Wikipedia

Alemanya

(Idinirekta mula sa Germany)

Ang Alemánya[1] (Aleman: Bundesrepublik Deutschland, pinakamalapit na bigkas [bun·des·re·pu·blík dóych·lant]) ay isang bansa sa gitnang Europa na kasáma sa Unyong Europeo (EU). Ito ay pinaliligiran ng Hilagang Dagat, Dinamarka at ng Dagat Baltiko sa hilaga; ng Polonya at Tsekya sa silangan; Austria at Switzerland sa timog, at ng Pransiya, Luxembourg, Belhika, at Netherlands sa kanluran. Ang teritoryo ng Alemanya ay sumasaklaw sa 375,201 kilometro kuwadradong lupain na may pabago-bagong klima. Ang bansa ay mayroong higit 82 milyong mamamayan at natatangi at unang bansang may pinakamataong kasapi ng Unyong Europeo. Pagkatapos ng Estados Unidos, ang Alemanya ay ang pangalawang pinakasikat na destinasyon paglipat sa mundo.[2]

Republikang Pederal ng Alemanya

Bundesrepublik Deutschland  (Aleman)
Watawat ng Alemanya
Watawat
Eskudo ng Alemanya
Eskudo
Salawikain: Einigkeit und Recht und
Freiheit (Aleman)
"Pagkakaisa at Katarungan at Kalayaan"
Awiting Pambansa: Deutschlandlied (Aleman)
"Awit ng Alemanya"
EU-Germany (orthographic projection).svg
Lokasyon ng Alemanya (lunting maitim) sa Unyong Europeo (lunting mapusyaw).
Kabisera
at pinakamalaking lungsod
Berlin
52°31′N 13°23′E / 52.517°N 13.383°E / 52.517; 13.383
Official languageAleman
KatawaganAleman
Hermano
PamahalaanRepublikang parlamentaryong pederal
• Pangulo
Frank-Walter Steinmeier
• Kansilyer
Olaf Scholz
Robert Habeck
Lehislatura
Bundesrat (Konsehong Pederal)
Bundestag (Diyetang Pederal)
Kasaysayan
2 Pebrero 962
12 Hulyo 1806
8 Hunyo 1815
16 Abril 1867
• Pag-iisa (Imperyong Aleman)
18 Enero 1871
11 Agosto 1919
30 Enero 1933
23 Mayo 1949
7 Oktubre 1949
3 Oktubre 1990
Lawak
• Kabuuan
357,022 km2 (137,847 mi kuw) (ika-63)
• Katubigan (%)
1.27 (2015)
Populasyon
• Pagtataya sa 2020
Increase 83,190,556 (ika-18)
• Kapal
232/km2 ([convert: di tugmang yunit]) (ika-58th)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2021
• Kabuuan
Increase $4.743 trilyon (ika-5)
• Bawat kapita
Increase $56,956 (ika-15)
KDP (nominal)Pagtataya sa 2021
• Kabuuan
Increase $4.319 trilyon (ika-4)
• Bawat kapita
Increase $51,860 (ika-15)
Gini (2019)29.7
mababa
TKP (2019)Increase 0.947
napakataas · ika-6
SalapiEuro (€) (EUR)
Sona ng orasUTC+1 (CET)
• Tag-init (DST)
UTC+2 (CEST)
Gilid ng pagmamanehokanan
Kodigong pantelepono+49
Internet TLD.de

Sa kabuuan ng kaniyang kasaysayan, ang Alemanya ay naging bahagi ng iba't ibang estado. Isang maliit na lugar na kung tawagin ay Germania (wikang Latin) ang tinirahan ng mga taong Hermaniko noong mga 100 AD.

Ito ay nabuo lámang bílang estado mula 1871 hanggang 1945 (74 taon), at muli na namang nahati pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa dalawa: Republikang Pederal ng Alemanya na nakilala bílang Kanlurang Alemanya at Demokratikong Republika ng Alemanya na nakilala naman bilang Silangang Alemanya. Noong 3 Oktubre 1990, bumagsak ang Silangang Alemanya sa Kanlurang Alemanya at muling nabuo ang bansa. Ang Berlin ang kabisera at ang pinakaimportanteng lungsod.

