Halogen

Mga Haloheno (pangkat 17) sa talaang peryodiko

↓ Piryud

2

9
F

3

17
Cl

4

35
Br

5

53
I

6

85
At

Paliwanag

Haloheno

Elementong primodyal

Sintetiko

Kulay ng atomikong bilang:

itim=solido, berde=likido, pula=gas

Ang mga halogen (/ ha·lo·jen /) o mga elementong halogen ay isang serye ng mga elementong hindi metal mula sa pangkat 17 ng talaang peryodiko (dating nasa: VII, VIIA), na binubuo ng fluorine (F), chlorine (Cl), bromine (Br), iodine (I), at astatine (At). Maaari ring isama ang artipisyal na ginawang elementong may bilang na 117 (ununseptium) sa pangkat ng mga haloheno.

Ang pangkat ng haloheno ay ang katangi-tanging pangkat sa talaang peryodiko na naglalaman ng mga elemento sa tatlong paliya ng mga estado ng matter at pamantayang temperatura at presyon.

Kasaysayan at etimolohiyaBaguhin

Noong 1842, iniharap ng isang Swedish si Baron Jöns Jakob Berzelius ang terminong "halogen" – ἅλς (háls), "asin" o "dagat", at γεν- (gen-), mula sa γίγνομαι (gígnomai), "mangyaring pumunta" – para sa apat na elemento (plorina, kloro, bromina, at yodo) na naglalabas ng isang katulad na tubig alat na saysa kapag nakabuo sila ng isang kumpuwesto kapag inihalo sa isang metal.^[1] Unang inimungkahi talaga ni Johann Salomo Christoph Schweigger noong 1811 ang salitang "halogen" bilang pangalan ng bagong tuklas na elementong kloro, subalit hindi nagwagi ang kanyang inimumungkahing pangalan sa elemento, at itinagao ang termino ni Schweigger sa mungkahi ni Berzelius bilang termino sa pangkat na naglalaman ng chlorine.^[2]

Kiling ng pangkatBaguhin

Mula kaliwa pakanan: chlorine, bromine at iodine sa temperaturang silid. Isang gas ang chlorine, isang likido ang bromine at solido naman ang iodine. Hindi naisama ang flourine dahil sa mataas na reaktibidad.

Tulad ng ibang pangkat, nagpapakita ng pasimundan ang mga kandidato ng pamilyang ito sa electron configuration, mas lalo na ang pinakalabas na alukaba na nagreresulta sa kiling ng kemikal na ipinapakita:

Z	Elemento	Bilang ng elektron/alukaba
9	fluorine	2, 7
17	chlorine	2, 8, 7
35	bromine	2, 8, 18, 7
53	iodine	2, 8, 18, 18, 7
85	astatine	2, 8, 18, 32, 18, 7

Nagpapakita ang halogen ng isang serye ng kiling kapag papunta sa ibaba ng pangkat—kapag hahakbang, bumababa ang elektronegatibidad at reaktibidad, at tumataas ang punto ng pagkalusaw at pagkulo.

Halogen	Pamantayang Atomikong Bigat (u)	Punto ng Pagkalusaw (K)	Punto ng Pagkulo (K)	Elektronegatibidad (Pauling)
Fluorine	18.998	53.53	85.03	3.98
Chlorine	35.453	171.60	239.11	3.16
Bromine	79.904	265.80	332.00	2.96
Iodine	126.904	386.85	457.40	2.66
Astatine	(210)	575.00	610 (?)	2.20

Dalawahang atomikong molekula ng halohenoBaguhin

Halogen	Molecule	d(X−X) / pm (anyong gas)	d(X−X) / pm (anyong solido)
fluorine	F₂	143	149
chlorine	Cl₂	199	198
bromine	Br₂	228	227
iodine	I₂	266	272
astatine	At₂

Bumababa ang rekatibidad at tumataas ang punto ng pagkalusaw kapag tumatass ang atomikong bilang ng mga elemento.

Tignan dinBaguhin

TalababaBaguhin

↑ Online Etymology Dictionary halogen.
↑ Snelders, H. A. M. (1971). "J. S. C. Schweigger: His Romanticism and His Crystal Electrical Theory of Matter". Isis. 62 (3): 328. doi:10.1086/350763. JSTOR 229946.

Malayuang pagbabasaBaguhin

N. N. Greenwood, A. Earnshaw, Chemistry of the Elements, 2nd ed., Butterworth-Heinemann, Oxford, UK, 1997.

[1] Online Etymology Dictionary halogen.

[2] Snelders, H. A. M. (1971). "J. S. C. Schweigger: His Romanticism and His Crystal Electrical Theory of Matter". Isis. 62 (3): 328. doi:10.1086/350763. JSTOR 229946.

[1]

[2]