 – sa pamamagitan ni/ng PubMed.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  91. ↑ Mitra, Anupam; Dwyre, Denis M.; Schivo, Michael; Thompson, George R.; Cohen, Stuart H.; Ku, Nam; Graff, John P. (25 Marso 2020). "Leukoerythroblastic reaction in a patient with COVID-19 infection". American Journal of Hematology. doi:10.1002/ajh.25793. PMID 32212392 – sa pamamagitan ni/ng PubMed.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  92. ↑ Wiles, Siouxsie (9 Marso 2020). "The three phases of Covid-19—and how we can make it manageable". The Spinoff. Inarkibo mula sa orihinal noong 27 Marso 2020. Nakuha noong 9 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  93. ↑ 93.0 93.1 93.2 Anderson RM, Heesterbeek H, Klinkenberg D, Hollingsworth TD (Marso 2020). "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. 395 (10228): 931–934. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. PMID 32164834. A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation—e.g. minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  94. ↑ Barclay, Eliza (10 Marso 2020). "How canceled events and self-quarantines save lives, in one chart". Vox. Inarkibo mula sa orihinal noong 12 Marso 2020. Nakuha noong 12 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  95. ↑ Wiles, Siouxsie (14 Marso 2020). "After 'Flatten the Curve', we must now 'Stop the Spread'. Here's what that means". The Spinoff. Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Marso 2020. Nakuha noong 13 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  96. ↑ Anderson RM, Heesterbeek H, Klinkenberg D, Hollingsworth TD (Marso 2020). "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. 395 (10228): 931–934. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. PMID 32164834.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  97. ↑ 97.0 97.1 97.2 97.3 Centers for Disease Control (3 Pebrero 2020). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Prevention & Treatment" (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Disyembre 2019. Nakuha noong 10 Pebrero 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  98. ↑ World Health Organization. "Advice for Public". Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Enero 2020. Nakuha noong 10 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  99. ↑ "My Hand-Washing Song: Readers Offer Lyrics For A 20-Second Scrub". NPR.org (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Marso 2020. Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  100. ↑ Maragakis, Lisa Lockerd. "Coronavirus, Social Distancing and Self Quarantine". www.hopkinsmedicine.org. Johns Hopkins University. Inarkibo mula sa orihinal noong 18 Marso 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  101. ↑ Parker-Pope, Tara (19 Marso 2020). "Deciding How Much Distance You Should Keep". The New York Times (sa wikang Ingles). ISSN 0362-4331. Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Marso 2020. Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  102. ↑ Grenfell, Rob; Drew, Trevor (17 Pebrero 2020). "Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus". Science Alert. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 Pebrero 2020. Nakuha noong 26 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  103. ↑ "When and how to use masks". World Health Organization (WHO). Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Marso 2020. Nakuha noong 8 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  104. ↑ "For different groups of people: how to choose masks". NHC.gov.cn. National Health Commission of the People's Republic of China. 7 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 5 Abril 2020. Nakuha noong 22 Marso 2020. Disposable medical masks: Recommended for: · People in crowded places · Indoor working environment with a relatively dense population · People going to medical institutions · Children in kindergarten and students at school gathering to study and do other activities{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  105. ↑ "Prevention of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)" (PDF). Centre for Health Protection. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 21 Marso 2020. Nakuha noong 22 Marso 2020. Wear a surgical mask when taking public transport or staying in crowded places.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  106. ↑ Kuhakan, Jiraporn (12 Marso 2020). "'Better than nothing': Thailand encourages cloth masks amid surgical mask shortage". Reuters. Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Marso 2020. Nakuha noong 22 Marso 2020. Thailand's health authorities are encouraging people to make cloth face masks at home to guard against the spread of the coronavirus amid a shortage of surgical masks. ... The droplet from coughing and sneezing is around five microns and we have tested already that cloth masks can protect against droplets bigger than one micron.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  107. ↑ "Coronavirus: Czechs facing up to COVID-19 crisis by making masks mandatory". euronews. 