Idrohino
Ang hidroheno (Ingles: hydrogen; Espanyol: hidrógeno) ay isang elementong kimikal sa talahanayang peryodiko na sinasagisag ng simbolong H at nagtataglay ng atomikong bilang 1.
![]() Purple glow in its plasma state | ||||||||||||||||||||||||
Hydrogen | ||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hitsura | colorless gas | |||||||||||||||||||||||
Pamantayang atomikong timbang Ar°(H) |
| |||||||||||||||||||||||
Hydrogen sa talahanayang peryodiko | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
Atomikong bilang (Z) | 1 | |||||||||||||||||||||||
Pangkat | pangkat 1: idrohino at mga metal na alkali | |||||||||||||||||||||||
Peryodo | peryodo 1 | |||||||||||||||||||||||
Bloke | s-bloke | |||||||||||||||||||||||
Konpigurasyon ng elektron | 1s1 | |||||||||||||||||||||||
Mga elektron bawat kapa | 1 | |||||||||||||||||||||||
Katangiang pisikal | ||||||||||||||||||||||||
Color | colorless | |||||||||||||||||||||||
Pase sa STP | gas | |||||||||||||||||||||||
Punto ng pagkatunaw | 14.01 K (-259.14 °C, -434.45 °F) | |||||||||||||||||||||||
Punto ng pagkulo | 20.28 K (-252.87 °C, -423.17 °F) | |||||||||||||||||||||||
Densidad (sa STP) | 0.08988 g/L | |||||||||||||||||||||||
kapag likido (sa m.p.) | 0.07 (0.0763 solid)[2] g/cm3 | |||||||||||||||||||||||
kapag likido (at b.p.) | 0.07099 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||
Puntong triple | 13.8033 K, 7.042 kPa | |||||||||||||||||||||||
Puntong kritikal | 32.97 K, 1.293 MPa | |||||||||||||||||||||||
Init ng pusyon | (H2) 0.117 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||
Init ng baporisasyon | (H2) 0.904 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||
Molar na kapasidad ng init | (H2) 28.836 J/(mol·K) | |||||||||||||||||||||||
Presyon ng singaw
| ||||||||||||||||||||||||
Katangiang atomiko | ||||||||||||||||||||||||
Mga estado ng oksidasyon | −1, +1 (isang anpoterong oksido) | |||||||||||||||||||||||
Elektronegatibidad | Eskala ni Pauling: 2.20 | |||||||||||||||||||||||
Radyong Kobalente | 31±5 pm | |||||||||||||||||||||||
Radyong Van der Waals | 120 pm | |||||||||||||||||||||||
Mga linyang espektral ng hydrogen | ||||||||||||||||||||||||
Ibang katangian | ||||||||||||||||||||||||
Likas na paglitaw | primordiyal | |||||||||||||||||||||||
Kayarian ng krystal | hexagonal | |||||||||||||||||||||||
Bilis ng tunog | (gas, 27 °C) 1310 m/s | |||||||||||||||||||||||
Termal na konduktibidad | 0.1805 W/(m⋅K) | |||||||||||||||||||||||
Magnetikong pagsasaayos | diamagnetic[3] | |||||||||||||||||||||||
Bilang ng CAS | 1333-74-0 | |||||||||||||||||||||||
Kasaysayan | ||||||||||||||||||||||||
Pagkakatuklas | H. Cavendish[4][5] (1766) | |||||||||||||||||||||||
Pinangalan ni/ng | A. Lavoisier[6] (1783) | |||||||||||||||||||||||
Pangunahing isotopo ng hydrogen | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
Natuklasan ito ni Henry Cavendish noong 1766. Kabilang rin sa mga angking katangian nitong pagkakaroon ng atomikong bilang na 1, atomikong timbang na 1.00797, punto ng pagkatunaw na 259.14 °C, punto ng pagkulong 252.5 °C, densidad na = 0.08988 gramo sa bawat litro, at balensiyang 1.[8]
Sa karaniwang temperatura at presyon ito ay walang kulay, walang amoy, hindi metaliko, nagtataglay ng isang balensiyang elektron, at mabilis magdingas o magsiklab kung nasa porma ng diyatomikong gas (may dalawahang atomo). Ito rin ang pinakamagaan at pinakamarami o pinakamalaganp na elementong likas sa buong mundo at maging sa buong sansinukob.[8] Matatagpuan ang idroheno sa tubig at sa lahat ng organikong kawi at maging sa lahat ng may bahay na may buhay. Ang idroheno din ay may kakayahan na magkaroon ng reaksiyon sa kimikal na pamamaraan sa napakaraming elemento. Maging ang mga bituin ay nagtataglay ng idroheno sa kanilang plasmang estado. Ang elemento ring ito ang ginagamit sa paggawa ng amonya — isa alternatibong panggatong at sa kasalukuyan ay mas mabisang pinanggagalingan ng mga selulang panggatong (mga fuel cell).
Nagagamit ang hidroheno sa paggawa ng sintetikong amonya at metanol. Ginagamit din ito sa pagrerepina o pagdadalisay ng petrolyo, sa hidrohenasyon ng mga materyal na organiko, at maging sa pagpapasindi ng mga sulong oksihidroheno. Sangkap din ito sa mga panggatong na pangkuwitis.[8]
Etimolohiya ng salitang hidrohenoBaguhin
Hango ang salitang hidroheno mula sa Kastilang salita na hidrógeno na nagmula naman sa salitang Latin na hydrogenium na hango naman sa katagang Griyego na hydro: tubig at genes: nabubuo.
Tingnan dinBaguhin
Mga sanggunianBaguhin
- ↑ "Standard Atomic Weights: Hydrogen". CIAAW. 2009.
- ↑ Wiberg, Egon; Wiberg, Nils; Holleman, Arnold Frederick (2001). Inorganic chemistry. Academic Press. pa. 240. ISBN 0123526515.
- ↑ "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (ika-81st (na) edisyon). CRC Press.
- ↑ "Hydrogen". Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry. Wylie-Interscience. 2005. pa. 797–799. ISBN 0-471-61525-0.
- ↑ Emsley, John (2001). Nature's Building Blocks. Oxford: Oxford University Press. pa. 183–191. ISBN 0-19-850341-5.
- ↑ Stwertka, Albert (1996). A Guide to the Elements. Oxford University Press. pa. 16–21. ISBN 0-19-508083-1.
- ↑ Simpson, J.A.; Weiner, E.S.C. (1989). "Hydrogen". Oxford English Dictionary. Bol. 7 (ika-2nd (na) edisyon). Clarendon Press. ISBN 0-19-861219-2.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Gaboy, Luciano L. Hydrogen, hidroheno - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
Lahat sa wikang Ingles:
- Los Alamos National Laboratory – Hydrogen
- RIKEN Beam Science Laboratory, Japan - Heavy hydrogen research Naka-arkibo 2007-08-03 sa Wayback Machine.
- Nuclides and Isotopes Fourteenth Edition: Chart of the Nuclides, General Electric Company, 1989
Mga kawing panlabasBaguhin
Lahat sa wikang Ingles:
- Wiktionary – Hydrogen in different languages
- WebElements.com – Hydrogen
- EnvironmentalChemistry.com – Hydrogen
- It's Elemental – Hydrogen
- Pictures of Hydrogen
- The Hydrogen Expedition Naka-arkibo 2017-06-27 sa Wayback Machine.
- Hydrogen H2 Properties, Uses, Applications
- The Hydrogen Expedition Naka-arkibo 2017-06-27 sa Wayback Machine.