Neptunyo
Ang Neptunyo o Neptunium ay isang elementong kimika may simbolong Np at bilang na atomikong 93. Isang radioactive na aktinidong metal, ang neptunyo ay ang unang elementong transuraniko. Ang posisyon nito sa talaang peryodiko ay pagkatapos lamang ng uranyo, na ipinangalanan pagkatapos ng planetang Urano, na humantong sa inito sa Neptuno, ang sumunod na planeta na lampas sa Urano. Ang isang neptunium atom ay may 93 proton at 93 elektron, kung saan pito ang ang valence elektron. Ang metal na neptunyo ay pilak at masisira kapag nakalantad sa hangin. Ang elemento ay nangyayari sa tatlong mga form na allotropic at normal itong nagpapakita ng limang mga estado ng oksihenasyon, mula sa +3 hanggang +7. Ito ay radioactive, lason, pyrophoric, at may kakayahang makaipon sa mga buto, na kung saan ay mapanganib ang paghawak ng neptunyo.
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Neptunyo | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bigkas sa Ingles | /nɛpˈtjuːniəm/ | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Hitsura | silvery metallic | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Bilang na pangmasa | [237] | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Neptunyo sa talahanayang peryodiko | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomikong bilang (Z) | 93 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Pangkat | n/a | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Peryodo | peryodo 7 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Bloke | f-bloke | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Konpigurasyon ng elektron | [Rn] 5f4 6d1 7s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Mga elektron bawat kapa | 2, 8, 18, 32, 22, 9, 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Katangiang pisikal | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pase sa STP | solido | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Punto ng pagkatunaw | 912±3 K (639±3 °C, 1182±5 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Punto ng pagkulo | 4447 K (4174 °C, 7545 °F) (extrapolated) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Densidad (malapit sa r.t.) | alpha: 20.45 g/cm3[1] accepted standard value: 19.38 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Init ng pusyon | 5.19 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Init ng baporisasyon | 336 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Molar na kapasidad ng init | 29.46 J/(mol·K) | |||||||||||||||||||||||||||||||
Presyon ng singaw
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Katangiang atomiko | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mga estado ng oksidasyon | +2, +3, +4,[2] +5, +6, +7 (isang anpoterong oksido) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegatibidad | Eskala ni Pauling: 1.36 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Mga enerhiyang ionisasyon |
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Radyong atomiko | emperiko: 155 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Radyong Kobalente | 190±1 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ibang katangian | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Likas na paglitaw | mula sa pagkabulok | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Kayarian ng krystal | orthorhombic | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Termal na konduktibidad | 6.3 W/(m⋅K) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektrikal na resistibidad | 1.220 µΩ⋅m (at 22 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Magnetikong pagsasaayos | paramagnetic[3] | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Bilang ng CAS | 7439-99-8 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Kasaysayan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pagpapangalan | after planet Neptune, itself named after Roman god of the sea Neptune | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Pagkakatuklas | Edwin McMillan and Philip H. Abelson (1940) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Pangunahing isotopo ng neptunyo | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
Bagaman maraming maling sinasabing pagkatuklas nito ang nagawa sa mga nakaraang taon, ang elemento ay unang nagawa nina Edwin McMillan at Philip H. Abelson sa Berkeley Radiation Laboratory noong 1940.[4] Simula noon, ang karamihan sa neptunyo ay, at patuloy pa ring, ginawa sa pamamagitan ng neutron irradiation ng uranium sa mga nuclear reactor. Ang karamihan ay nabuo bilang isang produkto sa mga pangkaraniwang reaktor ng enerhiyang nukleyar. Habang ang neptunyo mismo ay walang komersiyal na gamit sa kasalukuyan, ginagamit ito bilang pauna para sa pagbuo ng plutonyo-238, ginagamit sa radioisotope thermal generators upang magbigay ng elektrisidad para sa spacecraft. Ang Neptunium ay ginamit din sa mga detektor ng mga neutron na may mataas na enerhiya.
Ang pinakamahabang isotopo ng neptunyo, neptunyo-237, ay isang produkto ng mga nukleyar na reaktor at paggawa ng plutonyo. Ito, at ang isotope neptunyo-239, ay matatagpuan din sa mga halaga ng bakas sa mga mineral ng uranyo dahil sa mga reaksiyon ng neutron capture at pagkabulok beta.[5]
Mga sanggunian baguhin
- ↑ Sanchez, Rene G.; Loaiza, David J.; Kimpland, Robert H.; Hayes, David K.; Cappiello, Charlene C.; Myers, William L.; Jaegers, Peter J.; Clement, Steven D.; Butterfield, Kenneth B. "Criticality of a 237Np Sphere" (PDF). Japanese Atomic Energy Agency. Nakuha noong 2014-08-06.
- ↑ Np(II), (III) and (IV) have been observed, see Dutkiewicz, Michał S.; Apostolidis, Christos; Walter, Olaf; Arnold, Polly L (2017). "Reduction chemistry of neptunium cyclopentadienide complexes: from structure to understanding". Chem. Sci. 8 (4): 2553–2561. doi:10.1039/C7SC00034K. PMC 5431675. PMID 28553487.
- ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
- ↑ McMillan, Edwin; Abelson, Philip Hauge (1940-06-15). "Radioactive Element 93". Physical Review. 57 (12): 1185–1186. Bibcode:1940PhRv...57.1185M. doi:10.1103/PhysRev.57.1185.2.
- ↑ C. R. Hammond (2004). The Elements, in Handbook of Chemistry and Physics (81st pat.). CRC press. ISBN 978-0-8493-0485-9.