Impluwensya ng Espanya sa kulturang Pilipino
Ang impluwensya ng Espanya sa kulturang Pilipino ay naging malalim, na nagmula sa Spanish East Indies. Ang iba't ibang aspeto ng mga kaugalian at tradisyon sa Pilipinas ngayon ay mababakas sa impluwensyang ito.[1]
Panimula
baguhinAng paninirahan ng mga Espanyol sa Pilipinas ay unang naganap noong 1500s, noong panahon ng kolonyal na Espanya sa mga isla. Itinatag ng conquistador na si Miguel López de Legazpi ang unang pamayanan ng mga Espanyol sa Cebu noong 1565 at kalaunan ay itinatag ang Maynila bilang kabisera ng Silangang Indiyas ng Espanya noong 1571. Ang mga isla ay pinanglanan na Las Islas Filipinas hango sa pangalan ni Haring Felipe.[2] Ang mga Espanyol ay tinutukoy ng mga Pilipino bilang "Kastila" na ipinangalan sa dating Kaharian ng Castile, ngayon ay isang rehiyon ng Espanya. Karamihan sa mga Pilipinong may lahing Espanyol ay nagmula sa Kastila, habang ang napakaliit na minorya ay may lahing Latino Americano. Ang isa pang termino para sa kanila ay mestisong Pilipino.
Kasaysayan bago ang Espanisasyon
baguhinAng ilan sa mga lipunang nakakalat sa mga isla ay nanatiling nakabukod ngunit marami ang umunlad sa mga estado na bumuo ng malaking kalakalan at pakikipag-ugnayan sa mga tao sa Silangan at Timog Asya, kabilang ang mga mula sa India, Tsina, Hapon at iba pang mga islang Austronesian (Malay archipelago).
Nakita sa unang milenyo ang pag-usbong ng mga pamunuan ng daungan at ang paglaki sa ng estado na binubuo ng mga barangay na independyente, o kaalyado ng malalaking bansa na alinman sa mga Malay thalassocracies, na pinamumunuan ng mga Datu o mga kaharian na pinamamahalaan ng mga Rajah.
Wika
baguhinAng Español Filipino o Castellano Filipino ay isang uri ng karaniwang Espanyol na sinasalita sa Pilipinas. Isa itong diyalektong Espanyol ng wikang Espanya.
Ang Chavacano, isang diyalektong base sa Espanyol (creole), ay sinasalita sa Zamboanga Peninsula (kung saan ito ay isang opisyal na diyalekto), Davao, at Cotabato sa Mindanao, at Cavite sa Luzon.
Ang mga Filipino ngayon ay nagsasalita ng iba't ibang wika kabilang ang Cebuano, Tagalog, Ilocano, Ilonggo, at Bikolano, bilang karagdagan sa Ingles —na lahat ay 90% Austronesian na mga wika, at naglalaman din ng ilang mga salitang Espanyol. Ganap pa ring natamo ng Pilipinas ang buong wika at kultura nito sa kabila ng mga taon ng kolonyal na pamumuno ng Espanya.
Ang pinakakaraniwang wikang ginagamit sa Pilipinas ngayon ay ang Ingles at Filipino, ang pambansang wika na isang kilala na anyo ng Tagalog. Ang Espanyol ay isa sa opisyal na wika ng bansa hanggang sa pagkatapos ng People Power Revolution noong Pebrero 1986 at ang kasunod na ratipikasyon ng 1987 Constitution. Ang bagong charter ay inalis ang Espanyol bilang isang opisyal na wika at ngayon ay bihira ng makahanap ng isang katutubong nagsasalita ng Espanyol, mas mababa sa 0.1% ng populasyon.
Gayunpaman, muling ipinakilala ng pamahalaan ni Gloria Macapagal Arroyo, ang ikalabing-apat na pangulo ng Pilipinas at isang hispanophone, ang pag-aaral ng Espanyol sa sistema ng paaralan ng estado.
Pangalan ng Pilipinas
baguhinAng pangalan ng Pilipinas ay nagmula sa hari ng Espanya na si Felipe II. Ito ay ibinigay ng Espanyol na explorer na si Ruy López de Villalobos na pinangalanan ang mga isla ng Samar at Leyte na "Las Islas Felipinas" (The Philippine Islands), sa panahon ng kanyang ekspedisyon noong 1543. Sa buong panahon ng kolonyal, ginamit ang pangalang Felipinas (Philippines), at naging opisyal na pangalan ng Pilipinas.