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 30 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  108. ↑ "Austria is making everyone who goes inside a supermarket wear a face mask". www.cbsnews.com (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 31 Marso 2020. Nakuha noong 2020-03-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  109. ↑ "Shortage of personal protective equipment endangering health workers worldwide" (Nilabas sa mamamahayag). WHO. 3 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 5 Marso 2020. Nakuha noong 24 Marso 2020.{{cite nilabas sa mamamhayag}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  110. ↑ "Guidance against wearing masks for the coronavirus is wrong—you should cover your face—The Boston Globe". BostonGlobe.com. Inarkibo mula sa orihinal noong 22 Marso 2020. Nakuha noong 22 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  111. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Prevention & Treatment". Centers for Disease Control and Prevention. U.S. Department of Health & Human Services. 10 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Marso 2020. Nakuha noong 11 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  112. ↑ Centers for Disease Control and Prevention (11 Pebrero 2020). "What to do if you are sick with 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)" (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Pebrero 2020. Nakuha noong 13 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  113. ↑ "WHO-recommended handrub formulations". WHO Guidelines on Hand Hygiene in Health Care: First Global Patient Safety Challenge Clean Care Is Safer Care. World Health Organization. 19 Marso 2009. Nakuha noong 19 Marso 2020.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  114. ↑ "Sequence for Putting On Personal Protective Equipment (PPE)" (PDF). CDC. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 5 Marso 2020. Nakuha noong 8 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  115. ↑ 115.0 115.1 Fisher D, Heymann D (Pebrero 2020). "Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID-19". BMC Medicine. 18 (1): 57. doi:10.1186/s12916-020-01533-w. PMC 7047369. PMID 32106852.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  116. ↑ Kui L, Fang YY, Deng Y, Liu W, Wang MF, Ma JP, atbp. (Pebrero 2020). "Clinical characteristics of novel coronavirus cases in tertiary hospitals in Hubei Province". Chinese Medical Journal: 1. doi:10.1097/CM9.0000000000000744. PMID 32044814.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  117. ↑ Wang T, Du Z, Zhu F, Cao Z, An Y, Gao Y, Jiang B (Marso 2020). "Comorbidities and multi-organ injuries in the treatment of COVID-19". Lancet. Elsevier BV. 395 (10228): e52. doi:10.1016/s0140-6736(20)30558-4. PMID 32171074.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  118. ↑ 118.0 118.1 Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, Liang WH, Ou CQ, He JX, atbp. (Pebrero 2020). "Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China". The New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. doi:10.1056/nejmoa2002032. PMID 32109013.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  119. ↑ Cheng ZJ, Shan J (Pebrero 2020). "2019 Novel coronavirus: where we are and what we know". Infection. 48 (2): 155–163. doi:10.1007/s15010-020-01401-y. PMID 32072569.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  120. ↑ "Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected". World Health Organization (WHO). Inarkibo mula sa orihinal noong 31 Enero 2020. Nakuha noong 13 Pebrero 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  121. ↑ Farkas, Josh (Marso 2020). COVID-19—The Internet Book of Critical Care (digital) (Reference manual) (sa wikang Ingles). USA: EMCrit. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Marso 2020. Nakuha noong 13 Marso 2020. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  122. ↑ "COVID19—Resources for Health Care Professionals". Penn Libraries. 11 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Marso 2020. Nakuha noong 13 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  123. ↑ Day, Michael (17 Marso 2020). "Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists". BMJ. 368: m1086. doi:10.1136/bmj.m1086. PMID 32184201. Inarkibo mula sa orihinal noong 19 Marso 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  124. ↑ "Self-isolation advice—Coronavirus (COVID-19)". National Health Service (United Kingdom) (sa wikang Ingles). 2020-02-28. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 Marso 2020. Nakuha noong 2020-03-27.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  125. ↑ Day, Michael (17 Marso 2020). "Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists". BMJ (sa wikang Ingles). 