Platino

Huwag itong ikalito sa platina at plutonyum.

Ang platino o platinum (Kastila: platino, Ingles: platinum,daglat o sagisag = Pt) ay isang uri ng mala-pilak na elementong may mga katangiang maaaring mabatak, mapukpok, at hindi kinakalawang. Kalimitan itong ginagamit para sa paggawa ng mga kasangkapang elektroniko, mga alahas, at mga pampasta para sa mga ngiping may sira o bukbok. Natuklasan ito ni Antonio de Ulloa, kasama si Jorge Juan y Santacilia noong 1735. Kabilang sa mga katangian nito ang pagkakaroon ng atomikong bilang na 78, ng pamantayang atomikong timbang na 195.09, antas o degri ng pagkatunaw na 1,769^oC, antas o degri ng pagkulo 3,827^oC, at tiyak na kalubhaan (tiyak na dagsin o espesipikong grabedad) na 21.45.

Platino, ₇₈Pt

Platino
Bigkas sa Ingles	/ˈplætɪnəm/ ​(PLAT-in-əm)
Hitsura	silvery white
Pamantayang atomikong timbang Ar°(Pt)	195.084±0.009 195.08±0.02 (pinaikli)
Platino sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson Pd ↑ Pt ↓ Ds iridium ← platino → gold
Atomikong bilang (Z)	78
Pangkat	pangkat 10
Peryodo	peryodo 6
Bloke	d-block
Konpigurasyon ng elektron	[Xe] 4f14 5d9 6s1
Mga elektron bawat kapa	2, 8, 18, 32, 17, 1
Katangiang pisikal
Pase sa STP	solido
Punto ng pagkatunaw	2041.4 K ​(1768.3 °C, ​3214.9 °F)
Punto ng pagkulo	4098 K ​(3825 °C, ​6917 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)	21.45 g/cm3
kapag likido (sa m.p.)	19.77 g/cm3
Init ng pusyon	22.17 kJ/mol
Init ng baporisasyon	510 kJ/mol
Molar na kapasidad ng init	25.86 J/(mol·K)
Presyon ng singaw P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 2330 (2550) 2815 3143 3556 4094
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon	−3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 (isang katamtamang panimulang oksido)
Elektronegatibidad	Eskala ni Pauling: 2.28
Mga enerhiyang ionisasyon	Una: 870 kJ/mol Ikalawa: 1791 kJ/mol
Radyong atomiko	emperiko: 139 pm
Radyong Kobalente	136±5 pm
Radyong Van der Waals	175 pm
Mga linyang espektral ng platino
Ibang katangian
Kayarian ng krystal	​face-centered cubic (fcc)
Bilis ng tunog manipis na bara	2800 m/s (sa r.t.)
Termal na pagpapalawak	8.8 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Termal na konduktibidad	71.6 W/(m⋅K)
Elektrikal na resistibidad	105 nΩ⋅m (at 20 °C)
Magnetikong pagsasaayos	paramagnetic
Molar na magnetikong susseptibilidad	+201.9 × 10−6 cm3/mol (290 K)
Tibay sa pag-unat Tensile strength	125–240 MPa
Modulo ni Young	168 GPa
Modulo ng tigas	61 GPa
Bultong modulo	230 GPa
Rasyo ni Poisson	0.38
Eskala ni Mohs sa katigasan	3.5
Subok sa katigasan ni Vickers	400–550 MPa
Subok sa katigasan ni Brinell	300–500 MPa
Bilang ng CAS	7440-06-4
Kasaysayan
Pagkakatuklas	Antonio de Ulloa (1735)
Pangunahing isotopo ng platino
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto 190Pt 0.012% 6.5×1011 y α 186Os 192Pt 0.782% matatag 193Pt syn 50 y ε 193Ir 194Pt 32.864% matatag 195Pt 33.775% matatag 196Pt 25.211% matatag 198Pt 7.356% matatag