Siryo (elemento)
(Idinirekta mula sa Seryo)
Ang Seryo o Cerium ay isang elementong kimikal na may simbolong Ce at bilang atomikong 58. Ito ay isang malambot, mapilak, at duktilong metal na madaling nag-ooksido sa hangin. Ito ay pinangalan sa unanong planeta na Ceres (na mismong ipinangalan kay Ceres na Diyosang Romano ng agrikultura). Ang seryo ang pinakasagana sa mga elementong bihirang mundo na bumubuo ng mga 0.0046% ng kortesa ng mundo sa timbang. Ito ay matatagpuan sa isang bilang ng mga mineral na ang pinakamahala ang monazite at bastnasite. Ang mga pangkalakalan (commercial) na aplikasyon ng seryo ay marami kabilang bilang mga katalista, aditibo sa panggatong upang mabawasn ang mga emisyon at sa salamit at mga enamel upang baguhin ang mga kulay nito. Ang oksidong seryo ay isang mahalagang bahagi ng mga pulbong pangkinis ng salamat at mga phospor na ginagamit sa mga screen at mga ilaw na flouroscent. Ito ay ginagamit rin sa "flint"(aktuwal na ferrocerium) ng mga lighter.
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cerium | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bigkas | /ˈsɪəriəm/ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Appearance | silvery white | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Standard atomic weight Ar°(Ce) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cerium sa talahanayang peryodiko | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomikong bilang (Z) | 58 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Group | n/a | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Period | 6 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Block | f-block | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Electron configuration | [Xe] 4f1 5d1 6s2[3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Electrons per shell | 2, 8, 18, 19, 9, 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Physical properties | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Phase at STP | solido | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Melting point | 1068 K (795 °C, 1463 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boiling point | 3716 K (3443 °C, 6229 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Density (at 20° C) | β-Ce: 6.689 g/cm3 γ-Ce: 6.769 g/cm3 [4] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| when liquid (at m.p.) | 6.55 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Heat of fusion | 5.46 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Heat of vaporization | 398 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Molar heat capacity | 26.94 J/(mol·K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vapor pressure
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomic properties | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Oxidation states | +1, +2, +3, +4 (isang katamtamang panimulang oksido) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Electronegativity | Pauling scale: 1.12 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ionization energies |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomic radius | empirical: 181.8 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Covalent radius | 204±9 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Other properties | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Crystal structure | β-Ce: double hexagonal close-packed (dhcp) (hP4) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lattice constants |  c = 1.1857 nm (at 20 °C)[4] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Crystal structure | γ-Ce: face-centered cubic (fcc) (cF4) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lattice constant |  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Thermal expansion | β-Ce: 6.1×10−6/K γ-Ce: 6.1×10−6/K (at 20 °C)[4] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Thermal conductivity | 11.3 W/(m⋅K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Electrical resistivity | β-Ce, poly: 828 nΩ⋅m (at r.t.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Magnetic ordering | paramagnetic[5] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Molar magnetic susceptibility | β-Ce: +2450.0×10−6 cm3/mol (293 K)[6] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Young's modulus | γ-Ce: 33.6 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Shear modulus | γ-Ce: 13.5 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bulk modulus | γ-Ce: 21.5 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Speed of sound thin rod | 2100 m/s (at 20 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poisson ratio | γ-Ce: 0.24 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mohs hardness | 2.5 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Vickers hardness | 210–470 MPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Brinell hardness | 186–412 MPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS Number | 7440-45-1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| History | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Naming | after dwarf planet Ceres, itself named after Roman deity of agriculture Ceres | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Discovery | Martin Heinrich Klaproth, Jöns Jakob Berzelius, Wilhelm Hisinger (1803) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| First isolation | Carl Gustaf Mosander (1838) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Isotopes of cerium | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mga sanggunian
baguhin- ↑ "Standard Atomic Weights: Cerium" (sa wikang Ingles). CIAAW. 1995.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; Böhlke, John K.; Chesson, Lesley A.; Coplen, Tyler B.; Ding, Tiping; Dunn, Philip J. H.; Gröning, Manfred; Holden, Norman E.; Meijer, Harro A. J. (2022-05-04). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (sa wikang Ingles). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Ground levels and ionization energies for the neutral atoms, NIST
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Lide, D. R., pat. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (ika-86th (na) edisyon). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Kondev, F. G.; Wang, M.; Huang, W. J.; Naimi, S.; Audi, G. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)