368: m1086. doi:10.1136/bmj.m1086. ISSN 1756-1833. PMID 32184201. Inarkibo mula sa orihinal noong 19 Marso 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  126. ↑ AFP (19 Marso 2020). "Updated: WHO Now Doesn't Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms". ScienceAlert. Inarkibo mula sa orihinal noong 18 Marso 2020. Nakuha noong 19 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  127. ↑ Research, Center for Drug Evaluation and (2020-03-19). "FDA advises patients on use of non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) for COVID-19". Drug Safety and Availability (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 27 Marso 2020. Nakuha noong 27 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  128. ↑ "Patients taking ACE-i and ARBs who contract COVID-19 should continue treatment, unless otherwise advised by their physician". Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Marso 2020. Nakuha noong 21 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  129. ↑ "Patients taking ACE-i and ARBs who contract COVID-19 should continue treatment, unless otherwise advised by their physician". American Heart Association (Nilabas sa mamamahayag). 17 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Marso 2020. Nakuha noong 25 Marso 2020.{{cite nilabas sa mamamhayag}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  130. ↑ de Simone, Giovanni. "Position Statement of the ESC Council on Hypertension on ACE-Inhibitors and Angiotensin Receptor Blockers". Council on Hypertension of the European Society of Cardiology. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Marso 2020. Nakuha noong 24 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  131. ↑ Vetter P, Eckerle I, Kaiser L (Pebrero 2020). "Covid-19: a puzzle with many missing pieces". BMJ. 368: m627. doi:10.1136/bmj.m627. PMID 32075791.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  132. ↑ "Novel Coronavirus—COVID-19: What Emergency Clinicians Need to Know". www.ebmedicine.net. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Marso 2020. Nakuha noong 9 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  133. ↑ Cheung JC, Ho LT, Cheng JV, Cham EY, Lam KN (Pebrero 2020). "Staff safety during emergency airway management for COVID-19 in Hong Kong". Lancet Respiratory Medicine. doi:10.1016/s2213-2600(20)30084-9. PMID 32105633.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  134. ↑ CDC (12 Marso 2020). "What healthcare personnel should know about caring for patients with confirmed or possible coronavirus disease 2" (PDF). CDC. Nakuha noong 31 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  135. ↑ Filtering out Confusion: Frequently Asked Questions about Respiratory Protection, User Seal Check Naka-arkibo 16 August 2019 sa Wayback Machine.. The National Institute for Occupational Safety and Health (April 2018). Retrieved 16 March 2020.
  136. ↑ Proper N95 Respirator Use for Respiratory Protection Preparedness Naka-arkibo 27 March 2020 sa Wayback Machine.. NIOSH Science Blog (16 March 2020). Retrieved 16 March 2020.
  137. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Marso 2020. Nakuha noong 11 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  138. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Marso 2020. Nakuha noong 8 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  139. ↑ "Strategies for Optimizing the Supply of Eye Protection". CDC. 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 23 Marso 2020. Nakuha noong 23 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  140. ↑ CDC (11 Pebrero 2020). "Interim Infection Prevention and Control Recommendations for Patients with Suspected or Confirmed Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Healthcare Settings". Centers for Disease Control and Prevention (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Marso 2020. Nakuha noong 25 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  141. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Frequently Asked Questions". Food and Drug Administration.
  142. ↑ "Strategies for Optimizing the Supply of Facemasks". CDC. 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 23 Marso 2020. Nakuha noong 23 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  143. ↑ 143.0 143.1 143.2 Murthy S, Gomersall CD, Fowler RA (11 Marso 2020). "Care for Critically Ill Patients With COVID-19". JAMA. doi:10.1001/jama.2020.3633. PMID 32159735. Inarkibo mula sa orihinal noong 18 Marso 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  144. ↑ World Health Organization (28 Enero 2020). "Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (2019-nCoV) infection is suspected" (PDF). Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 26 Pebrero 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  145. ↑ Ferguson, N.; Laydon, D.; Nedjati Gilani, G.; Imai, N.; Ainslie, K.; Baguelin, M.; Bhatia, S.; Boonyasiri, A.; Cucunuba Perez, Zulma; Cuomo-Dannenburg, G.; Dighe, A. (16 Marso 2020). "Report 9: Impact of non-pharmaceutical interventions (NPIs) to reduce COVID19 mortality and healthcare demand". Imperial College London. Table 1. doi:10.25561/77482. hdl:20.1000/100. Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Marso 2020. Nakuha noong 25 Marso 2020. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  146. ↑ 146.0 146.1 Scott, Dylan (16 Marso 2020). "Coronavirus is exposing all of the weaknesses in the US health system High health care costs and low medical capacity made the US uniquely vulnerable to the coronavirus". Vox. Inarkibo mula sa orihinal noong 18 Marso 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  147. