Wikipedia

Karbon

elementong kimikal, simbolong C at atomikong bilang 6
Para sa ibang gamit, tingnan ang Karbon (paglilinaw).

Ang carbono (Ingles: carbon) ay isang elementong kimikal sa talahanayang peryodiko na sinasagisag ng simbolong C at nagtataglay ng atomikong bilang 6.

Carbon, 6C
Graphite (left) and diamond (right), two allotropes of carbon
Carbon
Alotropiyagraphite, diamond and more (see Allotropes of carbon)
Hitsuraclear (diamond) & black (graphite)
Pamantayang atomikong timbang Ar°(C)
  • [12.0096, 12.0116]
  • 12.011±0.002 (pinaikli)[1]
Carbon sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium
Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon
Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon
Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton
Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon
Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon
Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson
-
↑
C
↓
Si
boron ← carbon → nitrogen
Atomikong bilang (Z)6
Pangkatpangkat 14 (grupong karbono)
Peryodoperyodo 2
Bloke  p-bloke
Konpigurasyon ng elektron[He] 2s2 2p2
Mga elektron bawat kapa2, 4
Katangiang pisikal
Pase sa STPsolid
Punto ng sublimasyon3915 K ​(3642 °C, ​6588 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)amorphous:[2] 1.8–2.1 g/cm3
diamond: 3.515 g/cm3
graphite: 2.267 g/cm3
Puntong triple4600 K, ​10800[3][4] kPa
Init ng pusyon117 (graphite) kJ/mol
Molar na kapasidad ng init6.155 (diamond)
8.517 (graphite) J/(mol·K)
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon−4, −3, −2, −1, 0, +1,[5] +2, +3,[6] +4[7] (isang katamtamang asidikong oksido)
ElektronegatibidadEskala ni Pauling: 2.55
Mga enerhiyang ionisasyon
  • (marami pa)
Radyong Kobalente77(sp³), 73(sp²), 69(sp) pm
Radyong Van der Waals170 pm
Color lines in a spectral range
Mga linyang espektral ng carbon
Ibang katangian
Likas na paglitawprimordiyal
Kayarian ng krystal ​face-centered diamond-cubic
Diamond crystal structure for carbon

(diamond, clear)
Bilis ng tunog manipis na bara18350 (diamond) m/s (at 20 °C)
Termal na pagpapalawak0.8 (diamond)[8] µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Termal na konduktibidad900-2300 (diamond)
119-165 (graphite) W/(m⋅K)
Magnetikong pagsasaayosdiamagnetic[9]
Modulo ni Young1050 (diamond)[8] GPa
Modulo ng tigas478 (diamond)[8] GPa
Bultong modulo442 (diamond)[8] GPa
Rasyo ni Poisson0.1 (diamond)[8]
Eskala ni Mohs sa katigasan10 (diamond)
1-2 (graphite)
Bilang ng CAS7440-44-0
Kasaysayan
PagkakatuklasEgyptians and Sumerians[10] (3750 BC)
Recognized as an element byAntoine Lavoisier[11] (1789)
Pangunahing isotopo ng carbon
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto

15

11C syn 20 min β+ 0.96 11B
12C 98.9% Ang 12C ay tumatagal sa may 6 neutrons
13C 1.1% Ang 13C ay tumatagal sa may 7 neutron
14C trace 5730 y β− 0.15 14N
Kategorya Kategorya: Carbon

Matatagpuan ang karbon sa lahat ng organikong buhay at ang batayan ng organikong kimika. May interesadong katangiang kimikal ang hindi metal na elementong ito na maaaring ikawi sa sarili nito at sa malawak na iba't ibang mga elemento, binubuo ang halos 10 milyong mga kompuwesto. Kapag sinama sa oksihena, binubuo ang dioksido karbono (carbon dioxide) na napakahalaga para sa paglago ng isang halaman. Kapag sinama sa idroheno, binubuo ito ng mga iba't ibang mga kompuwesto na tinatawag na mga idrokarburo (hydrocarbons) na mahalaga para sa industriya sa anyo ng mga fossil fuel (panggatong fossil). Kapag pinagsama sa parehong oksihena at idroheno, bumubuo ito ng mga iba't ibang mga kompuwesto kabilang ang mga matatabang asido, na mahalaga sa buhay, at mga ester, na nabigigay lasa sa maraming mga prutas. Karaniwang ginagamit sa radyoaktibong pagtataya ang karbon-14 na isotope.

Mga sanggunian Baguhin

  1. ↑ "Standard Atomic Weights: Carbon". CIAAW. 2009.
  2. ↑ Lide, D. R., pat. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (ika-86th (na) edisyon). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
  3. ↑ Haaland, D (1976). "Graphite-liquid-vapor triple point pressure and the density of liquid carbon". Carbon. 14 (6): 357. doi:10.1016/0008-6223(76)90010-5.
  4. ↑ Savvatimskiy, A (2005). "Measurements of the melting point of graphite and the properties of liquid carbon (a review for 1963–2003)". Carbon. 43 (6): 1115. doi:10.1016/j.carbon.2004.12.027.
  5. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical" (PDF). Nakuha noong 2007-12-06.
  6. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP" (PDF). Nakuha noong 2007-12-06.
  7. ↑ "Carbon: Binary compounds". Nakuha noong 2007-12-06.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 Properties of diamond, Ioffe Institute Database
  9. ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
  10. ↑ "History of Carbon and Carbon Materials - Center for Applied Energy Research - University of Kentucky". Caer.uky.edu. Nakuha noong 2008-09-12.
  11. ↑ Senese, Fred (200-09-09). "Who discovered carbon?". Frostburg State University. Nakuha noong 2007-11-24. {{cite web}}: Pakitingnan ang mga petsa sa: |date= (tulong)
  12. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP" (PDF). Nakuha noong 2007-12-06.
  13. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical" (PDF). Nakuha noong 2007-12-06.
  14. ↑ "Carbon: Binary compounds". Nakuha noong 2007-12-06.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karbon&oldid=1989666"