Boron
elementong kimikal, simbolong B at atomikong bilang 5
Ang boro (Ingles: boron) ay isang elementong kimikal sa talahanayang peryodiko na sinasagisag ng simbolong B at nagtataglay ng atomikong bilang 5.
 boron (β-rhombohedral)[1] | ||||||||||||||||||
| Boron | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bigkas sa Ingles | /ˈbɔːrɒn/ | |||||||||||||||||
| Alotropiya | α-, β-rhombohedral, β-tetragonal (and more) | |||||||||||||||||
| Hitsura | black-brown | |||||||||||||||||
| Pamantayang atomikong timbang Ar°(B) |
| |||||||||||||||||
| Boron sa talahanayang peryodiko | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Atomikong bilang (Z) | 5 | |||||||||||||||||
| Pangkat | pangkat 13 (grupong boro) | |||||||||||||||||
| Peryodo | peryodo 2 | |||||||||||||||||
| Bloke | p-bloke | |||||||||||||||||
| Konpigurasyon ng elektron | [He] 2s2 2p1 | |||||||||||||||||
| Mga elektron bawat kapa | 2, 3 | |||||||||||||||||
| Katangiang pisikal | ||||||||||||||||||
| Pase sa STP | solid | |||||||||||||||||
| Punto ng pagkatunaw | 2349 K (2076 °C, 3769 °F) | |||||||||||||||||
| Punto ng pagkulo | 4200 K (3927 °C, 7101 °F) | |||||||||||||||||
| Densidad kapag likido (sa m.p.) | 2.08 g/cm3 | |||||||||||||||||
| Init ng pusyon | 50.2 kJ/mol | |||||||||||||||||
| Init ng baporisasyon | 480 kJ/mol | |||||||||||||||||
| Molar na kapasidad ng init | 11.087 J/(mol·K) | |||||||||||||||||
Presyon ng singaw
| ||||||||||||||||||
| Katangiang atomiko | ||||||||||||||||||
| Mga estado ng oksidasyon | −5, −1, 0,[3] +1, +2, +3[4][5] (isang katamtamang asidikong oksido) | |||||||||||||||||
| Elektronegatibidad | Eskala ni Pauling: 2.04 | |||||||||||||||||
| Mga enerhiyang ionisasyon |
| |||||||||||||||||
| Radyong atomiko | emperiko: 90 pm | |||||||||||||||||
| Radyong Kobalente | 84±3 pm | |||||||||||||||||
| Radyong Van der Waals | 192 pm | |||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||
| Ibang katangian | ||||||||||||||||||
| Likas na paglitaw | primordiyal | |||||||||||||||||
| Kayarian ng krystal | rhombohedral | |||||||||||||||||
| Bilis ng tunog manipis na bara | 16,200 m/s (at 20 °C) | |||||||||||||||||
| Termal na pagpapalawak | (β form) 5–7[6] µm/(m⋅K) (at 25 °C) | |||||||||||||||||
| Termal na konduktibidad | 27.4 W/(m⋅K) | |||||||||||||||||
| Elektrikal na resistibidad | ~106 Ω⋅m (at 20 °C) | |||||||||||||||||
| Magnetikong pagsasaayos | diamagnetic[7] | |||||||||||||||||
| Eskala ni Mohs sa katigasan | ~9.5 | |||||||||||||||||
| Bilang ng CAS | 7440-42-8 | |||||||||||||||||
| Kasaysayan | ||||||||||||||||||
| Pagkakatuklas | Joseph Louis Gay-Lussac and Louis Jacques Thénard[8] (30 June 1808) | |||||||||||||||||
| Unang pagbubukod | Humphry Davy[9] (9 July 1808) | |||||||||||||||||
| Pangunahing isotopo ng boron | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
May atomikong bigat na 10.118, punto ng pagkatunaw na 2,300oC, nagkakaroon ng sublimasyon sa 2,550oC, may espesipikong grabidad na 2.34 (anyong kristalina), at balensiyang 3) ay isang hindi metalikong elemento na malambot at kakulay ng kape, at nasa anyong amorpus o kristalina. Nakukuha ang mga ito mula sa kerito at boraks. Naihiwalay ito nina Humphry Davy, Joseph Louis Gay-Lussac at Louis Jacques Thénard[13] noong 1808 sa pamamagitan ng reaksiyon ng asidong boriko at ng potasyo. Tinawag ito ni Davy bilang boracium.[14] Nagagamit ang elementong ito para sa paggawa ng mga pampasibad na kemikal, sa mga pampailaw, panggasgas, at maging para sa aloy na matitigas.[13]
Mga sanggunian Baguhin
- ↑ Van Setten et al. 2007, pp. 2460–1
- ↑ "Standard Atomic Weights: Boron". CIAAW. 2009.