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (sa wikang Ingles). 2020-02-11. Inarkibo mula sa orihinal noong 2 Marso 2020. Nakuha noong 2020-03-29.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  148. ↑ Temple, James. "How 3D printing could save lives in the coronavirus outbreak". MIT Technology Review. Nakuha noong 5 Abril 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  149. ↑ Tibken, Shara. "3D printing may help supply more essential coronavirus medical gear". CNET (sa wikang Ingles). Nakuha noong 5 Abril 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  150. ↑ "[Updating] Italian hospital saves Covid-19 patients lives by 3D printing valves for reanimation devices". 3D Printing Media Network. 14 Marso 2020. Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  151. ↑ Peters, Jay (17 Marso 2020). "Volunteers produce 3D-printed valves for life-saving coronavirus treatments". The Verge (sa wikang Ingles). Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  152. ↑ 152.0 152.1 Matthay, Michael A.; Aldrich, J. Matthew; Gotts, Jeffrey E. (Marso 2020). "Treatment for severe acute respiratory distress syndrome from COVID-19". The Lancet Respiratory Medicine. doi:10.1016/S2213-2600(20)30127-2. PMID 32203709.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  153. ↑ Briel, Matthias; Meade, Maureen; Mercat, Alain; Brower, Roy G.; Talmor, Daniel; Walter, Stephen D.; Slutsky, Arthur S.; Pullenayegum, Eleanor; Zhou, Qi; Cook, Deborah; Brochard, Laurent; Richard, Jean-Christophe M.; Lamontagne, François; Bhatnagar, Neera; Stewart, Thomas E.; Guyatt, Gordon (3 Marso 2010). "Higher vs Lower Positive End-Expiratory Pressure in Patients With Acute Lung Injury and Acute Respiratory Distress Syndrome". JAMA. 303 (9): 865–73. doi:10.1001/jama.2010.218. PMID 20197533.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  154. ↑ Diaz, Raiko; Heller, Daniel (2020). Barotrauma And Mechanical Ventilation. PMID 31424810. {{cite book}}: |website= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  155. ↑ 155.0 155.1 Li G, De Clercq E (Marso 2020). "Therapeutic options for the 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)". Nature Reviews. Drug Discovery. 19 (3): 149–150. doi:10.1038/d41573-020-00016-0. PMID 32127666.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  156. ↑ "Chinese doctors using plasma therapy on coronavirus, WHO says 'very valid' approach". Reuters. 17 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Marso 2020. Nakuha noong 19 Marso 2020 – sa pamamagitan ni/ng www.reuters.com.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  157. ↑ Steenhuysen, Julie; Kelland, Kate (24 Enero 2020). "With Wuhan virus genetic code in hand, scientists begin work on a vaccine". Reuters. Inarkibo mula sa orihinal noong 25 Enero 2020. Nakuha noong 25 Enero 2020. {{cite news}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  158. ↑ Duddu, Praveen (19 Pebrero 2020). "Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19". clinicaltrialsarena.com. Inarkibo mula sa orihinal noong 19 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  159. ↑ Lu H (28 Enero 2020). "Drug treatment options for the 2019-new coronavirus (2019-nCoV)". Biosci Trends. 14 (1): 69–71. doi:10.5582/bst.2020.01020. PMID 31996494.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  160. ↑ Nebehay, Stephanie; Kelland, Kate; Liu, Roxanne (5 Pebrero 2020). "WHO: 'no known effective' treatments for new coronavirus". Thomson Reuters. Inarkibo mula sa orihinal noong 5 Pebrero 2020. Nakuha noong 5 Pebrero 2020. {{cite news}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  161. ↑ "China launches coronavirus 'close contact' app". BBC News. 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 Pebrero 2020. Nakuha noong 7 Marso 2020. {{cite news}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  162. ↑ Chen, Angela. "China's coronavirus app could have unintended consequences". MIT Technology Review. Nakuha noong 7 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  163. ↑ "Gov in the Time of Corona". GovInsider. 19 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Marso 2020. Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  164. ↑ Manancourt, Vincent (10 Marso 2020). "Coronavirus tests Europe's resolve on privacy". POLITICO. Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Marso 2020. Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  165. ↑ Tidy, Joe (17 Marso 2020). "Coronavirus: Israel enables emergency spy powers". BBC News (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 18 Marso 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  166. ↑ Bünte, Oliver (18 Marso 2020). "Corona-Krise: Deutsche Telekom liefert anonymisierte Handydaten an RKI" [Corona crisis: Deutsche Telekom delivers anonymized cell phone data to RKI]. Heise Online (sa wikang Aleman). Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Marso 2020. Nakuha noong 25 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  167. ↑ "Moscow deploys facial recognition technology for coronavirus quarantine". Reuters (sa wikang Ingles). 