Karbon

Para sa ibang gamit, tingnan ang Karbon (paglilinaw).

Ang carbono (Ingles: carbon) ay isang elementong kimikal sa talahanayang peryodiko na sinasagisag ng simbolong C at nagtataglay ng atomikong bilang 6.

Carbon, ₆C

Graphite (left) and diamond (right), two allotropes of carbon
Carbon
Alotropiya	graphite, diamond and more (see Allotropes of carbon)
Hitsura	clear (diamond) & black (graphite)
Pamantayang atomikong timbang Ar°(C)	[12.0096, 12.0116] 12.011±0.002 (pinaikli)
Carbon sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson - ↑ C ↓ Si boron ← carbon → nitrogen
Atomikong bilang (Z)	6
Pangkat	pangkat 14 (grupong karbono)
Peryodo	peryodo 2
Bloke	p-bloke
Konpigurasyon ng elektron	[He] 2s2 2p2
Mga elektron bawat kapa	2, 4
Katangiang pisikal
Pase sa STP	solid
Punto ng sublimasyon	3915 K ​(3642 °C, ​6588 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)	amorphous: 1.8–2.1 g/cm3 diamond: 3.515 g/cm3 graphite: 2.267 g/cm3
Puntong triple	4600 K, ​10800 kPa
Init ng pusyon	117 (graphite) kJ/mol
Molar na kapasidad ng init	6.155 (diamond) 8.517 (graphite) J/(mol·K)
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon	−4, −3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4 (isang katamtamang asidikong oksido)
Elektronegatibidad	Eskala ni Pauling: 2.55
Mga enerhiyang ionisasyon	(marami pa)
Radyong Kobalente	77(sp³), 73(sp²), 69(sp) pm
Radyong Van der Waals	170 pm
Mga linyang espektral ng carbon
Ibang katangian
Likas na paglitaw	primordiyal
Kayarian ng krystal	​face-centered diamond-cubic (diamond, clear)
Bilis ng tunog manipis na bara	18350 (diamond) m/s (at 20 °C)
Termal na pagpapalawak	0.8 (diamond) µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Termal na konduktibidad	900-2300 (diamond) 119-165 (graphite) W/(m⋅K)
Magnetikong pagsasaayos	diamagnetic
Modulo ni Young	1050 (diamond) GPa
Modulo ng tigas	478 (diamond) GPa
Bultong modulo	442 (diamond) GPa
Rasyo ni Poisson	0.1 (diamond)
Eskala ni Mohs sa katigasan	10 (diamond) 1-2 (graphite)
Bilang ng CAS	7440-44-0
Kasaysayan
Pagkakatuklas	Egyptians and Sumerians (3750 BC)
Recognized as an element by	Antoine Lavoisier (1789)
Pangunahing isotopo ng carbon
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto 15 11C syn 20 min β+ 0.96 11B 12C 98.9% Ang 12C ay tumatagal sa may 6 neutrons 13C 1.1% Ang 13C ay tumatagal sa may 7 neutron 14C trace 5730 y β− 0.15 14N

Matatagpuan ang karbon sa lahat ng organikong buhay at ang batayan ng organikong kimika. May interesadong katangiang kimikal ang hindi metal na elementong ito na maaaring ikawi sa sarili nito at sa malawak na iba't ibang mga elemento, binubuo ang halos 10 milyong mga kompuwesto. Kapag sinama sa oksihena, binubuo ang dioksido karbono (carbon dioxide) na napakahalaga para sa paglago ng isang halaman. Kapag sinama sa idroheno, binubuo ito ng mga iba't ibang mga kompuwesto na tinatawag na mga idrokarburo (hydrocarbons) na mahalaga para sa industriya sa anyo ng mga fossil fuel (panggatong fossil). Kapag pinagsama sa parehong oksihena at idroheno, bumubuo ito ng mga iba't ibang mga kompuwesto kabilang ang mga matatabang asido, na mahalaga sa buhay, at mga ester, na nabigigay lasa sa maraming mga prutas. Karaniwang ginagamit sa radyoaktibong pagtataya ang karbon-14 na isotope.