KasaysayanBaguhin

Ang bansa ng Alemanya ay masagana sa kasaysayan na nagmula noong 100 BC. Maliit lámang ang kaalaman sa dáting Alemanya ngunit alam na ang mga tribong Hermaniko ay madalas naglaban sa Imperyo ng Roma.

Nang ika-9 siglo ay kumalat ang Kristyanismo sa bansa. Dito din pinanganak si Martin Luther, isang monghe na naghimagsik sa batas ng Simbahan at nagsimula ng bagong relihiyon na ang Protestanismo. Ito ang naging mitsa ng Panahon ng Repormasyon.

Nang ika-19 siglo naman ay dumating ang sikát na Kaharian ng Prusya at sa pamumuno ni Otto von Bismarck at nakita ang tagumpay sa mga digmaan laban sa Dinamarka at Austria. Sa mga hulíng taon ng siglo natatag ang impyero ng Alemanya pagkatapos sa pagpapanalo sa digmaan laban sa Pranses.

Nang ika-20 siglo naman ang karanasan ng bayan ng Unang Digmaang Pandaigdig at ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, nahati ang bansa sa silangan at kanluran. Ang Dingding ng Berlin ang naghati sa gitna ng kabisera at naging simbolo ng Digmaang Malamig.

Nang 1989, pinatumba ang Dingding ng Berlin at nagkasama ulit ang kanluran at silangan. Sa kasulukuyan, ang ekonomiya ng Alemanya ay isa sa mga pinakamahusay sa mundo.

PagkakahatiBaguhin

Labing-anim na estado (Bundesländer) ang bumubuo sa Alemanya at ang kani-kaniyang kabisera:[3]

  1. Baden-Württemberg (Stuttgart)
  2. Baviera (Múnich)
  3. Berlin (Berlin)
  4. Brandeburgo (Potsdam)
  5. Bremen (Bremen)
  6. Hamburgo (Hamburgo)
  7. Hesse (Wiesbaden)
  8. Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania (Schwerin)
  9. Mababang Sahonya (Hanóver)
  10. Hilagang Renania-Westfalia (Düsseldorf)
  11. Renania-Palatinado (Maguncia)
  12. Sarre (Sarrebruck)
  13. Sahonya (Dresde)
  14. Sahonya-Anhalt (Magdeburgo)
  15. Schleswig-Holstein (Kiel)
  16. Turingia (Erfurt)

KulturaBaguhin

Ang Alemanya ay isang kulturang indibidwalistiko na isang uri ng ng kultura na ang pagpapahalaga ay nasa isang indibidwal o sarili kesa sa isang grupo. Ang mga kulturang indidbidwalistiko ay nagbibigay halaga sa sariling pananaw, pribasiya, autonomiya(pangangasiwa sa sariling buhay), pag-asa sa sarili at sariling sikap. Ang mga Aleman ay gumagamit ng diretsang pakipagtalastasan, naghahayag sa sariling naisin, at gumagamit ng mga iba't ibang paraan upang maayos ang mga alitan sa ibang kapwa tao. Ang Alemanya ay isang uri ng may mababang pagitan ng kapangyarihan(low power distance culture) kung saan ito ay nagbibigay halaga sa bawat indibidwal na walang tinitingnang estado o katayuan sa buhay at nagtatakwil ng kawalang kapantayan sa lipunan. Tinatakwil ng mga Aleman ang mga autoridad sa ikabubuti ng bawat indibidwal na bahagi ng isang lipunan.

Tignan dinBaguhin

SanggunianBaguhin

  1. ↑ "Alemanya, Deutschland". UP Diksiyonaryong Filipino. 2001.
  2. ↑ "Germany Top Migration Land After U.S. in New OECD Ranking". Bloomberg. 20 Mayo 2014. Nakuha noong 29 August 2014.
  3. ↑ es:Organización territorial de Alemania

Mga kawing panlabasBaguhin

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alemanya&oldid=1998814"