21 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 22 Pebrero 2020. Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  168. ↑ "Italians scolded for flouting lockdown as death toll nears 3,000". Pittsburgh Post-Gazette (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Marso 2020. Nakuha noong 20 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  169. ↑ "Kreative Lösungen gesucht". Startseite (sa wikang Aleman). Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Marso 2020. Nakuha noong 23 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  170. ↑ Dannewitz, Juliane (23 Marso 2020). "Hackathon Germany: #WirvsVirus". Datenschutzbeauftragter (sa wikang Aleman).{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  171. ↑ Whyte, Andrew (21 Marso 2020). "President makes global call to combat coronavirus via hackathon". ERR (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Marso 2020. Nakuha noong 23 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  172. ↑ Xiang YT, Yang Y, Li W, Zhang L, Zhang Q, Cheung T, atbp. (Marso 2020). "Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed". The Lancet. Psychiatry. 7 (3): 228–29. doi:10.1016/S2215-0366(20)30046-8. PMID 32032543.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  173. ↑ Kang L, Li Y, Hu S, Chen M, Yang C, Yang BX, atbp. (Marso 2020). "The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus". The Lancet. Psychiatry. 7 (3): e14. doi:10.1016/S2215-0366(20)30047-X. PMID 32035030.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  174. ↑ Roser, Max; Ritchie, Hannah; Ortiz-Ospina, Esteban (4 Marso 2020). "Coronavirus Disease (COVID-19)". Our World in Data. Inarkibo mula sa orihinal noong 19 Marso 2020. Nakuha noong 12 Marso 2020. {{cite journal}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  175. ↑ 175.0 175.1 175.2 175.3 Yanping Z, atbp. (The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team) (17 Pebrero 2020). "The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19)—China, 2020". China CDC Weekly. Chinese Center for Disease Control and Prevention. 2 (8): 113–122. Inarkibo mula sa orihinal noong 19 Pebrero 2020. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  176. ↑ Lu X, Zhang L, Du H, Zhang J, Li YY, Qu J, atbp. (18 Marso 2020). "SARS-CoV-2 Infection in Children". New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. doi:10.1056/nejmc2005073. ISSN 0028-4793. PMID 32187458.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  177. ↑ Dong Y, Mo X, Hu Y, Qi X, Jiang F, Jiang Z, Tong S (2020). "Epidemiological Characteristics of 2143 Pediatric Patients With 2019 Coronavirus Disease in China" (PDF). Pediatrics: e20200702. doi:10.1542/peds.2020-0702. PMID 32179660. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 17 Marso 2020. Nakuha noong 16 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  178. ↑ Fang L, Karakiulakis G, Roth M (Marso 2020). "Are patients with hypertension and diabetes mellitus at increased risk for COVID-19 infection?". The Lancet Respiratory Medicine. 395 (10224): e40. doi:10.1016/S0140-6736(20)30311-1. PMC 7118626. PMID 32171062.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  179. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 Pebrero 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 2 Marso 2020. Nakuha noong 2 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  180. ↑ Heymann DL, Shindo N, atbp. (WHO Scientific and Technical Advisory Group for Infectious Hazards) (Pebrero 2020). "COVID-19: what is next for public health?". Lancet. Elsevier BV. 395 (10224): 542–545. doi:10.1016/s0140-6736(20)30374-3. PMID 32061313.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  181. ↑ Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, Dulebohn SC, Di Napoli R (2020). "Features, Evaluation and Treatment Coronavirus (COVID-19)". StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 32150360. Nakuha noong 18 Marso 2020.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  182. ↑ Zhou F, Yu T, Du R, Fan G, Liu Y, Liu Z, atbp. (2020). "Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study". The Lancet. Elsevier BV. 395 (10229): 1054–1062. doi:10.1016/s0140-6736(20)30566-3. ISSN 0140-6736. PMID 32171076.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  183. ↑ Xu L, Liu J, Lu M, Yang D, Zheng X (Marso 2020). "Liver injury during highly pathogenic human coronavirus infections". Liver International. doi:10.1111/liv.14435. PMID 32170806.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  184. ↑ Tian, Dai-Shi; Wang, Wei; Shang, Ke; Ma, Ke; Xie, Cuihong; Tao, Yu; Yang, Sheng; Zhang, Shuoqi; Hu, Ziwei; Zhou, Luoqi; Qin, Chuan (12 Marso 2020). "Dysregulation of immune response in patients with COVID-19 in Wuhan, China". Clinical Infectious Diseases. doi:10.1093/cid/ciaa248. PMC 7108125. PMID 32161940.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  185. ↑ "WHO Director-General's statement on the advice of the IHR Emergency Committee on Novel Coronavirus". World Health Organization (WHO).