Maraming probinsiya sa Pilipinas na may mga Espanyol na pangalan, tulad ng Nueva Vizcaya, Nueva Écija ( Nueva Ecija ), Laguna, Isabela, Quirino, Aurora, La Unión ( La Union ), Marinduque, Antique, Negros Occidental, Negros Oriental, Nueva Segovia at Valle de Compostela.
Maraming mga lungsod at bayan ang pinangalanan din sa Espanyol, tulad ng Medellin, La Libertad, Naga, Camarines Sur (bago ang 1919 ay kilala bilang Nueva Cáceres ), Las Piñas, Prosperidad, Isabela, Sierra Bullones, Angeles, La Paz, Esperanza, Buenavista, Pilar, La Trinidad, Garcia Hernandez, Trece Martires, Los Baños, at marami pang iba. Maraming iba pang mga bayan at lungsod na ipinangalan sa mga santo, tulad ng San Fernando, Santa Rosa, San Isidro, San José, San Juan at San Pablo, gayundin sa mga lugar ng Espanya tulad ng Madrid, Santander, Toledo, Cádiz, Valencia, Murcia, Lucena, at Pamplona.
Ang iba pang mga katutubong pangalang Filipino ay binabaybay gamit ang ortograpiyang Espanyol, tulad ng Cagayán de Oro, Parañaque, at Cebu.
Mga apelyido sa Filipino na Espanyol
baguhinAng apelyido na tunog Espanyol o Latin ay hindi nangangahulugang nagsasaad ng mga ninuno ng mga Espanyol sa Pilipinas. Ang mga pangalan ay nagmula sa pananakop ng mga Espanyol sa mga Isla ng Pilipinas at sa pagpapatupad nito ng isang sistema ng pagpapangalan ng Espanya.
Matapos ang pananakop ng mga Kastila sa mga isla ng Pilipinas, maraming mga sinaunang Kristiyanong Pilipino ang gumamit ng mga instrumentong panrelihiyon o mga pangalang santo. Nagbunga ito ng maraming tao na may apelyidong " de Los Santos " ("ng mga Banal"), " de la Cruz" ("ng Krus"), " del Rosario " ("ng Rosaryo"), "Bautista" ("Baptist "), atbp.
Noong Nobyembre 21, 1849, ang Espanyol na Gobernador-Heneral ng Isla ng Pilipinas, si Narciso Clavería, ay nag-atas ng sistematikong pamamahagi ng mga apelyido at ang pagpapatupad ng sistema ng pagpapangalan ng Espanya para sa mga Pilipino . Gumawa ito ng Catálogo alfabético de apellidos ("Alphabetical Catalog of Surname") na naglilista ng mga Hispanicized Chinese at Filipino na salita, pangalan, at numero. Ang mga apelyido ng maharlikang Espanyol at ilang kolonyal na administrador, na kinabibilangan ng preposition na de bilang isang nobiliary particle, ay tahasang ipinagbabawal. Maraming mga pangalan na nagresulta ay hindi karaniwan sa mundo ng Hispanophone, dahil sila ay Hispanicized mula sa orihinal na Filipino o Chinese. Inalis din ng bagong sistema ng pagbibigay ng pangalan ang kaugaliang Pilipino ng magkakapatid na kumukuha ng iba't ibang apelyido.
