Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao

(Idinirekta mula sa Human Development Index)

Ang Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao[1][2] (Ingles: Human Development Index, daglat: HDI) sa Ingles ay isang talatuntunan o indeks na ginagamit upang sukatin o iranggo ang mga bansa ayon sa antas ng kaunlarang panlipunan at ekonomiya ng isang bansa at karaniwang nagpapahiwatig kung ang isang bansa ay maunlad, umuunlad, o kulang sa pag-unlad.

World map representing the inequality-adjusted Human Development Index categories (based on 2018 data, published in 2019).[3]
  0.800–1.000 (very high)
  0.700–0.799 (high)
  0.550–0.699 (medium)
  0.350–0.549 (low)
  Data unavailable
Human Development Index ng mga bansa noong 2011.
  Napakataas
  Mababa
  Mataas
  Walang data
  Medium

Pamamaraan ng Pagkakalkula baguhin

Bago ang 2011 baguhin

Upang mabago ang hilaw na Bariabelo sabihing ang   sa isang unit-free index sa pagitan ng 0 at 1 (na pinapayagan ang magkaibang indices na dapat pagsamahin ang dalawa), ang sumusunod na formula ang ginamit:

  •  -index =  

kung saan   at   ang mga pinakamababa at pinakamataas na balyu, ang bariabelo   ang maaaring mag-attain.

 
HDI trends between 1975 and 2004
  OECD
  Central and eastern Europe, and the CIS

Ang HDI ay binubuo ng:

  • Indeks ng inaasahang panahon ng buhay =  
  • Indeks ng edukasyon =  
  • GDP =  

Mula 2011 at patuloy baguhin

Ang 2011 ng HDI ay nagsasama ng tatlong mga dimensiyon:

  • Isang mahaba at malusog na buhay: Inaasahang panahon ng buhay mula sa kapangakan
  • Indeks ng edukasyon: Ang mean na pag-eeskwela at inaasahang mga taon ng pag-eeskwela
  • Isang disenteng pamantayan ng pamumuhay: Gross na pambansang sahod kada capita (PPP US$)

Sa 2010 Human Development Report, ang UNDP ay nagsimulang gumamit ng bagong paraan sa pagkakalkula ng HDI at binubuo ng tatlong mga indeks: 1. Indeks ng inaasahang panahon ng buhay (LEI)  

2. Indeks ng edukasyon (EI)  

2.1 Index ng mean na taon ng pag-eeskwela (MYSI)  [4]
2.2 Indeks ng inaasahang mga taon ng pag-eeskwela (EYSI)  [5]

3. Indeks ng sahod (II)  

Ang HDI ang mean na heometriko ng nakaraang mga tatlong normalisadong indeks:
 

LE: Inaasahang panahon ng buhay sa kapanganakan
MYS: Mean na mga taon ng pag-eeskwela (Mga taon na ang isang 25 taong gulang na tao o mas matanda ay gumugol sa eskwela) EYS: Inaasahang mga taon ng pag-eeskwela(Mga taon na ang isang 5 taong gulang na bata ay gugugol ng kanyang edukasyon sa kanyang buong buhay)
GNIpc: Gross na pambansang sahod sa paridad na kapangyarihang bumili kada capita
|}

Ulat noong 2011 baguhin

Ang mga bansa na may pinakamataas na pag-unlad na pantao:[6]Note: Ang mga beredeng palaso ( ), mga pulang palaso ( ) at mga dash na asul ( ) ay kumakatawan sa mga pagbabago sa ranggo kapag inihambing sa bagong data na 2011 ng HDI para sa 2010.

Ulat noong 2009 baguhin

Ang mga sumusunod na bansa ang nakasama sa Top 38.

Mga Bansang Hindi Kasali sa Tala baguhin

Ang mga bansang hindi nakasali sa Talaan ng 2009 sa kadahilanan ng kakulangan sa istatistika , kawalan ng kaayusan at hindi miyembro ng UN

Mga sanggunian baguhin

  1. Albert, Jose Ramon G. "Para sa kapakanan at kaunlaran, mahalaga ang Geograpiya". Philippine Statistics Authority. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2015-11-13. Nakuha noong Nobyembre 14, 2015.
  2. Pascual, Fr. Anton (Setyembre 27, 2014). "Human Development – Bumagal Ngayon". Radyo Veritas 846. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2015-03-24. Nakuha noong Nobyembre 14, 2015.
  3. "Human Development Report 2019 – "Human Development Indices and Indicators"" (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. pp. 22–25. Nakuha noong 9 December 2019.
  4. Mean years of schooling (of adults) (years) is a calculation of the average number of years of education received by people ages 25 and older in their lifetime based on education attainment levels of the population converted into years of schooling based on theoretical durations of each level of education attended. Source: Barro, R. J.; Lee, J.-W. (2010). "A New Data Set of Educational Attainment in the World, 1950–2010". NBER Working Paper No. 15902.
  5. (Expected years of schooling is a calculation of the number of years a child of school entrance age is expected to spend at school, or university, including years spent on repetition. It is the sum of the age-specific enrolment ratios for primary, secondary, post-secondary non-tertiary and tertiary education and is calculated assuming the prevailing patterns of age-specific enrolment rates were to stay the same throughout the child’s life. (Source: UNESCO Institute for Statistics (2010). Correspondence on education indicators. March. Montreal.)
  6. 2011 Human Development Index