  186. ↑ 186.0 186.1 Palmieri L, Andrianou X, Barbariol P, Bella A, Bellino S, Benelli E, atbp. (3 Abril 2020). Characteristics of COVID-19 patients dying in Italy Report based on available data on April 2th, 2020 (PDF) (Ulat). Istituto Superiore di Sanità. Nakuha noong 3 Abril 2020.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  187. ↑ Wang W, Tang J, Wei F (Abril 2020). "Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China". Journal of Medical Virology. 92 (4): 441–47. doi:10.1002/jmv.25689. PMID 31994742.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  188. ↑ "Coronavirus Age, Sex, Demographics (COVID-19)". www.worldometers.info. Inarkibo mula sa orihinal noong 27 Pebrero 2020. Nakuha noong 26 Pebrero 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  189. ↑ Ji Y, Ma Z, Peppelenbosch MP, Pan Q (Pebrero 2020). "Potential association between COVID-19 mortality and health-care resource availability". Lancet Global Health. 8 (4): e480. doi:10.1016/S2214-109X(20)30068-1. PMID 32109372.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  190. ↑ Li XQ, Cai WF, Huang LF, Chen C, Liu YF, Zhang ZB, atbp. (Marso 2020). "[Comparison of epidemic characteristics between SARS in2003 and COVID-19 in 2020 in Guangzhou]". Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi = Zhonghua Liuxingbingxue Zazhi (sa wikang Tsino). 41 (5): 634–637. doi:10.3760/cma.j.cn112338-20200228-00209. PMID 32159317.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  191. ↑ Jung SM, Akhmetzhanov AR, Hayashi K, Linton NM, Yang Y, Yuan B, atbp. (Pebrero 2020). "Real-Time Estimation of the Risk of Death from Novel Coronavirus (COVID-19) Infection: Inference Using Exported Cases". Journal of Clinical Medicine. 9 (2): 523. doi:10.3390/jcm9020523. PMC 7074479. PMID 32075152.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  192. ↑ Chughtai A, Malik A (Marso 2020). "Is Coronavirus disease (COVID-19) case fatality ratio underestimated?". Global Biosecurity. 1 (3). doi:10.31646/gbio.56 (di-aktibo 19 Marso 2020).{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of 2020 (link) CS1 maint: date auto-translated (link)
  193. ↑ Baud D, Qi X, Nielsen-Saines K, Musso D, Pomar L, Favre G (Marso 2020). "Real estimates of mortality following COVID-19 infection". The Lancet Infectious Diseases. doi:10.1016/S1473-3099(20)30195-X. PMC 7118515. PMID 32171390.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  194. ↑ Cheung, Elizabeth (13 Marso 2020). "Some recovered Covid-19 patients may have lung damage, doctors say". South China Morning Post (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Marso 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  195. ↑ COVID-19 i Danmark: Epidemiologisk overvågningsrapport den 8. april 2020 (Ulat) (sa wikang Danes). Statens Serum Institut. 8 Abril 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 12 Abril 2020. Nakuha noong 9 Abril 2020.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  196. ↑ Epidemia COVID-19. Aggiornamento nazionale 6 aprile 2020 (PDF) (Ulat) (sa wikang Italyano). Rome: Istituto Superiore di Sanità. 6 Abril 2020. Nakuha noong 7 Abril 2020.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  197. ↑ Epidemiologische situatie COVID-19 in Nederland 06 april 2020 (PDF) (Ulat) (sa wikang Olandes). Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milie. 6 Abril 2020. Nakuha noong 6 Abril 2020.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  198. ↑ The updates on COVID-19 in Korea as of 7 April (Ulat). Korea Centers for Disease Control and Prevention. 7 Abril 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 17 Mayo 2020. Nakuha noong 9 Abril 2020. {{cite report}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  199. ↑ Actualización nº 67. Enfermedad por el coronavirus (COVID-19) (PDF) (Ulat) (sa wikang Kastila). Ministerio de Sanidad, Consumo y Bienestar Social. 8 Abril 2020. Nakuha noong 9 Abril 2020.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: url-status (link)