- ↑ Braunschweig, H.; Dewhurst, R. D.; Hammond, K.; Mies, J.; Radacki, K.; Vargas, A. (2012). "Ambient-Temperature Isolation of a Compound with a Boron-Boron Triple Bond". Science. 336 (6087): 1420–2. Bibcode:2012Sci...336.1420B. doi:10.1126/science.1221138. PMID 22700924. S2CID 206540959.
- ↑ Zhang, K.Q.; Guo, B.; Braun, V.; Dulick, M.; Bernath, P.F. (1995). "Infrared Emission Spectroscopy of BF and AIF" (PDF). J. Molecular Spectroscopy. 170 (1): 82. Bibcode:1995JMoSp.170...82Z. doi:10.1006/jmsp.1995.1058.
- ↑ Melanie Schroeder. Eigenschaften von borreichen Boriden und Scandium-Aluminium-Oxid-Carbiden (PDF) (sa wikang Aleman). pa. 139.
- ↑ Holcombe Jr., C. E.; Smith, D. D.; Lorc, J. D.; Duerlesen, W. K.; Carpenter; D. A. (October 1973). "Physical-Chemical Properties of beta-Rhombohedral Boron". High Temp. Sci. 5 (5): 349–57.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link) - ↑ Lide, David R. (ed.) (2000). Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics (PDF). CRC press. ISBN 0849304814.
{{cite book}}: Ang|author=ay may generic na pangalan (tulong) - ↑ Gay Lussac, J.L. and Thenard, L.J. (1808) "Sur la décomposition et la recomposition de l'acide boracique," Annales de chimie [later: Annales de chemie et de physique], vol. 68, pp. 169–174.
- ↑ Davy H (1809). "An account of some new analytical researches on the nature of certain bodies, particularly the alkalies, phosphorus, sulphur, carbonaceous matter, and the acids hitherto undecomposed: with some general observations on chemical theory". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 99: 33–104.
- ↑ 10.0 10.1 "Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements". National Institute of Standards and Technology. Nakuha noong 2008-09-21.
- ↑ Szegedi, S.; Váradi, M.; Buczkó, Cs. M.; Várnagy, M.; Sztaricskai, T. (1990). "Determination of boron in glass by neutron transmission method". Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry Letters. 146 (3): 177. doi:10.1007/BF02165219.
- ↑ Zhang, K.Q.; Guo, B.; Braun, V.; Dulick, M.; Bernath, P.F. (1995). "Infrared Emission Spectroscopy of BF and AIF" (PDF). J. Molecular Spectroscopy. 170: 82. Bibcode:1995JMoSp.170...82Z. doi:10.1006/jmsp.1995.1058.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link) - ↑ 13.0 13.1 Gaboy, Luciano L. Boron - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
- ↑ Weeks, Mary Elvira (1933). "XII. Other Elements Isolated with the Aid of Potassium and Sodium: Beryllium, Boron, Silicon and Aluminum". The Discovery of the Elements. Easton, PA: Journal of Chemical Education. ISBN 0-7661-3872-0.