Mga tao
baguhinAng mga Pilipino ay kabilang sa pangkat etnikong Austronesian sa rehiyon ng Timog Silangang Asya. Ang mga katutubo ng Philippine Islands ay maaaring may kaugnayan sa mga Chamorro sa Mariana Islands (pinangalanang Islas de Ladrones sa panahon ng ekspedisyon ni Ferdinand Magellan ) ng Karagatang Pasipiko dahil sa kanilang pagkakatulad sa lahi, at dahil sa heograpikal na hindi konektado sa Southeast Asian mainland bilang isang pangkat ng mga isla, ngunit sa halip ay naiiba sa mga Pacific Islander na kabilang sa Polynesian, Micronesian, at Melanesian na mga etnikong grupo. Ang mga katutubo ng Pilipinas ay medyo malapit na nauugnay sa kanilang pinakamalapit na kapitbansa, na ang Malaysia at Indonesia. Karamihan sa mga imigrante na etnisidad ng Isla ng Pilipinas ay mula sa Southeast Asian region. Bagama't maraming mga pangkat etniko sa Pilipinas, tulad ng katutubong populasyon (Tagalog, Bisaya, Bicolano, Ilokano, Mindanaoans, at mga katutubong Moro sa Mindanao), na ang ilang mga tao sa Pilipinas sa kasalukuyang panahon, ay itinuturing silang magkakamag-anak. sa mga Aborigines ng Australia at Melanesians, ay sa halip ay nagresulta ng mahabang panahon ng pagkakahalo halo ng lahi sa mga katutubong pangkat etniko ng Isla. Ang mga Isla ng Pilipinas ay nahahati pa rin sa pulitika sa mga pangkat etniko at pangkat ng rehiyon, ngunit mayroon ding mga Intsik, Hapones, at mga Indiano na lumipat pagkatapos ng panahon ng kolonyal na Espanya at lumikha ng kanilang sariling di-katutubong pangkat etniko. May iilan pa ring mga Pilipino at mga kilalang pamilyang Pilipino ngayon na purong Espanyol ang pinagmulan.Ohno, Shun (2006). "The Intermarried issei and mestizo nisei in the Philippines". Sa Adachi, Nobuko (pat.). Japanese diasporas: Unsung pasts, conflicting presents, and uncertain futures. p. 97. ISBN 978-1-135-98723-7.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)</ref>[3]
Gayunpaman, sinabi ng Stanford University na 1–3% lamang ng populasyon ng Pilipinas ang may kaunting antas ng dugong Espanyol. Hindi alam ang opisyal na porsyento ng mga Pilipinong may lahing Espanyol.[kailangan ng sanggunian] Gayunpaman, sa isang pananaliksik na ginawa ni Dr. Michael Purugganan, NYU Dean of Science noong 2013, napagpasyahan niya na ang mga Pilipino ngayon ay ang pagtatapos ng resulta ng migrasyon ng Austronesian at Chinese mula sa libu-libong taon, isang melting pot ng Asia noong pre. -panahon ng kolonyal. Sinabi niya na; "Lahat tayo sa maraming halo ng Indo-China, at sa tingin ko ang bawat Pilipino na sinuri ng genetically ay lalabas bilang isang halo. Kami ay mga produkto ng tinatawag naming mga evolutionary genomicist na genetic admixture, ang resulta ng ilang libong taon ng paghahalo sa aming isla archipelago sa gilid ng Pasipiko. Palagi kaming nakakakuha ng mga gene mula sa lahat ng pumunta sa aming baybayin. Kami ay, sa isang genetic na kahulugan, isang tunay na pandaigdigang tao."
Relihiyon
baguhin
Ang Pilipinas ay isa sa dalawang bansang nakararami sa mga Kristiyano sa Asya, ang isa pa ay East Timor. Humigit-kumulang 81% ng populasyon ay Katoliko, 11% ay nabibilang sa Protestante o iba pang denominasyong Kristiyano, 5.6% ay Muslim, at humigit-kumulang 2% ay nagsasagawa ng ibang relihiyon o hindi relihiyoso.[4]
Ang mga Pilipino sa bahay ay nagtayo ng mga altar sa tradisyong Hispanico na pinalamutian ng mga imaheng Katoliko, bulaklak, at kandila. Sa panahon ng mga fiesta, karamihan sa mga komunidad ay nag-oorganisa ng mga serbisyo sa simbahan at mga relihiyosong prusisyon bilang parangal sa isang patron, nagdaraos ng mga funfair at konsiyerto, at nagpipiyesta na may iba't ibang pagkaing Filipino.
Mga pista
baguhinAng lahat ng mga pangunahing pista opisyal ng mga Kristiyano ay ginaganap bilang opisyal na mga pista opisyal sa Pilipinas. Ang kultura at Kristiyanismo ng Espanyol ay nakaimpluwensya sa mga kaugalian at tradisyon ng Pilipinas.
Taun-taon tuwing ika-3 Linggo ng Enero, ipinagdiriwang ng Pilipinas ang kapistahan ng "Santo Niño" (Banal na Batang Hesus), ang pinakamalaking ginaganap sa Cebu City.
Mga Piyesta Opisyal
baguhin- Enero 1 – Araw ng Bagong Taon (Bagong Taon)
- Marso o Abril - Semana Santa (Holy Week o Easter)
- Oktubre 31 hanggang Nobyembre 2 – Araw ng mga Patay, Araw ng mga Kaluluwa (All Souls' Day), at Todos Los Santos (All Saints' Day) kung saan ginugugol ng mga pamilya ang karamihan sa 3 araw at 3 gabi sa pagbisita sa kanilang mga ninuno, na nagpapakita ng paggalang at pagpaparangal sa mga yumaong kamag-anak sa pamamagitan ng pagpipista, pagpapaganda at pag-aalay ng mga panalangin.