  200. ↑ CDC COVID-19 Response Team (18 Marso 2020). "Severe Outcomes Among Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—United States, February 12 – March 16, 2020". Morbidity and Mortality Weekly Report. Centers for Disease Control. 69 (12): 343–346. doi:10.15585/mmwr.mm6912e2. PMID 32214079. Inarkibo mula sa orihinal noong 22 Marso 2020. Nakuha noong 22 Marso 2020.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  201. ↑ Verity, Robert; Okell, Lucy C; Dorigatti, Ilaria; Winskill, Peter; Whittaker, Charles; Imai, Natsuko; Cuomo-Dannenburg, Gina; Thompson, Hayley; Walker, Patrick G T; Fu, Han; Dighe, Amy (30 Marso 2020). "Estimates of the severity of coronavirus disease 2019: a model-based analysis". The Lancet Infectious Diseases. doi:10.1016/s1473-3099(20)30243-7. ISSN 1473-3099. PMID 32240634.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  202. ↑ "BSI open letter to Government on SARS-CoV-2 outbreak response". immunology.org. British Society for Immunology. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Marso 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  203. ↑ "Can you get coronavirus twice or does it cause immunity?". The Independent (sa wikang Ingles). 13 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Marso 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  204. ↑ "They survived the coronavirus. Then they tested positive again. Why?". Los Angeles Times (sa wikang Ingles). 13 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Marso 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  205. ↑ "14% of Recovered Covid-19 Patients in Guangdong Tested Positive Again". caixinglobal.com (sa wikang Ingles). Caixin Global. Inarkibo mula sa orihinal noong 3 Marso 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  206. ↑ 206.0 206.1 Omer, SB; Malani, P; del Rio, C (6 Abril 2020). "The COVID-19 Pandemic in the US A Clinical Update". JAMA. doi:10.1001/jama.2020.5788.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  207. ↑ Berger, Kevin (12 Marso 2020). "The Man Who Saw the Pandemic Coming". Nautilus. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Marso 2020. Nakuha noong 16 Marso 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  208. ↑ Heymann DL, Shindo N (Pebrero 2020). "COVID-19: what is next for public health?". Lancet. 395 (10224): 542–45. doi:10.1016/S0140-6736(20)30374-3. PMID 32061313.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  209. ↑ 209.0 209.1 Davidson, Helen (13 Marso 2020). "First Covid-19 case happened in November, China government records show—report". The Guardian. Inarkibo mula sa orihinal noong 20 Marso 2020. Nakuha noong 21 Marso 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  210. ↑ Wu, Yi-Chi; Chen, Ching-Sung; Chan, Yu-Jiun (Marso 2020). "The outbreak of COVID-19: An overview". Journal of the Chinese Medical Association (sa wikang Ingles). 83 (3): 217–220. doi:10.1097/JCMA.0000000000000270. ISSN 1726-4901.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  211. ↑ Wang, C.; Horby, P. W.; Hayden, F. G.; Gao, G. F. (Pebrero 2020). "A novel coronavirus outbreak of global health concern". Lancet. 395 (10223): 470–473. doi:10.1016/S0140-6736(20)30185-9. PMID 31986257.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)  
  212. ↑ Cohen, Jon (Enero 2020). "Wuhan seafood market may not be source of novel virus spreading globally". Science. doi:10.1126/science.abb0611.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)


Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=COVID-19&oldid=2109228"