- Disyembre 24 - Nochebuena (Ang Magandang gabi o Bisperas ng Pasko)
- Disyembre 25 – Pasko (Pasko)
Sining, panitikan at musika
baguhinAng impluwensyang Hispanico ay batay sa tradisyon ng Katutubo, at Europa. Ang katutubong sayaw, musika at panitikan ay nanatiling buo sa ika-21 siglo. Ang mga ito ay ipinakilala mula sa Espanya noong ika-16 na siglo at maaaring ituring na higit na Hispanic sa konstitusyon, na nanatili sa Pilipinas sa loob ng maraming siglo.
Pagkain
baguhinAng lutuin sa Pilipinas ay sumasalamin sa mga impluwensya ng Espanyol, at Asian cuisine.
Kabilang sa mga ito ang:
- Afritada
- Albóndigas
- Arroz a la valenciana
- Arroz Caldo
- Bistek
- Brazo de Mercedes
- Caldereta
- Champorado
- Galantina
- Chicharrón
- Chorizo
- Dulce de membrillo
- Dulce de leche
- Empanadas
- Estufado
- Ensaymadas
- Escabeche
- Espasol
- Flan
- Jamonada or Endulzado
- Galletas
- Jamón
- Lechón
- Longaniza
- Lúgaw
- Maíz con hielo
- Mantequilla
- Mazapán
- Mechado
- Menudo
- Natilla
- Paella
- Pan de sal
- Pastel de lengua
- Pastillas de leche
- Pescado
- Picadillo
- Pionono
- Putsero
- Polvorón
- Quezo de Bola
- Relleno
- Tamale
- Torta del cielo
- Tortas
- Tortilla quesada
- Tocino
- Tocino del Cielo
- Turrones de Casuy
Negosyo
baguhin
Sa komunidad ng negosyo, ang Philippine Chamber of Commerce and Industry (PCCI) ay gumaganap ng mahalagang papel sa ekonomiya, pulitika at panlipunang pag-unlad ng bansa. Sa kasaysayan, ang kamara ay maaaring masubaybayan noon pang 1890s sa inagurasyon ng Cámara de Comercio de Filipinas. Ang organisasyong ito ay pangunahing binubuo ng mga kumpanyang Espanyol tulad ng Compañia General de Tabacos de Filipinas, Fábrica de Cerveza San Miguel, at Elizalde y Cía, bukod sa iba pang kumpanyang Espanyol, at Pilipinas.
Sa unang kalahati ng ika-20 siglong komersiyo, at ang mga industriyal na kalakalan sa ibang mga bansang Hispanic ay humina dahil sa administrasyon ng Estados Unidos sa Pilipinas at sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Gayunpaman, ang muling pagkabuhay ng kalakalan sa pagitan ng Espanya at mga bansang Latin America ay tumaas patungo sa pagsasara ng siglo. Ang 1998 ay minarkahan ang sentenaryo na pagdiriwang ng kalayaan ng Pilipinas at nagbukas ng bagong pagkakataon para sa parehong Hispanico at Filipino na mga negosyo na muling ikonekta ang kanilang makasaysayang ugnayan bilang mga trade partner.
Tingnan din
baguhinMga sanggunian
baguhin- ↑ http://journals.upd.edu.ph/index.php/humanitiesdiliman/article/viewFile/18/464
- ↑ filipino.com
- ↑ Agnote, Dario (Oktubre 11, 2006). "A glimmer of hope for castoffs". The Japan Times. Inarkibo mula sa orihinal noong Hunyo 7, 2011. Nakuha noong Agosto 9, 2016.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Philippines - The World Factbook". www.cia.gov. Nakuha noong 2021-02-16.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga panlabas na link
baguhin- "Culture of the Philippines". Inarkibo mula sa orihinal noong 2010-08-15. Nakuha noong 2021-11-07.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - "Spanish Program for Cultural Cooperation". Inarkibo mula sa orihinal noong Agosto 10, 2010.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - "Asociación Cultural Galeón de Manila" [Manila Galleon Cultural Association] (sa wikang Kastila at Ingles).